Blockchain, het systeem achter onder andere bitcoin, wordt heel voorzichtig gebruikt in Nederlandse gemeenten. Het eerste concrete resultaat in Nederland boekt de Groningse gemeente Zuidhorn. Daar worden kindpakketten, extra geld voor gezinnen met een laag inkomen, tegenwoordig in de blockchain gezet. En met succes.

Met het geld van kindpakketten kunnen ouders die weinig te besteden hebben af en toe wat extra's kopen voor de kinderen, zoals een winterjas, sportlessen of een fiets. De gemeente heeft zo'n 80 huishoudens met in totaal zo'n 200 kinderen een QR-code gegeven. Na activatie kunnen de ouders bij twaalf winkels in Zuidhorn artikelen kopen. De deelnemende winkeliers kunnen op de smartphone de QR-code scannen. Daarmee wordt automatisch de opdracht gegeven aan de gemeente om geld over te maken naar de fietsenmaker.

Gebruikersgemak

De Zuidhornse wethouder Fred Stol is zeer te spreken over de effectiviteit. Sinds november worden de kindpakketten via blockchain uitgedeeld. Inmiddels heeft negentig procent van de gezinnen de QR-code geactiveerd. Vijftig procent van de deelnemers heeft al een aankoop gedaan met deze digitale portemonnee. Dit laat volgens de wethouder zien dat het geld op de juiste plek terecht komt. 

Het achterliggende idee van Blockchain is dat data en transacties niet langer een tussenliggende partij hoeven te passeren. In het geval van crypto-valuta, zoals bitcoin, betekent dit dat andere computers via algoritmes controleren of een nieuw geplaatste order of transactie geldig is. Dat is een taak die bij 'normale' transacties wordt uitgevoerd door de bank. Het idee er achter is dat het controlesysteem bij crypto-valuta transparanter, sneller en anoniemer is.

Gemeentediensten

Veel gemeentes bekijken nu ook de mogelijkheden van blockchain voor dienstverlening. Zo onderzoekt de gemeente Rotterdam of de afdracht van toeristenafdracht via blockchain kan plaatsvinden. De gemeente Zaandam wil de techniek mogelijk gaan gebruiken voor het regelen van huwelijken en scheidingen. Zo bestaan er veel plannen, maar Zuidhorn heeft de primeur met de daadwerkelijke toepassing van blockchain voor gemeentediensten. 

NRC-wetenschapsjournalist Wouter van Noort volgt het initiatief in Zuidhorn met veel interesse. Wat hem betreft valt het te prijzen dat Zuidhorn nu ook echt in actie komt. Van Noort legt uit dat het decentrale karakter van blockchain er voor kan zorgen dat in het meest extreme geval overheden op termijn overbodig worden. Wel benadrukt hij dat de democratische controle op deze dienstverlening goed geregeld moet worden. In Zuidhorn ervaren ouders en winkeliers nu veel gemak van de QR-code, maar kennis over de achterliggende techniek is vaak slechts in handen van een aantal technisch goed onderlegde personen. 

In de gemeente Zuidhorn is er juist een sterk geloof dat blockchaintechniek de democratie steeds meer gaat dienen omdat de dienstverlening in potentie een stuk eenvoudiger kan worden. Als het aan projectmanager Erwin van der Maes de Sombreff wordt er binnenkort ook geëxperimenteerd met het verdelen van PGB, WMO-gelden en vrije kavels.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.