Gezelligheid, eten, en samen zijn met naasten. Voor velen is dit hoe kerst er elk jaar uitziet, het is de normaalste zaak van de wereld. Maar niet voor Xiomara, Gerrit en Rene. Deze Nederlanders zitten vast in Amerika en vieren de feestdagen alleen.

Voor de drie Nederlandse gedetineerden betekenen de feestdagen geen kerstboom, oliebol of vuurwerk. Ze zitten vast in Amerikaanse gevangenissen. Voor Gerrit en Rene is dat al een aantal jaar het nieuwe normaal, en dat zal zo blijven: zij zitten zeer lange gevangenisstraffen uit en komen dus voorlopig nog niet vrij. Voor Xiomara is dat anders, zij heeft haar straf bijna uitgezeten en keert daarna terug naar Nederland.

Dutch&Detained

Ook Gerrit en Rene hopen snel weer terug te keren naar Nederland. Het is hun wens om met de hulp van Dutch&Detained, een Nederlandse organisatie die onafhankelijke juridische ondersteuning biedt aan Nederlanders in buitenlandse gevangenissen, hun straf hier uit te zitten of vervroegd vrij te komen.

Of dat ook daadwerkelijk gaat lukken, is moeilijk te zeggen. Wel kunnen de Nederlandse gevangenen vertellen hoe het is om de feestdagen in een buitenlandse gevangenis te vieren. En hoe is het om tijdens deze feestperiode zo ver weg te zijn van familie.

Rene (67) zit sinds 2003 vast voor ontvoering en veroorzaken van lichamelijk letsel

"De feestdagen zijn voor mij belangrijk genoeg om mijn familie, die het dan aan het vieren is, even te bellen en netjes gedag te zeggen. Dan zeg ik dat ik van ze hou, dat ik ze mis en dat alles in orde is. En dan gaat voor ons allemaal het leven gewoon door, want in de gevangenis wordt niets gedaan aan kerstdagen of aan feestdagen überhaupt", vertelt Rene.

'Voor mij is glas halfvol'

Rene woonde al een aantal jaar met zijn vrouw en kinderen in Wisconsin toen hij in 2003 werd aangehouden op verdenking van onder andere ontvoeringen en het veroorzaken van lichamelijk letsel. Hij werd schuldig bevonden en zit nu een straf van 42,5 jaar uit.

"Het voelt erg beperkt natuurlijk, maar ik probeer er gewoon het beste van te maken. Je kunt er wel over tekeergaan, maar dan maak ik het alleen maar moeilijker voor mezelf. Dus voor mij is het glas halfvol."

'Bezoek gebeurt niet vaak'

"Ik kom uit de binnenstad van Amsterdam, de Nieuwmarkt. Daar heb ik ook mijn vrouw leren kennen. Zij is Amerikaanse, dus zijn we toen naar Amerika verhuisd." Het stel trouwde en kreeg drie kinderen. "Een van mijn dochters woont nu al 7 jaar in Amsterdam, de andere twee wonen nog in Amerika. En ik heb ook twee kleinkinderen."

Ondanks dat hij in zijn eigen staat vastzit, komt er niet zo vaak bezoek langs, vertelt hij. "Maar ik klaag er niet over, want ik begrijp het maar al te goed. Je bent dan 8 uur onderweg, alleen nog maar het rijden, en dan is het bezoek niet inbegrepen. Overigens heb ik in al die jaren nooit verzuimd mijn moeder en zus twee keer per week te schrijven, en uiteraard schrijf ik mijn vrouw en kinderen ook."

Bron: Eigen foto

'Het is maar een gezegde'

"Met kerst kijk ik naar de kerstparade op de tv. Met Thanksgiving heb je de Macy's Thanksgiving Day Parade in New York en dat is ongeveer hetzelfde. Meestal doen ze die voor de kerst in het zonnige Californië, dan is de kou of de regen niet van invloed. Daar kijk ik dan naar en als het tijd is, dan bel ik de kinderen."

"We zeggen hier onderling wel 'Merry Christmas' enzo, maar dat is maar een gezegde. Want er is geen Thanksgiving, kerst of oud en nieuw. Het gaat hier gewoon door zoals het 24 uur per dag doorgaat."

Schrijven als uitlaatklep

De rest van zijn tijd besteedt Rene aan het maken van verjaardags- en feestkaarten voor zijn naasten. "Het maken van kaarten houdt mij positief. Ik geniet van zowel het maken als versturen, want ik ben heel erg dankbaar dat zij mijn moreel steunen en laat dat graag blijken."

En ook schrijven is voor hem een uitlaatklep, zo heeft hij een column in 'Comeback', een tijdschrift voor gedetineerde Nederlanders in het buitenland. Hierin beantwoordt Rene brieven van andere Nederlandse gedetineerden over de hele wereld. "Het is belangrijk voor mij dat ik de lezers help met het voorkomen dat zij dezelfde fouten maken als ik heb gemaakt, ik geef ze graag een duwtje in de juiste richting."

'Graag terug naar Nederland'

"Ik zou wel heel graag naar Nederland terug willen komen, omdat ik natuurlijk iedereen mis. Ik denk ook als ik niet een gedetineerde zou zijn, dat ik op deze leeftijd misschien toch wel weer terug naar Nederland zou willen gaan, gewoon om de laatste jaren door te brengen."

"Goede voornemens? Afvallen. Ik neem veel medicijnen voor mijn angststoornis en daar krijg je veel honger van. Ik kan er niets tegen doen, ik moet gewoon eten en daar word je dikker van. Dus ik moet afvallen, want het is niet goed om obese te zijn."

Bekijk ook

• 

  Eugenia ziet eindelijk haar man weer en Oksana viert het bij haar gastgezin: zo brengen Oekraïners de Kerst door in Nederland

  • 25-12-2023

Xiomara (37) zit sinds 2022 vast op verdenking van witwassen

"Kerst heeft een diepere betekenis voor mij gekregen, omdat ik nu besef hoe belangrijk tijd is. Hoe belangrijk het is dat je het goed spendeert, en wat het is al het weggenomen wordt", zegt de 37-jarige Xiomara. Ze probeert deze periode dan ook zo positief mogelijk te bekijken. "Dit is gewoon een van die dingen die gebeuren in het leven."

'Ik heb gewoon geluisterd naar mijn vader'

Xiomara zit momenteel een celstraf van 2,5 jaar uit. In 2022 wilde ze haar verjaardag vieren in New Orleans, maar bij een overstap in Atlanta werd ze uit het vliegtuig gehaald door de politie. "Ze zeiden heel serieus: 'Je staat onder arrest voor witwassen.' Toen ben ik, een dag voor mijn verjaardag, in de boeien geslagen."

Het bleek te gaan over een voorval van 5 jaar eerder, toen Xiomara voor haar vader werkte. "Ik heb toen gewoon geluisterd naar mijn vader, niet wetende wat voor consequenties eraan vast zaten." Haar vader is ook verdacht, maar is voortvluchtig.

Twee weken gehuild

Xiomara had in november al vrij kunnen zijn. Er moet nog één zitting plaatsvinden, maar dat kon op z'n vroegst in december. En dat ze nu hierdoor voor de derde keer op rij kerst in de gevangenis moet vieren, valt haar zwaar. "Ik kom uit Amsterdam-Zuidoost en heb een Surinaams-Antilliaanse achtergrond. We zijn heel warm, heel cozy."

"Ik ben opgegroeid met mijn neefjes en nichtjes die als broers en zussen voelen. En de buren zijn mijn tantes en ooms", vertelt ze. "Dus om weggerukt te worden uit mijn vertrouwde omgeving: ik heb 2 weken alleen maar lopen huilen."

Bekijk ook

• 

  Geen Kerst met familie in Bethlehem voor Ghada: er valt nu niks te vieren voor Palestijns-Nederlandse christenen

  • 26-12-2023

'Ik bel mijn moeder iedere ochtend'

Vooral de eerste 6 maanden waren het zwaarst, vertelt ze."Ik kreeg niet makkelijk contact met mijn familie, je hebt het tijdverschil dus je kan niet altijd bellen. Het was niet alleen zwaar voor mij, maar ook voor mijn familie."

"We hebben nu kunnen regelen dat mijn familie een lokaal nummer heeft, dus het is nu makkelijker om te bellen. Ik bel mijn moeder nu iedere ochtend en dan praten we over wat we die dag gaan doen."

'Belangrijk om hoop te houden'

"Het is belangrijk om goede hoop te houden, want iedereen is depressief." Dit maakt het volgens haar nog moeilijker om in de gevangenis te zitten. "Je moet positief blijven om ook door deze zware kerstdagen te komen, want anders kan je gewoon heel down raken."

Ook in de gevangenis waar Xiomara vastzit wordt er niets gedaan om gedetineerden in de kerstsfeer te betrekken. "Er is niks speciaals, er is geen versiering, er is geen speciaal eten, helemaal niks. Het is heel erg eenzaam. Maar sinds ik ben aangesloten bij de lokale kerk hier komt de lokale pastoor voor mij langs met kerst. Hij brengt dan stockings met snoep erin, dat is dan een klein momentje van blijdschap."

Oliebollen en kaas

"Ik kan niet wachten om gewoon weer thuis te zijn." Ze hoopt de feestdagen volgend jaar weer met haar familie in Nederland te vieren. "Ik verheug me nu al op het eten. Ik droom ervan om iedereen te knuffelen en gewoon weer op mijn eigen plekje te zijn."

"Ik heb hier vier vriendinnen voor het leven gemaakt. We zijn samen door die harde tijd gegaan, we hebben verjaardagen en feestdagen hier samen gevierd. Er zijn dus wel bepaalde momenten waarop je het gezellig maakt. Maar als de deur van je cel sluit, dan besef je gewoon dat je alles mist. Ik mis mijn moeder, ik mis kaas, ik mis oliebollen, ik mis alles aan Nederland."

Bekijk ook

• 

  Vrijwilligersacties voor eenzame ouderen tijdens Kerst broodnodig: 'Dit is hartverwarmend'

  • 26-12-2023

Gerrit (53) zit sinds 2009 vast voor het plegen van een moord

"Kerst is voor mij niet echt een feest van geloof, want ik ben zelf moslim. Het is wel een feest waarbij je samen met je familie bent en dan ga je lekker eten, je bent gezellig samen. Ja, daar ben ik dan niet bij", vertelt de 53-jarige Gerrit uit Rotterdam.

'Ik mis ze'

"Ik ben geadopteerd toen ik 2 weken oud was. Mijn biologische moeder is Kaapverdiaanse en woont in New Jersey." In 2009 ging hij naar Amerika om zijn familie daar te leren kennen. Hij werd opgepakt op verdenking van moord en kreeg uiteindelijk twee keer levenslang én twee keer 10 jaar cel opgelegd.

"Dat is een mondvol", zegt hij erover. "Het is een lange straf, dus ik heb mijn familie in Nederland al een heel lange tijd niet meer gezien. Ik mis ze."

'180 dollar aan belkosten'

In de eerste 9 jaar kon Gerrit zijn familie in Nederland niet spreken omdat het in de gevangenis niet mogelijk was om internationale telefoongesprekken te voeren. Hij communiceerde daarom noodgedwongen via brieven.

Maar dat is volgens Gerrit 'toch niet zo persoonlijk als een gesprek'. In 2018 werd het mogelijk om vanuit de gevangenis naar het buitenland te bellen: "De eerste week heeft het me 180 dollar gekost om naar Nederland te bellen, want ja, ik ging natuurlijk elke keer als ik de kans kreeg een telefoontje plegen."

'Drie gevechten per dag'

Zijn familie uit Nederland langs laten komen is nog moeilijker, vertelt Gerrit. Hij zit in een zogenoemde 'maximum security prison', een zwaarbeveiligde gevangenis. "Soms breken er op een dag zeker drie gevechten uit, dan gaat de hele gevangenis in lockdown en zijn er geen visites."

"Dus als je familie hier wil komen, moeten ze minimaal een week komen", legt hij uit. "Want wanneer het gebouw dicht gaat dan mag er geen bezoek komen, en bovendien kost zo'n reis erg veel geld."

'Het gaat niet alleen om mij'

"Ik heb een goede band met mijn biologische moeder. Ze is heel erg ziek, ze heeft Parkinson en haar zie ik nooit van mijn leven meer. Van New Jersey naar Rhode Island is 4 uur rijden en mijn moeder kan dat niet. Als ik ooit vrijkom, dan word ik gedeporteerd naar Nederland. Dus, of ik nou vrijkom of vastzit, ik zie mijn moeder nooit van mijn leven meer. Elk telefoontje dat ik naar haar kan plegen, pleeg ik. Maar tijdens de kerstdagen geef ik vaak de gedetineerden met jonge kinderen voorrang om naar huis te bellen."

"Het gaat natuurlijk niet alleen om mij, voor je familie is het ook niet leuk. Ik zit vast, maar ik ben niet de enige die hieronder lijd. Ik heb een neef, dat is meer mijn grote broer, ik ben met hem opgeroeid. Ja, dus dat is voor ons alle twee gewoon heel moeilijk. Maar ik bel hem wekelijks en hij is ook degene die geld op mijn rekening zet. Hij is er echt ziek van dat ik hier zit, misschien nog wel meer dan ik."

Goede voornemens

"Vroeger met oud en nieuw, dan gingen we altijd met een ploegje uit. Daar ben ik nu dan ook niet meer bij en dat mis ik wel, want hier ga je om 11 uur 's avonds naar bed. De volgende dag is het dan het nieuwe jaar, maar voor ons is het een gewone dag."

"En goede voornemens? Daar ben ik 15 jaar geleden mee gestopt toen ik hier binnenkwam."

Bekijk ook

• 

  Eenzaam tijdens de feestdagen? Je bent niet alleen: 'Ze mogen me met een raket naar de maan schieten'

  • 25-12-2020

Soms laat je een product in de winkel liggen. Niet om de prijs, maar uit protest tegen het bedrijf of land erachter. Nu Trump importheffingen oplegt, merken we in de chat discussie over Amerikaanse producten. We beantwoorden jullie vragen over boycots.

Jullie vragen worden beantwoord door hoogleraar Internationale Economie Harry Garretsen (Rijksuniversiteit Groningen) en historicus Maartje Janse (Universiteit Leiden).

1. Heeft het nut als ik als consument producten niet meer koop?

"Ja, een spontane consumentenboycot kan bedrijven of landen wel degelijk raken: in reputatie en in de portemonnee", begint hoogleraar Garretsen. "Je ziet dat nu bijvoorbeeld gebeuren met Tesla. Omdat sommige consumenten het niet eens zijn met het gedachtegoed van Elon Musk, keldert de verkoop van Tesla-auto's in Europa."

"Consumenten hebben een bijzonder soort macht", antwoordt historicus Janse. "Als individuele consument heb je niet zoveel invloed, maar als collectief wel. Zeker wanneer een overtuiging om producten niet te kopen breed gedeeld wordt, in Europa of zelfs wereldwijd."

Het idee achter een boycot is simpel, vervolgt ze: "Als wij samen onze krachten bundelen door dit product niet meer kopen, dan kan het bedrijf of land daar zoveel last van hebben dat ze hun strategie wijzigen. Het is een manier om invloed proberen te krijgen op beleid. En de geschiedenis laat zien dat dit kan slagen."

Janse doet als historicus onderzoek naar protesten, waaronder boycots. Ze wijst op het oudste voorbeeld dat bekend is van een grootschalige boycot. "In 1791 besloten een half miljoen Britten geen suiker meer te kopen die afkomstig was van plantages waar tot slaaf gemaakten onder dwang werkten. Mensen realiseerden zich: 'Als ik suiker koop die in zulke omstandigheden is geproduceerd, ben ik medeverantwoordelijk.' Het parlement wilde niet luisteren, dus namen burgers zelf het initiatief," vertelt ze. "Het was best een succesvolle actie: de verkoop van deze suiker daalde met een derde."

2. Hoeveel consumenten moeten een product boycotten voordat die zinvol is?

"In hoeverre een bedrijf of land precies geraakt wordt, hangt af van het type boycot", zegt econoom Garretsen. "In principe is een boycot een actie vanuit consumenten die het niet eens zijn met beleid, en daarover zeggen: 'Dit willen we niet meer.' Als zij besluiten producten niet meer te kopen, kan dit bedrijven of landen zeker raken."

"Daarvoor is het niet per se nodig dat miljoenen mensen stoppen met het kopen van een bepaald product", zegt hij. "Vaak blijken lagere percentages al genoeg. Net als bij protesten en demonstraties, kunnen kleinere groepen al iets in beweging zetten."

"Een kleinere groep kan de reputatie van een bedrijf of land al beïnvloeden", verklaart de hoogleraar. "Social media spelen hierin natuurlijk een rol. Daar verspreiden acties zich snel. Zelfs wanneer de omzet van een bedrijf nog niet gekelderd is, kan een bedrijf dan toch al angst voelen voor imagoschade. Het voelt zich aangesproken of genoodzaakt om beleid te veranderen, zeker wanneer het bedrijf veel concurrentie heeft."

Toch is een boycot nog effectiever als die niet alleen gebaseerd is op de vrijwilligheid van consumenten, maar ook formeel via politiek en wetgeving wordt afgedwongen, legt Garretsen uit. "Wanneer een overheid zegt: dit product mag het hele land niet meer in. Dat gebeurt bijvoorbeeld met Russische producten. Daar trekt de overheid een grens in hoe we met die producten omgaan. En is er in feite een formele boycot."

Bekijk ook

• 

  Havenvakbond wil complete boycot van Russische kolen, olie en gas: 'Er zit bloed aan lading uit Rusland'

  • 10-03-2022

3. Is een boycot niet gewoon om jezelf beter te voelen?

"Consumenten boycotten inderdaad omdat ze zich daar beter bij voelen. Als je iets doet waarvan jij denkt dat het zin heeft, dan voel je je daar goed over", zegt Janse. Maar dit vindt ze geen reden om boycots af te schrijven. Integendeel.

"Het is wat simplistisch enkel te kijken naar het directe effect van een boycot op beleid. Want het heeft ook een grote waarde voor individuen en groepen, en die is ook belangrijk. In plaats van je machteloos te voelen, heb je het idee dat je gedrag ertoe doet."

"Een boycot gaat ook over ergens voor staan, laten zien wat je waarden zijn. Het is een expressie van wie jij als consument wil zijn", licht ze toe. "Ook kan het het groepsgevoel versterken. Een beweging om meer Europees te kopen, versterkt bijvoorbeeld niet alleen de economie, maar versterkt ook het Europese wij-gevoel."

4. Hoe moeilijk of makkelijk is het om een volledige boycot van de Verenigde Staten te realiseren?

Een volledige boycot lijkt Garretsen moeilijk te realiseren. "Oproepen om te boycotten richten zich vaak op de typisch Amerikaanse producten, zoals whiskey. Maar er zijn natuurlijk heel veel dingen die we uit de Verenigde Staten halen. Bijvoorbeeld halffabrikaten die in producten verwerkt zijn, of diensten van Google of Apple. Een volledige boycot zou ook daarover moeten gaan, maar dat wordt al snel ingewikkelder. En dan rijst de vraag of we dat wel willen."

"Een volledige boycot is bovendien niet alleen economisch, maar gaat ook over sport en cultuur", zegt Janse. Ze geeft het voorbeeld van de anti-apartheidboycots van Zuid-Afrika in de jaren 70 en 80. "Dat waren niet alleen economische acties om bijvoorbeeld geen Zuid-Afrikaanse sinaasappelen meer te consumeren."

Al vanaf 1964 mocht Zuid-Afrika niet meer meedoen aan de Olympische Spelen. "Later drongen de Verenigde Naties erop aan om alle culturele en sportieve banden met het land te verbreken. Artiesten traden er niet meer op."

"Je ziet dat er nu ook zo'n oproep tot culturele boycot is tegen Israël. Mensen zeggen: ook daar is een apartheidsregime aan het ontstaan. Universiteiten moeten niet meer met het land samenwerken. Het land moet niet meer mee mogen doen aan het Songfestival. Dit gaat dus ook verder dan het niet meer kopen van Israëlische producten."

"Ik zie Amerika nog niet zo snel in die hoek van Zuid-Afrika en Israël belanden", vervolgt ze. "Maar Amerika is zichzelf wel aan het isoleren. En de vraag is of dit ook invloed gaat hebben op culturele uitwisseling. Je hoort bijvoorbeeld al wel van mensen dat ze niet meer naar Amerika op vakantie willen gaan. Dat is ook een vorm van boycot."

Bekijk ook

• 

  1 op de 10 fans kijkt dit jaar niet naar Eurovisie Songfestival, uit protest tegen deelname Israël

  • 09-05-2024

5. Gaan winkels aangeven uit welke landen producten komen, bijvoorbeeld met stickers?

"Traditioneel is een boycot gericht op een product of bedrijf. Maar je ziet ook dat een boycot breder gericht kan zijn op een land: er wordt dan wel een product gekozen, maar het is eigenlijk niet om dat specifieke product te doen. Dat product staat symbool voor iets groters." Dit zie je nu met Amerikaanse producten gebeuren, volgens Garretsen.

"Het is consumenten niet per se te doen om bijvoorbeeld Amerikaanse whiskey, of McDonalds, maar dit soort producten of bedrijven symboliseren hun opvatting over waar Amerika onder Trump mee bezig is", zegt hij. "Consumenten willen een signaal afgeven tégen Trump: 'Er zijn grenzen, we pikken niet alles.'", zegt Janse hierover.

Er zijn landen waar labels op producten worden geplakt om hun herkomst aan te geven. Zo heeft Denemarken stickers die wijzen op Europese herkomst, en wordt in Canada opgeroepen om Canadian First - producten gemaakt in Canada - te kopen. "Dit zijn eigenlijk voorbeelden van een soort omgekeerde boycots, om producten uit eigen regio te kopen."

Een meerderheid van de deelnemers aan het Opiniepanel-onderzoek wil dat Nederlandse supermarkten labels plakken op Europese producten. Twee derde van de deelnemers (68 procent) lijkt dat een goed idee.

Bekijk ook

• 

  Beurzen wereldwijd al dagen flink in de min, wat kunnen beleggers doen? 'Elke daling in verleden leek achteraf goede kans'

  • 07-04-2025

Supermarktbranche: 'Consument moet weloverwogen kunnen kiezen'

Vermelding van het land van herkomst is niet op elk product verplicht. Volgens Europese en Nederlandse regels moet de herkomst op het etiket staan in een paar situaties, bijvoorbeeld bij onbewerkt vlees, eieren, vis en zeevruchten, groente en fruit, olijfolie en honing. Ook geldt deze verplichting wanneer het ontbreken van herkomstinformatie de consument kan misleiden, bijvoorbeeld bij producten met geografische aanduidingen zoals vlaggen.

Volgens supermarktbranchevereniging Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) moeten consumenten 'weloverwogen kunnen kiezen welk product met welke herkomst zij kopen. Het juist en volledig etiketteren van producten is daarom van belang'.

Het CBL laat weten dat supermarkten zelf verantwoordelijk zijn voor de juiste etikettering van huismerkproducten. Bij A-merken ligt die verantwoordelijkheid bij de fabrikant. Het CBL heeft verder geen informatie over individuele assortimentskeuzes en voorkeuren van consumenten in het koopgedrag wat betreft herkomst van producten.

6. Hoe raakt een boycot een land anders dan tegenheffingen?

"Importheffingen zijn minder moreel geladen dan een boycot", zegt Garretsen. "Die hoeven niet per se iets goeds of fouts te betekenen. Landen kunnen gewoon blijven handelen. Alleen maakt een van de twee, of beide, het duurder. Het is van een andere orde wanneer een land zegt: 'Ik wil jouw producten helemaal niet meer.'"

"De laatste stand van zaken is dat het voor Europa misschien toch lijkt mee te vallen met de Amerikaanse importheffingen. Maar wat Amerika en China nu onderling doen - steeds hogere en hogere importheffingen - gaat op den duur in de praktijk over in een boycot. Dan kunnen Chinese producten niet meer naar Amerika geëxporteerd worden, en Amerikaanse producten niet meer naar China. Als dat doorgaat, escaleert een handelsoorlog in een handelsboycot."

"De impact van boycotacties tegen Amerika lijkt op de korte termijn misschien gering", zegt Janse. "Maar als je het bredere plaatje bekijkt, dan besef je dat een boycot onderdeel is van het grotere fenomeen dat een land z'n status verliest. Amerika verliest een deel van de invloedsfeer die het na de Tweede Wereldoorlog heeft gekregen. En mensen zien Amerika niet langer vanzelfsprekend als een betrouwbaar land."

Een gesprek starten met een onbekende in de trein of bij de bushalte? Dat gebeurt steeds minder. Velen doden hun tijd liever door te scrollen op hun telefoon of met een koptelefoon op. Niet Merijn, hij praat juist graag met mensen die hij niet kent.

"Ik denk dat ik er 7 jaar geleden mee begon", vertelt de 32-jarige Merijn Ruis over de gesprekken die hij aangaat met zijn medereizigers. Af en toe deelt hij hier verhalen over op zijn LinkedIn-pagina. "Dat doe ik nu ongeveer 1 jaar, en de reacties zijn heel erg warm. Het raakt heel veel mensen."

'Het geeft hoop'

Merijns reisverhalen worden door duizenden mensen gelezen. "Ze zeggen dat het ze een beetje hoop geeft en geven aan hoe belangrijk ze het vinden om met onbekenden in gesprek te blijven gaan."

Want tegenwoordig is het aanknopen van een gesprek met iemand die je niet kent niet meer zo vanzelfsprekend. Uit verschillende studies blijkt dat mensen steeds minder met elkaar praten vanwege de onzekere en ongemakkelijke gevoelens die hierbij komen kijken: we zijn bang voor afwijzingen en willen anderen niet storen.

Niemand durft

Een zo'n onderzoek werd afgenomen door de Universiteit van Chicago en belandde 7 jaar geleden in Merijns schoot. "Het heet 'Mistakenly Seeking Solitude' en gaat over het voeren van gesprekken in het openbaar vervoer", vertelt hij. "Daaruit bleek dat mensen vaak denken dat ze er niet blij van worden. De meest gehoorde reden dat we het niet doen, is dat we denken dat anderen er niet op zitten te wachten. Het voelt misschien een beetje ongemakkelijk."

"Maar het blijkt ook dat, als ze het eenmaal wél doen, iedereen er eigenlijk blij van wordt." Toen Merijn dat las, ging hij daar zelf mee experimenteren. "Ik sprak allemaal mensen aan die mij aardig leken, maar ook mensen die me niet aardig leken. Veruit de meerderheid is superleuk en vriendelijk."

Verbinding maakt gelukkig

Als spreker over de wetenschap van geluk ziet hij ook de 'noodzaak' van dit soort gesprekken in, vertelt Merijn. "Het in contact blijven met elkaar is belangrijk, want de gelukkigste mensen investeren in relaties, in het contact", weet hij. "Verbinding is een grote voorspeller van geluk."

Volgens de meest recente cijfers van de Rijksoverheid voelt zo'n 48 procent van de volwassenen in Nederland zich eenzaam. Dat heeft invloed op de kwaliteit van leven. "Als ik dat lees, vind ik dat gewoon heel verdrietig. En daarom is het belangrijk om dit te doen", vertelt Merijn over zijn gesprekken.

Bekijk ook

• 

  Een eetclub tegen eenzaamheid onder jongeren, Merche begon er eentje: 'Iedereen is welkom'

  • 25-08-2024

'Dit is mijn tegengif'

Hij ziet het aanknopen en voeren van deze gesprekken als een oplossing voor de toenemende eenzaamheid in de maatschappij. "Dit is voor mij een beetje het tegengif voor polarisatie en voor eenzaamheid. Ik geloof echt dat dit heel veel kan veranderen."

"Want echt, mensen van wie je denkt dat ze heel anders zijn dan jij, die zijn dan zoveel aardiger en leuker. En dat is echt heel tof om te merken."

Mensen zijn aardiger dan gedacht

Door de gesprekken ontdekt Merijn ook welke vooroordelen hij als mens met zich meedraagt. Vaak zijn die, naar eigen zeggen, niet terecht. "Als ik dan met iemand een gesprek voer, dan blijkt die persoon heel anders te zijn dan ik dacht."

"Dan zie je eigenlijk dat heel veel mensen heel aardig zijn, en het beste met je voor hebben", vertelt hij. Dat geeft hem een vertrouwd gevoel. "Je voelt dan dat er overal gewoon vriendelijke mensen rondlopen. En daar mag je dus ook op vertrouwen."

'Spanning gaat nooit helemaal weg'

Maar toch blijft het spannend, afstappen op een onbekende. Ook voor Merijn. "In het begin zei ik vaak iets als er dan iets opviel of zo. Bijvoorbeeld een vertraging met de trein, want dan kun je makkelijk een gesprek beginnen. Maar ik vond het wel heel spannend om uit het niets te beginnen", vertelt hij.

Ondertussen is hij daar overheen gestapt. Nu vraagt hij anderen hoe hun dag beviel. "En dat vind ik nog steeds wel spannend hoor. Dat gevoel gaat niet helemaal weg. Alleen, soms zit ik dan naast iemand en denk ik: 'Ik probeer het maar gewoon'."

Liever kletsen dan scrollen

"Ik heb zelf soms de overtuiging dat mensen er niet op zitten te wachten, maar ik merk toch ook vaak dat mensen juist leuk reageren", gaat Merijn verder. "Zelfs mensen die een koptelefoon op hebben."

En het loopt vaak uit tot een gezellig gesprek. "Voor je het weet ben je een uur met iemand aan het kletsen in de trein. De tijd gaat dan zo snel. Terwijl in het andere geval zou ik gewoon op mijn telefoon hebben zitten scrollen. En die andere persoon trouwens ook, dus dat is ook grappig."

Het lukt niet altijd

Maar het gaat niet altijd goed. Soms hebben andere reizigers geen behoefte aan een gesprek, vertelt Merijn. "Zo zat ik laatst tegenover een jongen en die zat echt in zijn eigen wereld. Ik vond hem er een beetje verdrietig uitzien, dus ik probeer dan toch een gesprekje."

Helaas gaf zijn gesprekspartner mondjesmaat antwoord. "Het gesprek slaat dan helemaal dood. Ik had vier vragen gesteld, had heel even een klein lachje gezien, maar ik merkte gewoon: als ik nu ga doorvragen, wordt het een soort interview. Dus dan laat ik het ook maar."

'Het is ook weer niet zo erg'

De twee zaten daarna nog een tijdje in stilte naast elkaar. "Dat is dan wel echt een beetje ongemakkelijk. Maar uiteindelijk staat die persoon op en dan is het weer klaar. Dan is dat gevoel ook weer weg."

"In je hoofd is dat eigenlijk het ergste wat er kan gebeuren, maar als je het dan ervaart, merkt je eigenlijk dat het ook weer niet zo erg is", heeft Merijn geleerd van die ervaring. "En het gebeurt niet vaak. Ik schat dat dat maar in 5 procent van de gevallen voorkomt."

Levenslessen

Hij leert ook van de positieve ervaringen, vertelt hij. Het zijn dan vaak levenslessen, die hij wel kent maar die hij toch vaak weer vergeet. "Bijvoorbeeld een buschauffeur die het dan heeft over dat hij veel stress ervaart en dan vertelt dat hij de tijden op zijn scherm afplakt."

"Hij zei: 'Want ik heb er uiteindelijk geen controle over en ga slechter rijden door de stress. En zo ga ik gewoon lekker relaxed door de dag heen. Als ik ergens te laat aankom, dan is dat dan maar zo. Je kunt niet veel aan omstandigheden doen. Maar je reactie, daar kan je wel iets aan doen'. En daar denk ik nog wel eens aan."

Bekijk ook

• 

  Maaike is als AutoMaatje chauffeur en luisterend oor voor hulpbehoevenden: 'Op een simpele manier kan ik helpen'

  • 19-01-2025