Kamerleden of ministers die tijdens een debat in de Tweede Kamer berichten op social media posten? Als het aan het overgrote deel van de kiezers ligt, is dat binnenkort verleden tijd: zij willen een verbod. "Laat politici eens naar elkaar luisteren."

Uit onderzoek van EenVandaag onder 22.000 leden van het Opiniepanel blijkt dat het gebruik van mobiele telefoons tijdens Kamerdebatten veel mensen een doorn in het oog is. 82 procent wil tijdens debatten dan ook een verbod op social media voor aanwezige politici.

'Onbeschoft' en 'onfatsoenlijk'

Mensen vinden het vooral 'onbeschoft' en 'onfatsoenlijk' dat politici tijdens een debat op hun telefoon zitten. "Ik vind dat politici aandacht moeten geven aan de mensen die het woord voeren en niet op hun telefoon bezig moeten zijn", verwoordt een VVD-stemmer het gevoel van veel deelnemers. "Dat is simpelweg respect voor de sprekers."

"Ze moeten het goede voorbeeld geven en op scholen mag het ook niet", zo verwijst een andere deelnemer naar het mobieltjesverbod op scholen. Dat politici soms online berichten plaatsen over het debat of over elkaar, leidt volgens ondervraagden af van de inhoud en is niet goed voor de onderlinge verhoudingen.

Tweet van Agema

Meerdere panelleden noemen het debat over de regeringsverklaring van het kabinet-Schoof als voorbeeld. Tijdens dat debat, begin juli, plaatste PVV-vicepremier Fleur Agema een bericht op X over hoofddoeken. Het debat ging vervolgens voor een groot deel over die tweet en niet meer over het kabinetsbeleid.

Ook sommige van Agema's eigen PVV-kiezers noemen dit moment als voorbeeld waarom social media in de Tweede Kamer verboden zou moeten worden. Van hen ziet een ruime meerderheid (76 procent) een 'twitterverbod' tijdens debatten wel zitten.

'Twitter-ruzies' tijdens formatie

Tijdens de formatie zat het online gedrag van onderhandelende politici kiezers al dwars. Toen plaatsten verschillende politici van PVV, VVD, NSC en BBB berichten over elkaar en over de formatie op X en reageerden ze ook op elkaar.

PVV-leider Geert Wilders zei destijds in een Kamerdebat dat hij geen voorstander was van een twitterverbod tijdens de formatie. Maar driekwart van de kiezers - ook de meeste PVV-stemmers - zagen dat toen al zitten, bleek uit eerder onderzoek onder leden van het Opiniepanel.

Geen telefoons bij ministerraad

Bij de ministerraad mogen sinds kort helemaal geen telefoons en andere elektronische apparaten als laptops en smartwatches meer naar binnen. Premier Dick Schoof heeft dat uit veiligheidsoverwegingen verboden: in die apparaten zitten microfoons en als die gehackt worden, kunnen anderen meeluisteren.

Hoewel het voorstanders van een socialmediaverbod vaak niet om afluisteren gaat, is de vergelijking met het telefoonverbod tijdens officiële kabinetsvergaderingen snel gemaakt: "Net als bij de ministervergaderingen: speeltjes in een kluis", zegt een PVV-stemmer.

'Verbod is betutteling'

Maar niet iedereen is voorstander van een socialmediaverbod tijdens Kamerdebatten. Sommigen juichen het juist toe dat politici dingen over het debat plaatsen. Ze vinden de openheid goed, denken dat het mensen meer bij de politiek kan betrekken of volgen zelf via social media wat er in Den Haag gebeurt.

Anderen vinden dat politici tijdens debatten beter niets kunnen posten, maar vinden dat een verbod te ver gaat. "Wij hebben al veel te veel 'verboden'. Gebruik je verstand en blijf integer. Post niet alles, vooral niet tijdens een lopend debat", vindt een SGP-stemmer.

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om kosten te besparen moeten de dertien omroepen die er nu nog zijn daarom - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil Bruins de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'.

Wat merkt de kijker?

Het is 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."

In 2024 kozen bijna 10.000 Nederlanders voor euthanasie, 10 procent meer dan in een jaar eerder. Toch zitten er strenge voorwaarden aan verbonden. In deze video leggen we uit hoe het proces precies werkt en waarom veel verzoeken afgewezen worden.