Slay, queen en bro: het zijn zomaar een paar woorden die jongeren dagelijks gebruiken, vaak overgenomen van social media. Onder elkaar gaat dat prima, maar in gesprek met hun ouders kan het voor gekke situaties zorgen, weten Geertje en haar dochter Silje.

"Leg dat eens uit dan, wat betekent 'buma'? Buurman zeker?" vraagt Geertje (49) aan haar 10-jarige dochter Silje. "Nee, het betekent geld", antwoordt ze. En zo gaat het wel vaker bij hen thuis. Silje komt dan weer met een nieuw 'hip' woord - ontdekt via social media of gehoord op het schoolplein - en haar moeder moet dat ontcijferen.

Eindeloos scrollen

"Ja, ze kijkt best veel YouTube", vertelt Geertje. "Ze kan eindeloos blijven scrollen. Ik denk dat ze de meeste woorden toch wel daar en op het schoolplein oppikt."

Dat kan kloppen, want uit cijfers van het Nederlands Jeugd Instituut blijkt dat kinderen tussen de 7 en 12 jaar in 2021 gemiddeld 44 minuten per dag op YouTube zaten. Ze kijken op het socialmediaplatform vooral vlogs en video's van influencers, en nemen hun woorden dan over om ze vervolgens in het 'echte leven' te gebruiken.

Identiteitsvorming

Maar waarom kiezen kinderen en jongeren er eigenlijk voor om hun eigen taal te creëren? Volgens Lieke Verheijen, die universitair docent is bij het departement Taal en Communicatie van de Radboud Universiteit, heeft het te maken met identiteitsvorming.

"Het gebruik van andere woorden of online afkortingen helpt bij het creëren van een soort groepstaaltje. Het helpt bij het vormen van een identiteit, net zoals kledingkeuze dat kan doen. Vooral rond de middelbareschoolleeftijd is er een heel sterke behoefte om creatief te zijn, te experimenteren met van alles en nog wat." En dus ook met taal, legt Verheijen uit.

'Wij zijn de slay girls'

"Bij mij in de klas gebruiken meisjes vooral 'slay' en 'slay, girl'", vertelt Silje uit over de taal die zij met haar basisschoolvriendinnen spreekt. "En ik zeg zelf heel vaak 'bruh', alleen tegenwoordig gebruikt bijna niemand dat meer."

"'Bruh' vind ik gewoon leuk klinken en 'slay' gebruik ik omdat heel veel mensen het gebruiken. En het is gewoon een handig woord. Als iemand iets moois of grappigs heeft gedaan of geknutseld, dan zeg je: 'Oh, dat is echt zo slay.' En: 'Wij zijn de slay girls.' Dat soort dingen."

Mix van Engels en Nederlands

"De jongens die zeggen meer 'gappie' en 'alles flex', zij gebruiken woorden waar de meisjes niks van snappen. En de jongens snappen niks van wat de meisjes zeggen", vertelt Silje. En ook hun ouders snappen er steeds minder van. De taal die jongeren tegenwoordig met elkaar spreken is een mix van Engels en Nederlands. Een veelgehoorde angst is dat dit voor verengelsing of zelfs taalverloedering zorgt.

"Taalverloedering, een problematisch woord vind ik dat", zegt Verheijen. "Als taalwetenschapper heb je het dan over taalverandering. Taal staat nooit stil en verandering kun je niet tegenhouden."

'Ik snap het niet meer'

Maar het bijhouden van taalveranderingen is best moeilijk, volgens Geertje. "Ik denk wel een paar keer per week van: oké, ik word oud, ik snap het niet meer. Als je probeert een beetje mee te doen en hip te blijven, dan loop je er achteraan. Dus ik zeg nu bijvoorbeeld 'oh awkward', maar dat is alweer uit."

"En ik vind het ook een beetje raar klinken als ik het gebruik met mijn 49 jaar", vervolgt ze. "Aan de ene kant wil ik wel meedoen aan de hippe woorden, maar aan de andere kant denk ik: ja, het is niet bij te benen. Dan kom je toch tot de conclusie dat je het maar moet laten."

Een halfuur googelen

Toch probeert ze het af en toe te snappen, vooral omdat ze in de gaten wil houden wat haar dochter met haar vrienden bespreekt. "We hebben de afspraak dat ik ook af en toe in haar app mag kijken, om er een beetje zicht op te houden. Maar dan begrijp ik er gewoon helemaal niks van omdat er dan vooral van dat soort 'slay queen' en 'bruh' of wat dan ook doorheen komt", vertelt Geertje.

"De eerste keer dat ik het woord 'bruh' las, heb ik echt zitten googelen van wat betekent dat? Ik kon echt nauwelijks iets vinden." Een halfuur later had ze eindelijk het antwoord. "Uiteindelijk kwam ik erachter dat het een multi-interpretabel woord is, dus het kan op meerdere manieren worden gebruikt. Zowel positief als negatief."

Vraag gewoon om uitleg

Maar over al te veel Babylonische spraakverwarringen hoeven ouders zich volgens Verheijen niet druk te maken. Door haar jarenlange onderzoek naar online taalgebruik onder jongeren weet de universitair docent dat jongeren hun eigen taaltje zo min mogelijk gebruiken als ze met ouderen communiceren. "Als ze dat wel doen, belemmert dat effectieve communicatie. En effectief communiceren is meestal wel het doel. Ook jongeren passen hun taalgebruik aan hun gesprekspartner aan. Dat noemen we accommodatie."

Doen ze dat niet en gebruiken ze toch wel hun eigen taal, dan heeft Verheijen de perfecte oplossing: "Een ouder kan natuurlijk gewoon om uitleg vragen: wat bedoel je? Wil je dat even uitleggen?"

'Ik zit in een prela'

Ondertussen heeft Geertje - na al haar googlen, YouTuben en TikTokken - zelf ook een favoriet hip woord gevonden: "Ik denk dat mijn favoriete woord wel 'prela' is." Maar dat is volgens dochter Silje dan weer een woord dat bijna niet voorkomt op het schoolplein.

"Dat is echt niet een woord dat wij gebruiken", zegt ze afkeurend tegen haar moeder. "Maar ik heb het wel eens gehoord op TikTok, Silje", reageert Geertje stellig. "Dat je in een 'prela' zit, je bent dan zeg maar een beetje aan het daten, maar hebt ook nog niet echt een relatie. Ja, dat is denk ik wel mijn favoriet."

Na de arrestatie van de vermoedelijke Rotterdamse serieschutter, Sendric S., reageerde de buurt opgelucht. Toch voelen sommige wijkbewoners zich na de 3 moorden nog altijd angstig, ziet de stadsmarinier. "Dat gevoel van onveiligheid gaat nog lang door."

Door 3 fatale schietpartijen in nog geen 2 weken tijd stond eind december het leven in het Rotterdamse stadsdeel IJsselmonde even stil. Uit het niets werden 3 mannen op straat neergeschoten. Het zorgde voor een uitzonderlijk advies: 'Ga bij voorkeur niet alleen naar buiten, vermijd donkere plekken.'

Meer ernstige incidenten

Stadsmarinier Wieke van de Haterd was betrokken bij het opstellen van dat advies. Een stadsmarinier is een ambtenaar die vanuit de gemeente werkt aan de veiligheid in de buurt. Van Haterd's werkterrein is IJsselmonde, waar de schietpartijen waren. Een wijk waar de afgelopen jaren het aantal ernstige incidenten is toegenomen, zegt ze.

Na de eerste schietpartij, was nog helemaal niet duidelijk wat er aan de hand was. "Wat maakt dat deze man specifiek is uitgekozen of is het toevallig?" Er werd tegelijkertijd ook onderzoek gedaan naar het wapen. "Toen is ook het tweede slachtoffer gevallen", vertelt ze. Er werden beelden vrijgegeven, maar het leidde nog niet tot de schutter. Het derde slachtoffer viel opnieuw in hetzelfde gebied. "Toen is de link gelegd: het gaat om dezelfde dader."

'Er was echt gevaar'

De politie schaalde volgens Van de Haterd snel op waardoor alle capaciteit beschikbaar was om de schutter snel te pakken. "Omdat er echt gevaar was dat hij weer zou toeslaan." De gemeente en politie kwamen samen tot het advies niet alleen naar buiten te gaan. "Daar hebben we lang over getwijfeld", zegt ze. "Want uiteindelijk gaat het ook uit van een maakbaarheid dat het niet kan gebeuren."

Maar de situatie was uitzonderlijk. "Het was duidelijk wat zich in IJsselmonde afspeelde, er leek echt een verband", legt ze uit. En veel was ook onzeker. Er was veel politie, zichtbaar en onzichtbaar in de wijk. Ook was er veel aandacht voor. "Wat doet dat met zo'n verdachte? Escaleert het meer, wordt de situatie gevaarlijker? Daar moet je toch rekening mee houden."

Bewoners ondersteunen

Na het derde slachtoffer gaat het ineens snel. Er wordt een duidelijke foto vrijgegeven en na een klopjacht kan de politie hem inrekenen. Beelden van de inval circuleren al snel via social media, het gaat om een flat in de buurt van de schietpartijen. De 24-jarige Sendric S. werd er aangehouden, die niet officieel woont in het gebouw. De opluchting is groot. "Omdat je echt bang bent dat er nog andere slachtoffers gaan vallen."

De strafzaak tegen S. begint, over een motief is niets bekend. Wijkmarinier Van de Haterd is nog erg bezig met het organiseren van de nazorg in de wijk. "Het effect van dat gevoel van onveiligheid dat gaat heel lang door", vertelt ze. "We zijn met z'n allen druk bezig om te kijken wat we kunnen doen om de bewoners hierin te ondersteunen".

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.