tv LIVE
meer NPO start
EenVandaag Opiniepanel

Ruim een kwart mijdt zorg vanwege verplicht eigen risico

Ruim een kwart mijdt zorg vanwege verplicht eigen risico
Een behandeling niet ondergaan door het eigen risico: het gebeurt regelmatig
Bron: ANP

Een op de vier mensen geeft aan dat ze in het afgelopen jaar zorg hebben gemeden, omdat ze het eigen risico niet kunnen of willen betalen. Daarbij gaf de helft aan dat de zorg dringend was.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 30.000 leden van het Opiniepanel. Hiervan gaf twee derde (66 procent) aan het eigen risico voor zorgkosten te hoog te vinden.

In financiële problemen

In Nederland geldt een minimaal verplicht eigen risico van 385 euro. Dat kan met maximaal 500 euro worden opgehoogd voor korting op de maandelijkse zorgpremie. Deze kosten, met uitzondering van vrijgestelde zorg als huisartsenbezoek of kraamzorg, moeten mensen uit eigen portemonnee betalen. Hogere bedragen neemt de zorgverzekeraar voor zijn rekening.

In het afgelopen jaar kwam een op de tien (9 procent) in de problemen, omdat ze het eigen risico moesten betalen. Dat was vaker het geval onder mensen met een lager inkomen, of bij chronisch en langdurig zieken. Van die groepen kreeg 15 procent te maken met financiële problemen. "We hebben er regelmatig rood door gestaan", laat een panellid weten.

Bekijk ook

Lagere- én middeninkomens mijden zorg

Om geldproblemen te voorkomen, kiezen anderen ervoor om op hun eigen risico te besparen. Bijvoorbeeld door een behandeling uit te stellen, zich niet te laten doorverwijzen naar het ziekenhuis of een specialist, of langer te doen met de dosering van medicijnen.

Ruim een kwart (28 procent) heeft vanwege het eigen risico in het afgelopen jaar zorg gemeden. Ook hier gaat het vaker om mensen met een laag inkomen (38 procent), maar ook onder de middeninkomens geeft een kwart (26 procent) aan weleens een behandeling te hebben uit- of afgesteld, of daar op bespaard te hebben.

Zoveel mensen meden het afgelopen jaar zorg door het eigen risico

Strategische keuzes

Het eigen risico dwingt veel mensen om strategisch na te denken over hun zorgkeuzes. Sommigen stellen zorg uit tot het volgende kalenderjaar, nemen kleinere hoeveelheden van hun medicijnen, of kijken hun klachten langer aan. Ze voelen zich een 'dief van hun portemonnee' als ze hun behandelingen niet tactisch plannen.

De helft (53 procent) van de mensen die in het afgelopen jaar zorg hebben gemeden, geeft aan dat het ging om behandelingen die volgens hen op dat moment wel dringend nodig waren. Een panellid geeft aan bekkentherapie nodig te hebben, maar dit te mijden uit angst voor hoge kosten: "Ik heb enorm veel pijn dagelijks."

Aanpassen eigen risico

Door het mijden van zorg en hoge kosten voor langdurig of chronisch zieken, staat het eigen risico al langer ter discussie. Een derde van de ondervraagden (36 procent) vindt het eigen risico in zijn huidige vorm acceptabel.

De helft (51 procent) heeft liever dat het systeem op de schop gaat. Zij vinden dat nu niet solidair tegenover lagere inkomens en chronisch zieken. Die laatste groep ervaart het eigen risico als 'een boete op ziek zijn', omdat zij jaarlijks standaard door het eigen risico heengaan.

Uitlegvideo: hoe de zorgverzekeraar jouw zorg beïnvloedt

Afschaffen niet gewenst

Toch is volledig afstappen van het eigen risico ook niet gewenst, omdat dit zou kunnen leiden tot een hogere zorgpremie. Eerder dit jaar maakte zorgverzekeraar DSW al bekend de premies drastisch te moeten verhogen in 2024, vanwege de stijgende kosten in de zorg.

Slechts een vijfde (21 procent) ziet het volledig afschaffen van eigen risico daarom als een geschikte oplossing. "Het is prima als mensen worden gedwongen om afwegingen te maken, als we de zorgkosten ten minste een beetje willen beheersen", schrijft een deelnemer.

Steun voor plannen met eigen risico

Lager of inkomensafhankelijk

Een tussenoplossing, zoals het verlagen van het eigen risico met mogelijk een iets hogere zorgpremie, zien deelnemers dan als een geschikter alternatief (42 procent). Het draagvlak voor een inkomensafhankelijk eigen risico is nog iets groter (47 procent). De hoogte van het eigen risico wordt dan bepaald aan de hand van iemands inkomen.

Volgens voorstanders zou deze maatregel zorgen voor meer solidariteit in het zorgstelsel. Toch krijgt een inkomensafhankelijke variant van het eigen risico ook kritiek. Vier op de tien (41 procent) zien een dergelijk plan niet zitten. Zij zijn bang dat de middeninkomens daar uiteindelijk de dupe van zijn en vinden dat de zorgtoeslag al voldoende is om lagere inkomens tegemoet te komen. Een ideale oplossing voor het mijden van zorg lijkt daarmee nog niet gevonden.

Presentator van het Opiniepanel Joyce Boverhuis deelt hoe gedacht wordt over het verplichte eigen risico.
info

Over dit onderzoek

Het onderzoek is gehouden van 23 tot en met 26 oktober 2023. Aan het onderzoek deden 30.376 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Het onderzoek is na weging representatief voor 6 variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Het Opiniepanel bestaat uit 80.000 leden.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Amerikanen stappen uit 'protest' tegen verbod op TikTok over naar andere Chinese apps, maar dat is niet zonder risico

Amerikanen stappen uit 'protest' tegen verbod op TikTok over naar andere Chinese apps, maar dat is niet zonder risico
Door het aanstaande verbod op TikTok downloaden Amerikanen massaal andere Chinese apps
Bron: EPA

Vanaf morgen is TikTok verboden in de Verenigde Staten en gaat de populaire app in Amerika offline. TikTok-'vluchtelingen' zoeken daarom haastig naar alternatieven, waaronder RedNote. "Die app is nog Chineser, het is niet eens vertaald naar het Engels."

Het Amerikaanse Hooggerechtshof bekrachtigde gisteren het aangekondigde verbod op TikTok en dus lijkt de app morgen echt op zwart te gaan in de VS. Tenzij Joe Biden daar een stokje voor steekt, maar de kans lijkt klein dat hij dat op zijn laatste dag als president zal doen.

Wet gericht tegen China

Het Congres nam vorig jaar een wet aan die het Chinese techbedrijf ByteDance, dat eigenaar is van TikTok, dwingt de Amerikaanse onderdelen van de populaire app verkopen. Volgens de Amerikanen misbruikt de Chinese overheid TikTok om propaganda te verspreiden en om data van gebruikers te verzamelen.

Omdat de bedrijfsonderdelen niet zijn verkocht moet TikTok in de VS vanaf morgen uit de app stores worden gehaald. ByteDance heeft inmiddels laten weten dat TikTok helemaal offline zal gaan. Dus ook Amerikanen die nu al op het platform zitten, kunnen straks geen gebruik meer maken van de app.

Bekijk ook

Bovenaan in app stores

Dus moeten de naar schatting 170 miljoen Amerikaanse gebruikers op zoek naar een alternatief. Ze kunnen overstappen naar bijvoorbeeld 'reels' op Instagram of 'shorts' op YouTube. Maar de afgelopen dagen staat een andere app bovenaan de lijst van meest gedownloade apps: RedNote.

"Het is heel grappig dat RedNote daar opeens helemaal bovenaan staat", reageert social media-expert Joey Scheufler. RedNote komt namelijk net als TikTok uit China. Sterker nog: de app is zowaar nog Chineser, vertelt hij. "Het is niet eens vertaald naar het Engels."

Uit protest downloaden

Dat Amerikanen ondanks de taalbarrière toch in grote aantallen overstappen naar RedNote doen ze volgens hem dan ook maar met één reden: als kritiek tegen het aanstaande TikTok-verbod. "Dit is natuurlijk een protest van de TikTok-gebruikers."

"Ze zeggen eigenlijk hiermee tegen de regering: 'Het maakt me niet uit welk land een app-eigenaar komt, en dat het dus Chinees is. Ik download deze app gewoon.'" Tiktokkers kunnen overstappen op Amerikaanse alternatieven, maar doen dat volgens Scheufler dus bewust niet.

'Weten helemaal niets van RedNote'

Inmiddels zou RedNote al honderdduizenden keren gedownload zijn in de Verenigde Staten. Maar het gebruik van de Chinese app is niet zonder risico's, waarschuwt de expert. "We weten eigenlijk helemaal niets van RedNote. Niet hoe het algoritme werkt of hoe wordt omgegaan met de privacy van gebruikers."

Zo zijn de gebruikersvoorwaarden alleen in het Mandarijn te lezen. Dus je weet niet waar je mee akkoord gaat, benadrukt hij. "En dus ook niet wat er met je data gebeurt en of die gebruikt kunnen worden voor mogelijke spionageacties. Dat is gewoon het grote probleem hier."

Bekijk ook

Wachten op Donald Trump

Het laat volgens Scheufler zien dat het TikTok-verbod geen oplossing is voor wat de Amerikanen ermee hopen te bereiken: de invloed van China inperken. "Sterker nog, het probleem wordt alleen maar groter. Want je ziet het: er komt gelijk een alternatief wat misschien nog wel erger is en waar we helemaal geen controle meer over hebben."

"Kortom, de wetgeving klopt gewoon nog niet en daar moet beter naar gekeken worden", gaat hij verder. Aanstaand president Donald Trump zegt al te hebben gebeld met de Chinese leider Xi Jinping. "Je ziet dat Trump TikTok gebruikt als onderhandeling met China en dat is ook hoe de Chinese overheid hiermee bezig is."

Gevolgen voor Nederland

Het is dan ook de vraag of TikTok morgen daadwerkelijk helemaal offline zal gaan, of dat ByteDance nog even afwacht wat Trump zal doen zodra hij weer in het Witte Huis zit. Zo is topman Shou Zi Chew van plan om maandag naar de inauguratie van de nieuwe Amerikaanse president te gaan.

Zou TikTok wél echt op zwart gaan, dan heeft dat volgens ByteDance geen directe gevolgen voor Nederlandse gebruikers. Maar ook hier zijn er zorgen bij de overheid en sommige experts over de invloed van China door middel van de populaire app: is ook in ons land een verbod op TikTok nodig?

Bekijk ook

Meerderheid wil verbod

Uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 25.000 leden van het Opiniepanel blijkt dat 6 op de 10 (59 procent) zo'n verbod wel zien zitten. Zij noemen de app te verslavend, gevaarlijk voor de privacy en onnodig. "Op Instagram en YouTube kun je ook filmpjes kijken, waar is TikTok dan nog voor nodig?", vraagt iemand zich af.

Van de mensen die TikTok daadwerkelijk gebruiken, vindt een veel kleinere groep een verbod zoals in Amerika een goed idee. Maar ondanks dat ze dus zelf op het platform zitten, zegt nog steeds 1 op de 5 (20 procent) van deze groep: verbied TikTok ook hier maar.

'Alsof de Amerikanen beter zijn'

Tegenstanders van een verbod zijn van mening dat we álle social media beter moeten reguleren, dus niet alleen Chinese apps als TikTok. "Alsof de Amerikanen betere bedoelingen hebben dan de Chinezen. Waarom wordt Instagram dan niet verboden?", vindt een deelnemer.

Sinds kort liggen ook verschillende Amerikaanse social media-apps onder vuur, omdat de CEO's van X, Instagram en Facebook omstreden uitspraken hebben gedaan. Een deel van de gebruikers van die apps twijfelt daarom om hun accounts te verwijderen.

info

Over dit onderzoek

Het onderzoek is gehouden van 7 tot en met 9 januari 2025. Er deden in totaal 25.544 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.

Waarom steeds meer landen social media aanpakken

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Elisa zit met 174 anderen in burgerberaad over klimaat: 'Als ze maar serieus worden genomen'

Elisa zit met 174 anderen in burgerberaad over klimaat: 'Als ze maar serieus worden genomen'
Elisa van der Linden neemt deel aan het Nationaal Burgerberaad Klimaat
Bron: EenVandaag

Elisa zet haar schaarse vrije tijd in om mee te doen aan het Nationaal Burgerberaad Klimaat. Ze doet graag mee, maar is bang dat de politiek weinig met de opbrengsten gaat doen. "Meestal luisteren politici niet echt naar burgers, ze doen alsof."

175 burgers starten vandaag met het burgerberaad. Het komende halfjaar buigen ze zich tijdens zes bijeenkomsten over de vraag: hoe kunnen we eten, spullen gebruiken en reizen op een manier kan die beter is voor het klimaat?

Elisa ziet veel verspilling

Elisa van der Linden ziet mogelijkheden. Als verpleegkundige in de ouderenzorg verspilt ze veel voedsel en materialen. Noodgedwongen, door de strenge voedselveiligheidsregels, om bijvoorbeeld voedselvergiftiging te voorkomen. "Die strenge regels verplichten ons om etenswaren weg te gooien die nog goed zijn."

"Soms koken we op een dag te veel voor de mensen. Want dan blijkt niet iedereen evenveel trek te hebben als de dag ervoor. Maar dat extra eten moeten we dan weggooien. Terwijl het de dag erna natuurlijk ook nog prima is", vertelt ze.

Naar beneden krijgen

Ook worden er volgens de verpleegkundige veel materialen nog steeds na één keer weggegooid. "De Nederlandse zorgsector draagt mede daardoor voor zo'n 7 procent bij aan de CO2-uitstoot. Dat is bizar veel."

Als lid van het burgerberaad Klimaat hoopt Elisa dat percentage naar beneden te krijgen. "Ik ga pleiten voor aanpassingen in de wet, zodat bijvoorbeeld ongebruikte maaltijden langer bewaard kunnen worden."

Bekijk ook

Afspiegeling van samenleving

In totaal doen er dus 175 Nederlanders mee aan het Nationaal Burgerberaad Klimaat. "Ze zijn door een dubbele loting geselecteerd", zegt voorzitter Nienke Meijer.

"Eerst is er door loting een groep van 4.000 mensen geselecteerd. Zij kregen een uitnodiging in de brievenbus", legt ze uit. "Degenen die op deze uitnodiging ingingen, deden mee aan een tweede loting. Zo zijn we erin geslaagd om het burgerberaad een afspiegeling te laten zijn van de samenleving."

Praten in werkgroepen

In werkgroepen zullen de leden regelmatig bij elkaar komen om met deskundigen te spreken en veldbezoeken te doen. "De gesprekken vinden plaats onder begeleiding van gespreksleiders, met gelijke spreektijd voor iedereen", vertelt Meijer.

"In de eerste drie weekenden wordt vooral kennis opgedaan, in de laatste drie weekenden wordt gewerkt aan het formuleren van concrete, uitvoerbare aanbevelingen voor het kabinet", gaat de voorzitter verder. "Daarna blijft de groep nog een jaar bij elkaar om te monitoren wat er door de politiek met hun advies wordt gedaan."

'Hopelijk niet voor bühne'

Daar heeft Elisa zin in, maar tegelijkertijd is ze ook bang dat het allemaal alleen maar 'voor de bühne' is. "Meestal luisteren politici niet echt naar burgers, ze doen alsof. En daarna trekken ze gewoon hun eigen plan. Dus ik hoop echt dat onze adviezen niet linea recta in een la belanden. Dat zou kwetsend zijn en een averechts effect hebben. Want dan haken mensen helemaal af."

Ook gedragsonderzoeker Willemijn Vermeer hoopt dat politici het werk van het burgerberaad serieus zullen nemen, zoals in Ierland, waar sinds 2016 al meerdere succesvolle burgerberaden zijn georganiseerd. Het leidde daar tot de legalisering van abortus, verhoging van de CO2-belasting en de verbetering van het openbaar vervoer in Ierland.

Bekijk ook

Politieke moed

"De kracht van deze burgerberaden ligt in het feit dat burgers samen oplossingen bedenken met een verrassende insteek en oog voor haalbaarheid", vertelt Vermeer, die aan de Hogeschool van Amsterdam werkt. "Het kan dus werken en het vertrouwen in de democratie helpen herstellen. Als politici maar moedig genoeg zijn om de adviezen over te nemen."

"Anders blijft het bij een symbolische exercitie, waardoor de kloof tussen burger en politiek alleen maar groter wordt", waarschuwt ze. "Het laatste wat je wil is nog meer cynisme." Een burgerberaad kan volgens haar juist helpen bij het verminderen van polarisatie in de samenleving.

De 'stille meerderheid'

"De discussie rondom klimaatverandering wordt door veel mensen als gepolariseerd ervaren, omdat de extremen het debat domineren", zegt Vermeer. "Het zijn of de klimaatactivisten op de A12 of de klimaatsceptici die het podium pakken. Maar we horen maar weinig van de 'stille meerderheid'. Deze groep krijgt nu een stem in het burgerberaad, waardoor de nuance in de samenleving beter zal worden vertegenwoordigd."

Natuurlijk kunnen niet altijd alle adviezen worden opgevolgd, gaat ze verder. "Dat gebeurt ook niet in Ierland. Maar als bepaalde voorstellen niet worden overgenomen, dan moeten politici helder uitleggen wat de reden is. Burgers zijn niet naïef; ze begrijpen heus wel dat niet alles mogelijk is, zolang ze maar serieus worden genomen."

Bekijk ook

Oprechte houding

Voor Elisa is zo'n oprechte houding van politici inderdaad cruciaal. "Ik steek mijn energie in dit burgerberaad, terwijl ik het best druk heb, voornamelijk met werk. De tijd waarin ik van mijn werk kan bijkomen, gebruik ik nu om mee te doen aan dit burgerberaad."

"Ik zou het heel erg vinden als straks blijkt dat er niets met onze adviezen gebeurt. Dit is onze kans om samen het verschil te maken. Het klimaat kan niet wachten. Maar het hangt allemaal af van wat de politiek met onze stem doet."

'Belangrijk instrument'

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei laat weten het burgerberaad te zien "als een belangrijk instrument om een breed scala aan meningen en perspectieven uit de samenleving te horen en het draagvlak voor klimaatbeleid te vergroten. Want door het burgerberaad krijgt de 'stille meerderheid' een stem, inclusief mensen die zorgen hebben of twijfels over het klimaatbeleid."

"Natuurlijk werken we al met opinieonderzoeken, maar het unieke aan het burgerberaad is dat deelnemers fysiek bij elkaar komen en samen onderzoek doen", gaat Hermans verder. "Ze geven niet alleen hun mening, maar verkennen ook samen de consequenties van bepaalde keuzes. Het kabinet zal alle adviezen van het beraad zorgvuldig bestuderen. En als we een bepaalde aanbeveling niet overnemen zullen we dit goed motiveren."

Elisa zit in burgerberaad over klimaat: 'Hoop echt dat onze adviezen niet meteen in een la belanden'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant