radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
EenVandaag Opiniepanel

Overheid én burgers zijn volgens de meeste mensen slecht voorbereid op ramp: 'We overschatten onze zelfredzaamheid'

Overheid én burgers zijn volgens de meeste mensen slecht voorbereid op ramp: 'We overschatten onze zelfredzaamheid'
Koning Willem-Alexander en koningin Máxima bezoeken Valkenburg tijdens de watersnood in 2021
Bron: ANP

Zowel de overheid als burgers zijn, volgens een meerderheid, onvoldoende voorbereid op een ramp of grote crisis. Toch peinst de helft er niet over om een noodpakket in huis te halen en heeft het volgens driekwart geen zin om je er zorgen over te maken.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 20.000 leden van het Opiniepanel. Organisaties die de kansen op crisissituaties in kaart brengen waarschuwen al langer dat de wereld verandert en dreigingen van alle kanten kunnen komen. Oorlogen rond Europa of het opwarmende klimaat: er zijn allerlei ontwikkelingen die ervoor zouden moeten zorgen dat de overheid én burgers op scherp staan.

Geen zin om zorgen te maken

Het tegendeel is waar: een grote groep (4 op de 10) geeft aan zelf slecht voorbereid te zijn op een ramp of crisis. Het maakt daarbij niet uit of ze in een risicogebied wonen of niet. Daarnaast denkt driekwart van de ondervraagden dat andere Nederlanders al helemaal niet goed voorbereid zijn op een dergelijke situatie.

Hoe goed of slecht vinden burgers dat zijzelf en andere Nederlanders voorbereid zijn op een ramp?

"We zouden ons meer zorgen moeten maken, maar daar heb ik in ieder geval geen zin in. Wij als Nederlanders overschatten onze eigen zelfredzaamheid", zegt een deelnemer, die niet de enige is. Volgens bijna driekwart (72 procent) heeft het geen zin om je zorgen te maken, ook als er op korte termijn een ramp kan plaatsvinden.

'Niet nagedacht over noodpakket'

De overheid adviseert iedereen om een noodpakket aan te schaffen. Ongeveer 1 op de 5 (22 procent) heeft zo'n pakket al in huis. Vaak leggen mensen in deze groep uit dat ze geen compleet pakket hebben, maar een aantal noodmiddelen, zoals batterijen, flessen water of blikvoer. Of dat de spullen niet op één handige plek bij elkaar liggen, wat wel geadviseerd wordt.

Een even grote groep heeft er geen, maar overweegt wel een pakket samen te stellen. Ruim de helft (54 procent) heeft geen pakket en denkt er niet aan om er eentje te kopen. "Om eerlijk te zijn heb ik er nooit over nagedacht, maar ik vind het ook overdreven", vertelt iemand. "Ik ga ervan uit dat buren of mensen in het dorp elkaar helpen als het moet."

Zijn burgers en de overheid voorbereid op een ramp? Dit en meer zie je in onze tv-uitzending.

Bekijk ook

Geen vertrouwen in overheid

Ook zijn mensen (te) sterk afhankelijk geworden van technologie en de overheid, zo is te horen. "De Nederlander gaat ervan uit dat de overheid iedereen redt en dat grote rampen alleen in het buitenland gebeuren", vindt een deelnemer. Nog geen kwart (23 procent) denkt dan ook dat Nederlanders zelfredzaam genoeg zijn om langere tijd zonder stroom te overleven.

Maar veel vertrouwen in de overheid is er op dit vlak ook niet. Slechts eenderde (35 procent) verwacht dat de overheid in staat is daadkrachtig op te treden bij een ramp. Een veel grotere groep (60 procent) denkt van niet. "Voorbeelden te over van wanbeleid bij rampen", schrijft een panellid. "In Ter Apel krijgen ze het niet opgelost, tijdens corona veel zwalkend beleid. En veel mensen in Valkenburg zitten nog steeds met de handen in het haar, alle grote woorden ten spijt."

In hoeverre denken burgers dat de Nederlandse overheid in staat is om daadkrachtig op te treden bij een ramp?

Onvoldoende informatie vanuit overheid

In gebieden die kwetsbaarder zijn voor rampen, zoals vlak bij een grote rivier, kerncentrale of natuurgebied, zijn mensen net zo sceptisch. Deze groep zegt ook in minderheid (31 procent) dat de overheid hen genoeg op de hoogte houdt over wat te doen als ze slachtoffer worden van een ramp.

Iemand die dicht bij een grote rivier woont, schrijft daarover: "Ik heb weleens een briefje gehad, maar dat is alweer zo lang geleden. Ik zou niet weten wat de overheid zal doen als de Maas naast ons overstroomt."

In hoeverre denken burgers dat de overheid hen snel te hulp komt bij verschillende rampen?

Niet snel geholpen bij ramp

Slechts 41 procent van alle panelleden denkt dat de overheid hen snel komt helpen bij een ramp waarbij de stroom uitvalt, er geen energie is en er geen drinkwater uit de kraan komt. De meeste mensen (57 procent) denken dat die hulp niet snel genoeg komt. Ook financiële ondersteuning bij grote overstromingsschade zal de overheid niet snel genoeg geven, denkt driekwart (76 procent). Veel van hen verwijzen naar de overstromingen in Limburg in de zomer van 2021, waarbij die steun langzaam op gang kwam.

Meer vertrouwen is er in een adequaat optreden van de overheidsinstanties bij een grote natuurbrand, maar dat vertrouwen richt zich meer op de hulpdiensten. "Ik denk dat brandweer, politie en ambulance nog steeds goed genoeg georganiseerd zijn", zegt een ondervraagde.

Bekijk ook

Hoeveel kans op rampen?

Hoe groot is de kans op verschillende rampen en crises? Als het gaat om een kernramp, waarbij radioactieve straling vrijkomt, en een overstroming van de zee, is die volgens panelleden kans klein. Geen onterecht voorgevoel, want ook de Nationaal Coordinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV), de instantie die hier onderzoek naar doet, acht deze rampen onwaarschijnlijk in Nederland.

Over een terreuraanslag, grote natuurbrand, een overstroming van een grote rivier of een economische crisis zijn de NCTV én mensen in het land minder gerust. Volgens meerderheden is de kans redelijk tot heel groot dat ons land de komende 5 jaar geteisterd wordt door deze rampen en crises.

Hoe schatten burgers de kans op verschillende rampen en crises in?
info

Over dit onderzoek

Het onderzoek onder het Opiniepanel is gehouden tussen 6 en 9 augustus 2024. Daaraan deden 20.831 mensen mee, onder wie 18.035 mensen die maximaal 20 kilometer van een zee, grote rivier, natuurgebied, kerncentrale en/of grote haven wonen.

Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.

Dit gebeurt er in Nederland als het crisis is

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Afgelopen maanden gingen zeker 3.000 azc-plekken toch niet door, vaak na protesten: 'Gemeenten komen zo tegenover inwoners te staan'

Afgelopen maanden gingen zeker 3.000 azc-plekken toch niet door, vaak na protesten: 'Gemeenten komen zo tegenover inwoners te staan'
Spandoek tegen de komst van een asielzoekerscentrum in Berlicum
Bron: ANP

Uit een inventarisatie van EenVandaag blijkt dat aanhoudende protesten er vaak toe leiden dat de geplande opvangplekken voor asielzoekers tijdelijk of definitief worden geschrapt.

Door deze aanhoudende en succesvolle protesten raakt het Centraal Opvang Asielzoekers (COA) steeds verder af van het doel van 101.000 opvangplekken. Dit zijn het aantal plekken dat de spreidingswet voorschrijft en moet voor 1 juli worden behaald.

Ophef om azc

In zeker veertien gemeenten, die samen goed zijn voor de opvang van bijna 3.000 vluchtelingen, is de afgelopen maanden een tijdelijke of definitieve streep gezet door de plannen voor een asielzoekerscentrum.

Deze inventarisatie is gedaan op basis van berichtgeving van de afgelopen maanden over opvang die geannuleerd is. Er is gekeken naar de protesten en de daaropvolgende reactie vanuit het gemeentebestuur.

Zoeken naar nieuwe opvanglocaties

Het werkelijke aantal kan nog hoger liggen, omdat ook veel gemeenten waar protest is geweest nog geen besluit hebben genomen. Zoals bijvoorbeeld in de gemeente Maashorst, waar een informatieavond over drie mogelijke opvanglocaties uit de hand liep. De avond werd beëindigd met charges van de mobiele eenheid.

De locatie in Maashorst moest in totaal 750 asielzoekers opvangen. Of dit plan kan worden doorgezet is nu nog maar de vraag. Uit de inventarisatie van EenVandaag blijkt dat er de komende weken op nog meer plekken wordt gesproken over nieuwe opvanglocaties.

Bekijk ook

Geen azc na protesten

In sommige gevallen zegt de gemeente zelf dat ze de beoogde locatie voor een azc annuleren vanwege de protesten. Dit was bijvoorbeeld het geval in de gemeente Sint Michelsgestel.

"Na de maatschappelijke en politieke onrust die is ontstaan in de gemeente, is de primaire inzet van het college gericht op nazorg en depolarisering", schrijft de gemeente op hun website.

'We zijn niet gezwicht'

In andere gevallen zijn er wel protesten geweest, maar ontkennen raadsleden daar aan toe te hebben gegeven. Zo kondigde de gemeente Hardenberg in maart aan te kijken naar zeven potentiële locaties voor een nieuwe opvang. Na dit bericht volgde er twee informatieavonden en protest.

Daarna maakte de coalitie bekend de zoektocht naar een locatie te staken. Raadslid Simone Hof (Christenunie) zei toen tegenover RTV Oost: "We zijn niet gezwicht voor de druk van een luidruchtige groep tegenstanders." Zij wijst juist naar het wankelende beleid van asielminister Marjolein Faber. Ook blijkt dat stikstof besluitvorming in de weg zit, of als argument wordt gebruikt om een azc niet te gaan bouwen.

In deze gemeenten werd een asielopvang geannuleerd

Weinig draagvlak

Verschillende gemeenten geven na het schrappen van een locatie wel aan verder te zoeken naar een andere locatie. Dat moet ook volgens de spreidingswet. Toch hebben ze nog weinig tijd om dit voor 1 juli te regelen, omdat ze vaak al veel locaties in beeld hebben gehad.

In de gemeente Dinkelland is de beoogde locatie van de baan, maar zegt de gemeente wel verder te zoeken naar een andere locatie. CDA-raadslid Marc Smelink hoopt dat dat voor 1 juli nog lukt, maar merkt ook weinig draagvlak. Het helpt volgens hem niet mee dat Faber geen regie pakt op de spreidingswet.

Asielminister Faber moet regie pakken

Op vragen - die EenVandaag eerder aan de asielminister stelde - over de consequenties die het heeft als gemeenten geen opvang regelen, zegt Faber dat op 1 juli opnieuw te bekijken.

"Maar als de landelijke overheid geen regie pakt dan staan we als gemeente tegenover de inwoner, terwijl we daar juist naast willen staan", reageerde Smelink toen.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Een derde van 55-plussers vindt dat ze te groot wonen, maar zoektocht naar toekomstbestendig huis duurt vaak jaren

Een derde van 55-plussers vindt dat ze te groot wonen, maar zoektocht naar toekomstbestendig huis duurt vaak jaren
Bron: ANP

Een derde van 55-plussers vindt hun woning te groot voor wat ze nodig hebben. Veel van hen willen wel ruimte maken voor jonge huizenzoekers, maar doorstromen blijkt lastig: 30 procent zoekt al ruim 2 jaar naar een geschikte woning.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder bijna 30.000 leden van het Opiniepanel. Onder alle ondervraagde 55-plussers zoekt 15 procent op dit moment naar een toekomstbestendige woning, en wil nog eens 27 procent dat op termijn gaan doen. Onder de 55-plussers die op dit moment te groot wonen, is dat aandeel nog groter.

'Gezinnen kunnen ruimte beter gebruiken'

Een derde (33 procent) van alle 55-plussers in het onderzoek laat weten op dit moment meer woonruimte in gebruik te hebben dan nodig. Voor de meesten van hen gaat dat om een woning van 100 vierkante meter of groter. Sommigen willen graag naar een woning met minder trappen, minder tijd kwijt zijn aan de schoonmaak, of ruimte bieden aan jonge huizenzoekers.

"Ik ben alleenstaand in een eengezinswoning, het onderhoud wordt me een beetje te veel", vertelt een gepensioneerde deelnemer. "Er zijn gezinnen die de ruimte veel beter kunnen gebruiken."

Hoe denken jongeren en 55-plussers over de grootte van hun woning?

Jongeren komen ruimte tekort

Die opvatting kunnen veel jongeren beamen. Waar 55-plussers vaker woonoppervlakte over hebben, moet een vijfde (21 procent) van 18- tot en met 34-jarigen het doen met een woning die te klein is voor hun situatie. Van hen woont 40 procent momenteel in een woning van minder dan 50 vierkante meter.

"We willen eigenlijk kinderen, maar stellen dat al jaren uit omdat we geen geschikte woning kunnen vinden", laat een jongere in zo'n woning weten. "Ik ben bang dat het voor ons al te laat is tegen de tijd dat de woningmarkt weer hersteld is."

Zijn 55-plussers van plan te verhuizen naar een toekomstbestendige woning?

Zoektocht naar woning

Een flinke groep van 55-plussers met een te grote woning is best bereid om plaats te maken voor woningzoekende jongeren en daarbij ruimte in te leveren.

Een derde van hen (34 procent) is op dit moment al op zoek naar een woning die beter geschikt is om op latere leeftijd in te wonen. Nog eens 40 procent zou dat op termijn willen.

Minder woning, hogere huur

Toch is het voor een ruime meerderheid (85 procent) van de 55-plussers die nu op zoek zijn, lastig om iets te vinden. 30 procent geeft aan al minstens 2 jaar bezig te zijn met het vinden van de juiste woning. Zij zien weinig geschikte opties en lange wachttijden in de sociale huur, maar zouden er vaak ook financieel flink op achteruit gaan.

"Ik wil graag kleiner wonen, maar kan alleen een appartement krijgen van 1.500 euro", laat iemand weten. "Dan zou ik een tuin én ruimte inleveren voor ruim 500 euro per maand meer."

Hoe lang zijn 55-plussers al op zoek naar toekomstbestendige woning?

Niet iedereen wil verhuizen

Bovendien zou ongeveer een vijfde (21 procent) van 55-plussers ondanks een te grote woning helemaal niet willen verhuizen. Voor sommigen is hun woning al voldoende geschikt om ook later nog te kunnen wonen.

Anderen hebben daarvoor aanpassingen laten doen, zoals het plaatsen van een traplift of het bouwen van een badkamer op de begane verdieping om langer in hun huis te kunnen blijven.

Gehecht aan woning

Daarnaast spelen er, ook onder ouderen die hun huidige woning eigenlijk te groot vinden, sentimentele redenen mee om niet weg te willen.

Bijvoorbeeld omdat ze gehecht zijn aan hun huis of niet weg willen uit hun sociale omgeving. "Een fijne buurt en een riant huis, daar kan geen appartement tegenop", besluit een deelnemer.

Bekijk ook

info

Over dit onderzoek

Het onderzoek is gehouden van 14 maart tot en met 3 april 2025. Er deden in totaal 29.827 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee, onder wie 3.490 deelnemers van 55 jaar en ouder, die een woning voor latere leeftijd zoeken. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant