Johan Remkes zal orde op zaken moeten stellen in het Haagse stadhuis om de opvolger van Pauline Krikke met een schone lei te laten beginnen. Onder de huidige condities lopen de kandidaten niet bepaald warm. Wie wordt de nieuwe burgemeester van de hofstad?

Met recht kan gesproken worden van een bestuurlijke crisis in de Den Haag. Burgemeester Pauline Krikke stapte op na een kritisch rapport over de vreugdevuren, Haagse wethouders Rachid Guernaoui en Richard de Mos worden verdacht van bestuurlijke corruptie en vertrouwelijke gesprekken tussen de fractievoorzitters en de commissaris van de koning werden gelekt naar Omroep West.

Den Haag niet aantrekkelijk

Volgens Geerten Boogaard, hoogleraar decentrale overheid, is er dringend behoefte aan een puinruimer in de persoon van Remkes. Den Haag maakt zich op deze manier namelijk allesbehalve aantrekkelijk voor een nieuwe burgemeester.

"Er wordt gelekt op een manier en schaal die ik vrij extreem vind. Je kunt schadeloos lekken, bijvoorbeeld de stukken van Prinsjesdag. Dat is een soort van ritueel waar niemand door geschaad wordt. Of om een misstand aan de kaak te stellen. Maar dit is geen van beide. Dit is rücksichtslos een fragment de media in gooien, zonder nieuwswaarde, dat vooral de eigen stad beschadigt. Degene die dit heeft gedaan heeft in elk geval het belang van zijn stad niet heel hoog", zegt Boogaard.

'Je denkt wel drie keer voordat je solliciteert'

Het lekken verzwakt de positie van Den Haag volgens Boogaard aanzienlijk in de zoektocht naar een nieuwe burgemeester. "Voordeel is dat Den Haag een van de grote steden is en dat daarvoor altijd wel ambitie is. Maar de opgaven die er liggen zijn zo groot en de voorwaarden die de raad zelf aan het creëren is, zijn zo abominabel dat het vinden van de juiste burgemeester nog wel wat moeite gaat kosten."

"Je denkt wel drie, vier keer na voordat je er solliciteert. Met het lekken uit gesprekken met de commissaris blijkt namelijk niet dat je te maken krijgt met een sollicitatiecommissie die je kunt vertrouwen. Op dit moment moet je haast een cowboy zijn om daar vrijwillig in te gaan zitten', stelt Boogaard.

'Iemand met natuurlijk gezag'

Ook Paul Depla (PvdA), burgemeester van Breda, vindt het geen overbodige luxe dat veteraan Remkes van stal is gehaald om orde te scheppen in de bestuurlijke chaos in Den Haag. "De onderlinge verhoudingen moeten beter worden en er moet niet een enorm litteken gaan ontstaan. Als dat wel ontstaat en voor veel ellende blijft zorgen, dan is het voor een burgemeester heel lastig om de verbinding te kunnen maken tussen verschillende groepen."

De Bredase burgemeester, zelf overigens niet geïnteresseerd in een transfer naar Den Haag, verwacht dat Remkes slaagt in zijn 'eervolle klus'. Daarbij zal de oud-minster profijt hebben van zijn 'natuurlijke gezag', een eigenschap die volgens ervaringsdeskundige Depla en hoogleraar Boogaard cruciaal is voor het burgemeesterschap. "Het gaat om persoonlijke uitstraling en manier van werken. Voor een burgemeester geldt dat driekwart wordt bepaald door hoe je het als persoon doet en een kwart misschien door de formele positie. Je zag het aan Eberhard van der Laan, de manier waarop hij het bracht en hoe hij over de stad sprak", legt Depla uit.

Keepers-mentaliteit

Pas wanneer Remkes politieke rust terug heeft gebracht, kan Den Haag zoeken naar een nieuwe burgemeester. Volgens Boogaard is dat idealiter iemand die zich in een kleinere gemeente al bewezen heeft. "Het moet iemand zijn die in staat is om de raad weer tot bedaren te brengen. En het moet iemand zijn van bewezen kaliber, met de juiste burgemeestersmentaliteit, een keepers-mentaliteit. Iemand die duikt in plaats van bukt."

Dat laatste heeft de opgestapte Krikke overduidelijk niet gedaan, vindt Boogaard. "Terwijl er keihard een bal haar kant op kwam, heeft zij het nagelaten om op de bal te duiken." Daarin kan Den Haag het zich volgens Boogaard niet permitteren om een verkeerde man of vrouw te 'casten' of om een nieuweling aan te dragen voor de burgemeesterspost. "Er spelen in Den Haag zoveel urgente kwesties dat je niet meer mis kan schieten. Er moet nu echt een goede komen, er is niet zoveel ruimte meer om te groeien."

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.