Tien procent van alle kinderen krijgt op dit moment jeugdzorg. Dring je dat aantal terug met extra geld of moet er naar een preventieve aanpak worden gekeken? "We moeten meer ons best doen om dat aantal naar beneden te krijgen."

750 miljoen extra: dat is wat jeugdzorgwerkers eisten in een manifest dat werd aangeboden in de Tweede Kamer. In dat bedrag wordt 300 miljoen meegenomen voor de toegenomen vraag naar jeugdzorg. Het aantal kinderen dat jeugdzorg ontvangt is dit jaar voor het eerst sinds 2015 licht gedaald, maar het percentage is nog steeds enorm hoog. 

'Kinderen moeten sociale weerbaarheid in de klas leren'

Volgens Mariette Haasen van het Fontys-Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg moet de oplossing vooral gezocht worden in preventie, waarin onderwijs een centrale rol speelt. Samen met haar collega Hélène Leendersdoet ze hier onderzoek naar. "Het gaat al iets beter, maar wij denken dat we nog meer ons best moeten doen en door moeten zetten op het beleid om die 10 procent naar beneden te krijgen."

In Den Bosch werken de onderzoekers samen met het Wish-project. Wish is erop gericht om kinderen in het basisonderwijs sociale weerbaarheid in de klas aan te leren. "Dat is dus voor alle kinderen en niet gericht op problemen, maar het gewone opgroeien', vertelt Haasen. Maar wat houdt sociale weerbaarheid in? "Dat gaat bijvoorbeeld over hoe je nee leert zeggen als je iets niet wil. Of hoe je leert om voor jezelf op te komen, of hoe je invoegt in een groep kinderen als je mee wil spelen."

Behandeling

Voor moeilijkere prolemen heeft Haasen ook ideeën. "Op dit moment zijn de samenwerkingsrelaties tussen onderwijs en jeugdhulpverlening vooral gericht op behandeling. Wij denken dat jeugdhulpverlening vooral in de school aanwezig moet zijn om alle kinderen te zien en te spreken, in plaats van zeven kinderen apart. Je moet samen zorgen voor een sociaal-emotionele ontwikkeling. Op het moment dat de jeugdhulpverlening in de klas komt, hebben ze extra experts in de groep."

Verder is er volgens de onderzoekster ook nog veel te behalen in omdenken. "We hebben 32 kinderen in de groep, en die kinderen zijn niet allemaal hetzelfde. Er is diversiteit tussen kinderen en die diversiteit mag er ook zijn. Kinderen leren niet op hetzelfde moment lopen, kinderen leren niet op hetzelfde moment praten, en kinderen ontwikkelen zich sociaal en emotioneel ook niet helemaal hetzelfde."

'Niet alles is bijzonder'

Haasen plaatst wel een kanttekening bij die opmerking. "Daarmee wil ik niet zeggen dat we geen speciaal onderwijs nodig hebben, maar het aantal kinderen dat in de jeugdhulp zit kan echt een stuk lager. We moeten oppassen dat we niet alles bijzonder gaan vinden."

Toch is ze terughoudend over onmiddellijke resultaten van deze preventieve aanpak. De komende tijd gaan naast scholen in Den Bosch, meer scholen werken met preventieve aanpak. Die scholen zullen Haasen en haar collega van dichtbij volgen. "Het aantal verwijzingen zal niet onmiddellijk dalen, dat heeft tijd nodig. Dat heeft te maken met het omdenken en een andere manier van kijken naar de ontwikkeling van kinderen. Maar preventie krijgt nu nog echt te weinig aandacht en daarin moeten we een omslag gaan maken. Op het moment dat het 'gewoon' gaat worden, zal je hopelijk zien dat er dan minder verwijzingen komen naar de jeugdhulpverlening."

Door alle problemen met stikstof zou je denken dat de luchtkwaliteit in Nederland er slecht voor staat. Maar de lucht in Nederland wordt steeds schoner. Dat concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving. "Maar we kunnen nog niet achterover leunen."

"Er ligt een deken van luchtvervuiling over Europa, en die wordt veroorzaakt door verschillende chemische stoffen die worden uitgestoten", licht Marko Hekkert, directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) toe. Het inademen van die stoffen is schadelijk voor onze gezondheid.

Europese afspraken

Stoffen als zwaveldioxide, stikstofoxide, ammoniak en fijnstof zijn een stuk minder aanwezig in de lucht dan jaren geleden, zo concludeert het PBL, dat de luchtkwaliteit samen met het RIVM onderzocht.

Dat komt doordat Europa eerder afspraken heeft gemaakt om die uitstoot te verminderen en de lucht weer schoner te krijgen. Auto's, schepen en stallen moesten minder vervuilend worden gemaakt. Afspraken met de industrie spelen een belangrijke rol. "Ze hebben nieuwe technieken ontwikkeld en geïmplementeerd, en dat heeft gewerkt. De auto's die we nu kopen zijn een stuk schoner dan 20 jaar geleden", zegt Hekkert.

Emissiedoelen in zicht

Onze lucht is nu dus een stuk schoner dan decennia geleden. En wordt ook nog schoner, zo is de verwachting. Bijvoorbeeld doordat we meer elektrisch gaan rijden. Het PBL denkt dat de kans groot is dat we de Europese emissiedoelen in 2030 gaan halen.

Waar vroeger bijvoorbeeld zwavel een groot probleem was, speelt die stof nu nauwelijks nog een rol, merkt Hekkert op. "Dat leidde tot zure regen, waardoor bossen doodgingen. Maar nu hebben we het niet eens meer genoemd in onze presentatie."

Schonere kachels

Fijnstof is nog wel een punt van aandacht. Daar is volgens het PBL wel een daling te zien, maar veel minder scherp dan bij andere stoffen. "Van fijnstof worden mensen echt ziek, maar we hebben er ook zelf veel invloed op", zegt Hekkert.

Het gebruik van houtkachels stoot bijvoorbeeld veel fijnstof uit. Wie iets aan zijn vervuiling wil doen kan een schonere kachel aanschaffen.

Levensverwachting 8 maanden korter

Voor onze gezondheid en kwaliteit van leven is de luchtkwaliteit van groot belang. De levensverwachting in Nederland wordt door de luchtvervuiling gemiddeld 8 maanden ingekort. Als deze verbetering zich doorzet, kan dit teruglopen tot 4 maanden.

"Dat klinkt misschien niet als een groot verschuil, maar het is een gemiddelde voor heel Nederland. Veel mensen overlijden hier gewoon jaren eerder door."

Landbouwsector blijft vervuilen

Maar ondanks een forse daling van de ammoniakuitstoot, liggen de landelijke doelen voor stikstofdepositie op de natuur nog ver buiten bereik. "De landbouw is de sector die nog relatief veel blijft uitstoten", zegt Hekkert.

Als het gaat om de gezondheid van de mens gaat het nu een stuk beter, maar de natuur heeft het nog zwaar. Daar zal dan ook nog hard aan gewerkt moeten worden om aan de normen te voldoen. "We kunnen nog niet achterover leunen."