Vlieland is de enige plek in Nederland waar je gezonde lucht kunt inademen. Dat zegt directeur van het Longfonds Károly Illy in de Stentor. Maar de vraag is hoe je dat meet. En wanneer lucht eigenlijk 'schoon' is.

Het Longfonds trekt aan de bel. Zij willen dat het kabinet snel maatregelen neemt om de luchtkwaliteit in Nederland te verbeteren. Volgens het fonds zullen in 2030 miljoenen Nederlandse in ziekmakende lucht leven.

Overal fijnstof in de lucht

Maar wanneer is lucht 'schoon'? "Bij de definitie van schone lucht wordt meestal vastgehouden aan waarden die de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft bepaald", vertelt onderzoeker luchtkwaliteit Joost Wesseling van het RIVM.

Het gaat dan voornamelijk om de concentratie fijnstof, grove fijnstof en stikstofdioxide in de lucht. "In Nederland voldeed in 2022 geen enkele plek aan de advieswaardes van de WHO", weet Wesseling.

Meetpunten in Nederland

Verspreid over Nederland vind je een netwerk van zo'n honderd meetpunten, die de concentratie van deze stoffen per uur monitoren. Dat wordt gedaan door het RIVM, in samenwerking met een paar andere partijen.

Dat dat gebeurt is belangrijk, want de gevolgen van slechte luchtkwaliteit voor onze gezondheid zijn ernstig, volgens hoogleraar luchtkwaliteit Maarten Krol. "Denk aan vroegtijdige sterfte, hart- en vaatziekten en astma bij kinderen."

Zeeland of de Wadden

"De luchtkwaliteit wordt beïnvloed door emissies van verkeer, industrie, landbouw, houtkachel en wat er uit het buitenland komt aanwaaien", zegt Krol. "Dus in een drukke stad nabij grote industrie is de luchtkwaliteit slechter dan op Vlieland of Terschelling."

Wie de schone lucht wil opzoeken, kan het beste naar Zeeland, Noord-Nederland of de Waddeneilanden gaan. De Randstad en het oosten van Nederland kun je juist het beste vermijden.

Vlieland inderdaad het schoonst

Of Vlieland inderdaad de enige plek is waar je schone lucht inademt, zoals Longfondsdirecteur Illy beweert? "Vlieland is een van de gebieden waar het minste stikstof deponeert", zegt Krol.

"Dat heeft ermee te maken dat dit eiland het verste weg ligt van het Europese vaste land, legt hij uit. "Op Terschelling is net weer meer verkeer en Schiermonnikoog ligt dan weer net iets dichter bij Friesland en Groningen." Vlieland heeft inderdaad de schoonste lucht, maar de verschillen tussen de Waddeneilanden zijn wel erg klein.

Hangt van de wind af

Er is nog wel een 'maar', vertelt Krol: "Luchtkwaliteit hangt heel erg samen met het weer, dus als de wind uit het oosten waait kun je ook op Vlieland slechte lucht krijgen omdat dan de vervuiling van Europa richting Vlieland waait."

"Maar dat komt niet vaak voor, want de wind in Nederland komt meestal vanuit het zuidwesten en dan zit Vlieland in de schone aanvoer", besluit hij.

In 2024 kozen bijna 10.000 Nederlanders voor euthanasie, 10 procent meer dan in een jaar eerder. Toch zitten er strenge voorwaarden aan verbonden. In deze video leggen we uit hoe het proces precies werkt en waarom veel verzoeken afgewezen worden.

Na de arrestatie van de vermoedelijke Rotterdamse serieschutter, Sendric S., reageerde de buurt opgelucht. Toch voelen sommige wijkbewoners zich na de 3 moorden nog altijd angstig, ziet de stadsmarinier. "Dat gevoel van onveiligheid gaat nog lang door."

Door 3 fatale schietpartijen in nog geen 2 weken tijd stond eind december het leven in het Rotterdamse stadsdeel IJsselmonde even stil. Uit het niets werden 3 mannen op straat neergeschoten. Het zorgde voor een uitzonderlijk advies: 'Ga bij voorkeur niet alleen naar buiten, vermijd donkere plekken.'

Meer ernstige incidenten

Stadsmarinier Wieke van de Haterd was betrokken bij het opstellen van dat advies. Een stadsmarinier is een ambtenaar die vanuit de gemeente werkt aan de veiligheid in de buurt. Van Haterd's werkterrein is IJsselmonde, waar de schietpartijen waren. Een wijk waar de afgelopen jaren het aantal ernstige incidenten is toegenomen, zegt ze.

Na de eerste schietpartij, was nog helemaal niet duidelijk wat er aan de hand was. "Wat maakt dat deze man specifiek is uitgekozen of is het toevallig?" Er werd tegelijkertijd ook onderzoek gedaan naar het wapen. "Toen is ook het tweede slachtoffer gevallen", vertelt ze. Er werden beelden vrijgegeven, maar het leidde nog niet tot de schutter. Het derde slachtoffer viel opnieuw in hetzelfde gebied. "Toen is de link gelegd: het gaat om dezelfde dader."

'Er was echt gevaar'

De politie schaalde volgens Van de Haterd snel op waardoor alle capaciteit beschikbaar was om de schutter snel te pakken. "Omdat er echt gevaar was dat hij weer zou toeslaan." De gemeente en politie kwamen samen tot het advies niet alleen naar buiten te gaan. "Daar hebben we lang over getwijfeld", zegt ze. "Want uiteindelijk gaat het ook uit van een maakbaarheid dat het niet kan gebeuren."

Maar de situatie was uitzonderlijk. "Het was duidelijk wat zich in IJsselmonde afspeelde, er leek echt een verband", legt ze uit. En veel was ook onzeker. Er was veel politie, zichtbaar en onzichtbaar in de wijk. Ook was er veel aandacht voor. "Wat doet dat met zo'n verdachte? Escaleert het meer, wordt de situatie gevaarlijker? Daar moet je toch rekening mee houden."

Bewoners ondersteunen

Na het derde slachtoffer gaat het ineens snel. Er wordt een duidelijke foto vrijgegeven en na een klopjacht kan de politie hem inrekenen. Beelden van de inval circuleren al snel via social media, het gaat om een flat in de buurt van de schietpartijen. De 24-jarige Sendric S. werd er aangehouden, die niet officieel woont in het gebouw. De opluchting is groot. "Omdat je echt bang bent dat er nog andere slachtoffers gaan vallen."

De strafzaak tegen S. begint, over een motief is niets bekend. Wijkmarinier Van de Haterd is nog erg bezig met het organiseren van de nazorg in de wijk. "Het effect van dat gevoel van onveiligheid dat gaat heel lang door", vertelt ze. "We zijn met z'n allen druk bezig om te kijken wat we kunnen doen om de bewoners hierin te ondersteunen".