Vlieland is de enige plek in Nederland waar je gezonde lucht kunt inademen. Dat zegt directeur van het Longfonds Károly Illy in de Stentor. Maar de vraag is hoe je dat meet. En wanneer lucht eigenlijk 'schoon' is.

Het Longfonds trekt aan de bel. Zij willen dat het kabinet snel maatregelen neemt om de luchtkwaliteit in Nederland te verbeteren. Volgens het fonds zullen in 2030 miljoenen Nederlandse in ziekmakende lucht leven.

Overal fijnstof in de lucht

Maar wanneer is lucht 'schoon'? "Bij de definitie van schone lucht wordt meestal vastgehouden aan waarden die de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft bepaald", vertelt onderzoeker luchtkwaliteit Joost Wesseling van het RIVM.

Het gaat dan voornamelijk om de concentratie fijnstof, grove fijnstof en stikstofdioxide in de lucht. "In Nederland voldeed in 2022 geen enkele plek aan de advieswaardes van de WHO", weet Wesseling.

Meetpunten in Nederland

Verspreid over Nederland vind je een netwerk van zo'n honderd meetpunten, die de concentratie van deze stoffen per uur monitoren. Dat wordt gedaan door het RIVM, in samenwerking met een paar andere partijen.

Dat dat gebeurt is belangrijk, want de gevolgen van slechte luchtkwaliteit voor onze gezondheid zijn ernstig, volgens hoogleraar luchtkwaliteit Maarten Krol. "Denk aan vroegtijdige sterfte, hart- en vaatziekten en astma bij kinderen."

Zeeland of de Wadden

"De luchtkwaliteit wordt beïnvloed door emissies van verkeer, industrie, landbouw, houtkachel en wat er uit het buitenland komt aanwaaien", zegt Krol. "Dus in een drukke stad nabij grote industrie is de luchtkwaliteit slechter dan op Vlieland of Terschelling."

Wie de schone lucht wil opzoeken, kan het beste naar Zeeland, Noord-Nederland of de Waddeneilanden gaan. De Randstad en het oosten van Nederland kun je juist het beste vermijden.

Vlieland inderdaad het schoonst

Of Vlieland inderdaad de enige plek is waar je schone lucht inademt, zoals Longfondsdirecteur Illy beweert? "Vlieland is een van de gebieden waar het minste stikstof deponeert", zegt Krol.

"Dat heeft ermee te maken dat dit eiland het verste weg ligt van het Europese vaste land, legt hij uit. "Op Terschelling is net weer meer verkeer en Schiermonnikoog ligt dan weer net iets dichter bij Friesland en Groningen." Vlieland heeft inderdaad de schoonste lucht, maar de verschillen tussen de Waddeneilanden zijn wel erg klein.

Hangt van de wind af

Er is nog wel een 'maar', vertelt Krol: "Luchtkwaliteit hangt heel erg samen met het weer, dus als de wind uit het oosten waait kun je ook op Vlieland slechte lucht krijgen omdat dan de vervuiling van Europa richting Vlieland waait."

"Maar dat komt niet vaak voor, want de wind in Nederland komt meestal vanuit het zuidwesten en dan zit Vlieland in de schone aanvoer", besluit hij.

De teelt van lelies op landbouwgrond in het Gelderse Lochem veroorzaakt grote onrust. Bewoners zijn bang dat de bestrijdingsmiddelen die daarbij gebruikt worden, schadelijk zijn voor hun gezondheid. Omwonenden hopen dat de teelt verboden wordt.

Bij demonstraties door heel het land protesteren vandaag duizenden Amerikanen tegen het beleid van Donald Trump en voor het behoud van de democratie. Ook op andere gebieden lijkt het vertrouwen in de president minder te worden.