Fransen verzetten zich hevig tegen een verhoging van de pensioenleeftijd van 62 naar 64 jaar. Dat betekent volgens sociologe Danièle Linhart niet dat de Fransen lui zijn. "Ze zijn alleen erg bang, gefrustreerd en boos."

Zelf werkt ze op haar 75ste nog gewoon door, maar socioloog Linhart liep zaterdag enthousiast mee in de vierde protestdag van de Franse vakbonden.

Ongelukkig

Linhart protesteerde mee tegen de verhoging van de pensioenleeftijd tot 64 jaar. Een deel van de demonstranten wil de pensioen leeftijd zelfs verlagen tot 60 jaar. Fransen zouden daarmee verreweg het langst van hun pensioen genieten van álle Europeanen.

Waarom willen de Fransen niet werken? Zijn ze lui? Willen ze meer van het leven genieten dan anderen? Niets van dat alles, zegt Linhart. "De Fransen zijn vooral ongelukkig."

'Het is een erezaak'

Haar leven lang bestudeerde Linhart wat werk betekent voor de Fransen. Ze interviewde duizenden arbeiders, directeuren, ambachtslieden en boeren over wat werk voor ze betekent. Haar conclusie: werk is zo'n beetje het belangrijkste wat er is voor de Fransman. "Voor de Fransen is werk niet zomaar een contract tussen een werknemer en een werkgever, maar een erezaak", legt ze uit.

"Het bepaalt hun positie in de samenleving, de zin van hun leven en zelfs hun eigenwaarde. Iedereen legt zijn grootste trots in het afleveren van 'goed werk'. Tegelijkertijd kent Frankrijk een erg hiërarchisch systeem van arbeidsverhoudingen. Alles wordt van bovenaf bepaald en de baas vertelt doorgaans tot in detail wat de werknemer moet doen, en hoe hij of zij het moet doen. Zelf beslissen of zelf problemen oplossen is iets dat meestal niet wordt gewaardeerd."

Bron: EenVandaag

Gevoel van machteloosheid

Het gevolg is dat Franse werknemers erg bang zijn voor hun baas, vervolgt Lindhart. "Ze voelen zich machteloos ten opzichte van de grillen van de werkgever. Alleen als het ze écht te gortig durven ze zich collectief te verzetten."

"Werkgevers zijn op hun beurt ook als de dood voor hun werknemers. De Franse elite kent een diepgewortelde angst voor 'de massa' die ze zien als een monsterlijk verschijnsel dat 'in toom moet worden gehouden'."

'Jullie snappen het niet'

De relaties tussen de sociale partners is vergiftigd en dat is volgens Linhart de laatste 20 jaar alleen maar erger geworden. Technologie maakt het mogelijk voor werkgevers om nóg meer controle uit te oefenen. In plaats van meer ruimte, geven ze juist minder ruimte en waardering aan hun werknemers.

"Het argument is dan: 'jullie zijn maar een klein onderdeel in een enorm en complex systeem van een geglobaliseerde economie. Jullie lopen achter de feiten aan, jullie snappen het niet'."

Pensioenleeftijd

"Die 'giftigheid' van de arbeidsverhoudingen heeft er voor gezorgd dat veel Fransen hun werk letterlijk ervaren als iets dat ze ziek maakt. Iets wat hun gezondheid aantast. Ze voelen weinig autonomie, weinig waardering en desondanks blijven ze erg loyaal naar hun werkgevers. Zo hebben ze het gevoel dat ze dit lot maar moeten accepteren."

"Hun enige hoop en hun enige verweer is om de duur van het werk te beperken. Als daar ook nog eens aan wordt gemorreld door een president die hen vooral doet denken aan een arrogante werkgever, dan gooien ze dus massaal hun kont tegen de krib zoals we nu zien."

Ook voor Nederland belangrijk

Toch zouden zowel de Fransen als de Nederlanders profiteren van een hogere pensioenleeftijd, zegt hoogleraar economie Arnoud Boot van de Universteit van Amsterdam. "Na de Brexit is Frankrijk alleen maar belangrijker geworden in de eurozone. Als het met de Franse economie slecht gaat, trekken ze ook andere landen omlaag."

Volgens Boot heeft de lage pensioenleeftijd grote gevolgen voor Frankrijk, zeker als deze niet wordt doorgedrukt door Macron. "Stel het wordt weer 10 jaar uitgesteld, dan houd je bijna geen werkenden over. De bevolking wordt ouder en dan moet je genoeg mensen aan het werk hebben vergeleken dat met mensen die met pensioen gaat. Als Macron het nu niet doorvoert, zal iemand anders het daarna moeten doen."

Kan de EU ingrijpen?

Het idee dat Brussel zou gaan besluiten over de pensioenen van lidstaten gaat te ver, vindt de hoogleraar. "Als je die weg opent, krijg je straks een massale volksopstand. Lidstaten zorgen zelf voor hun sociaal economisch beleid."

Wel zal Frankrijk in de problemen komen binnen de 'spelregels' van de EU, wanneer de pensioengerechtigde leeftijd niet omhoog gaat. "Dat is de muur waar de Fransen tegenaan gaan lopen. Als er niks verandert, is straks maar de helft van het land aan het werk. Dan komt Frankrijk niet aan de eisen voor overheidsfinanciën."

Henny Wittenaar strijdt al jaren tegen de provincie Overijssel voor een schadeafhandeling van haar verzakte woning. Er zit zoveel schimmel, dat ze letterlijk ziek is geworden van haar huis: "Ik ben zo benauwd."

Henny woont al bijna 30 jaar in haar woning in Daarlerveen. Het is één van de ruim vierhonderd huizen bij het kanaal Almelo-de Haandrik dat zwaar beschadigd is geraakt als gevolg van werkzaamheden aan het kanaal.

Schimmel komt van de muren

Als je een rondje om het huis loopt zie je tientallen scheuren in muren. Door de fundering van het huis loopt een grote horizontale scheur. Het huis is als het ware door midden geknakt. En "omdat de woning tot aan zijn pootjes onder water staat" zoals Henny het beschrijft, is er ook overal schimmel op de muren.

Behalve dat het zeer onfris is, gaan de schimmelsporen op een gegeven moment door de ruimte zweven. Dat heeft bij Henny tot grote gezondsheidsproblemen geleid, kwam ze recent achter. "Die schimmel komt op een gegeven moment van de muren, die adem je in", legt ze uit. "Daardoor krijg je dus longproblemen. En toen kreeg ik het heel erg benauwd."

Forse reactie op schimmels

Een longarts constateerde dat de situatie extreem is en ze onmiddellijk schimmelvrij moet wonen. "Ik heb allerlei onderzoeken gehad in het ziekenhuis en daar blijkt dat ik een forse reactie heb op bepaalde schimmels in mijn woning", vertelt ze. "Inmiddels is het zo erg dat ik gewoon bloed moet ophoesten. Ik had geen idee dat een schimmel zo schadelijk voor je gezondheid kan zijn."

Toch duurde het nog een lange tijd voordat Henny door had dat de schimmels de boosdoener waren. "Ik had in eerste instantie helemaal niks door. Op een gegeven moment ben ik bij mijn huisarts geweest. En vertelde hem dat ik er niks van snapte dat ik zo vaak moest hoesten en dat iedere keer van dat vieze slijm loskwam", zegt ze. "Maar toen ik op een gegeven moment zat te koken, viel het licht op de achtermuur. Toen zag ik een witte waas op die muur en viel het kwartje."

Steeds meer mensen ziek

Harry Broekhuizen, van de stichting Kant nog Wal, weet dat Henny niet de enige is die met deze gezondheidsproblemen kampt. Broekhuizen: "Dit is een probleem dat steeds vaker de kop opsteekt in dit gebied. En het is dusdanig gevaarlijk, dat mensen echt hun huis uit moeten."

Zijn stichting krijgt steeds meer meldingen van zware schimmel in huizen. "We wisten dat mensen in dit gebied ernstige mentale problemen krijgen. Tot aan echtscheidingen aan toe. Maar nu horen we dus ook dat mensen fysiek echt ernstig ziek worden. Dat is echt heel heftig."

'Vakantie in mijn achtertuin'

Ook gedeputeerde Martijn Dadema krijgt steeds meer berichten dat mensen ziek worden door de schimmel in hun huizen. "Dat is echt schrikken, als je ziet hoe ernstig die schimmel is voor de gezondheid. Je huis is je veilige plek, waar je thuis wilt voelen", vertelt hij. "We hebben ook een aantal wisselwoningen ter beschikking. Als het echt onveilig wordt, kunnen mensen ergens anders wonen."

Henny gaat in een kleine woning in haar tuin wonen. Maar ze reageert hier opvallend onverschillig op. "Ja, ik ga vakantie vieren in mijn achtertuin. Dat zeg ik met een glimlach. Want dat moet je op een gegeven moment doen. Als je hier een beetje depressief gaat zitten, daar heeft toch niemand wat aan."

De problemen voor bewoners langs het Twentse kanaal Almelo-De Haandrik blijven zich maar opstapelen. Zo zijn een aantal huizen die hersteld zijn opnieuw beschadigd. "Hun hele toekomst ligt weer in duigen."

Er leek eindelijk een beetje vaart te komen in de afhandeling van de schades voor bewoners rond het Kanaal Almelo-De Haandrik in Twente. In totaal zijn 412 woningen langs het kanaal beschadigd. Die schade ontstond na werkzaamheden van de provincie aan het kanaal, waarbij het werd verbreed en uitgediept.

Opnieuw in onzekerheid

Bij ruim de helft van de woningen (208) is het herstel inmiddels begonnen of zelfs afgerond. Dit is het resultaat van een minder stugge afhandeling, waarbij bewoners en provincie medewerkers er aan de keukentafel uit proberen te komen.

Na jaren van ellende durven bewoners weer vooruit te kijken. Maar nu lijkt dit voorzichtige optimisme toch weer om te slaan in wanhoop en onzekerheid, zegt Harry Broekhuizen, van Stichting Kant noch Wal. Want binnen een jaar na herstel zijn een aantal woningen opnieuw verzakt.

'Mensen zijn in paniek'

Want ondertussen is het kanaal nog altijd lek. Ruim 43 kilometer aan damwanden moeten vervangen worden omdat ze niet voldoen. Water loopt daardoor onder woningen door. En dat heeft gevolgen. Meerdere woningen die hersteld waren, blijken daardoor binnen een jaar alweer te verzakken.

Dat hakt er bij de bewoners stevig in, vertelt Broekhuizen: "Die mensen zijn echt in paniek. Ze komen opnieuw in grote onzekerheid terecht. Hun hele toekomstbeeld ligt weer in duigen."

'Wie gaat hen nu helpen?'

"Ze staan echt met hun rug tegen de muur", vervolgt Broekhuizen. Vooral omdat de provincie volgens hem voorlopig niet thuis geeft en zegt dat deze nieuwe gevallen niet onder schaderegeling vallen.

"Dus wie gaat hen nu helpen?", vraagt hij zich af. "Dit is echt een groot probleem voor die mensen."

Snelheid erin houden

Verantwoordelijk gedeputeerde Martijn Dadema benadrukt dat er echt schot in de zaak zit als het om de afhandeling gaat. "Het tempo zit er echt lekker in. En dat is echt heel belangrijk. Want veel mensen zitten al jaren in een onveilige situatie in hun huis", legt hij uit. "Dus het is echt van het grootste belang dat we die snelheid erin houden."

Daarnaast erkent de provinciebestuurder dat er inderdaad bij sommige woningen -die hersteld zijn- alweer schade is opgetreden. "Die geluiden zijn bij ons bekend. Dat komt door de slappe bodem die hier ligt", legt hij uit. "Dit leidt tot weer nieuwe schades. Daar hebben we op dit moment nog geen aparte schaderegeling voor."

Rijk moet bijspringen voor schade

En volgens de provinciebestuurder ligt het ook niet voor de hand dat de provincie opnieuw voor deze schade zal opdraaien. Want volgens Dadema ligt er op dit punt meer een verantwoordelijk voor de landelijke overheid.

"Er zijn in Nederland zo'n 425.000 gebouwen waar het probleem speelt van een slappe bodem. Dus dan heb je over het vraagstuk funderingsherstel, het versterken van de fundering van deze gebouwen", vertelt hij. Dat speelt volgens de gedeputeerde dus veel breder dan alleen bij dit kanaal. "Wij kunnen simpelweg niet elke schade oplossen die zich voordoet in onze provincie, hoe graag we dat ook zouden willen."

'Hele slechte zaak'

De houding van de provincie doet bewoners twijfelen of ze wel akkoord moeten gaan met de aangeboden schaderegeling. Zo ook Martin de Jonge. Hij heeft 50.000 euro aan schade: "Ik kan eigenlijk niet wachten. De verzakkingen moeten worden gerepareerd. Maar als er dan in de toekomst schade optreedt. Wat dan?"

Broekhuizen ziet dat die zorgen bij veel meer bewoners leven: "Wij vinden dit echt een hele slechte zaak, het maakt mensen echt heel onzeker. Want wat moeten zij doen? Het is een heel lastig dilemma. Wij weten ook niet goed wat we deze mensen moeten adviseren."