Na meer dan een jaar laat Hamas de komende weken tientallen gijzelaars in Gaza vrij. Hoe kunnen zij hun leven weer oppakken? En wat zijn de gevolgen voor de getraumatiseerde families? "Er is vaak geen ruimte meer voor de emoties van de ander."

Schrikken van een gezicht dat op die van je ontvoerder lijkt of niet meer door een donkere steeg durven lopen. Chris den Hoedt noemt dit soort reacties als voorbeeld van gegijzelden die eerder door Hamas werden vrijgelaten en nog dagelijks last hebben van hun trauma. "Het is een bak ellende geweest."

In wanhoop leven

Den Hoedt staat als voorzitter van de Joodse gemeente in Rotterdam sinds de aanval van Hamas vorig jaar in nauw contact met verschillende getroffen families, ook die nog altijd wachten op hun geliefden. "Ze leven al 455 dagen in wanhoop."

Een deel van die families heeft nu, met de deal tussen Israël en Hamas, te horen gekregen dat hun dierbaren vrijgelaten worden. "Maar het is nog altijd afwachten of het echt gaat plaatsvinden", zegt Den Hoedt.

info

Wat gebeurt er nu met de gegijzelden?

250 mensen werden op 7 oktober 2023 gegijzeld door Hamas en meegenomen naar Gaza. Sindsdien zijn verschillende mensen vrijgelaten of bevrijd door het Israëlische leger. Ook zijn er tientallen om het leven gekomen.

Nog altijd zitten er zo'n honderd mensen vast. 33 van hen zouden binnen 6 weken vrijgelaten moeten worden. In ruil daarvoor laat Israël honderden gevangengenomen Palestijnen vrij. De rest van de gegijzelden zou in een volgende fase vrijgelaten moeten worden.

Bekijk ook

'Gijzelaars hebben meervoudig trauma'

"Dit is zeer traumatiserend. Het is langdurig geweest en het zal daardoor voor de slachtoffers lastig worden om de terugkeer weer aan te kunnen", zegt Heidi Nieboer. Als voormalig onderhandelaar bij de politie weet ze wat de effecten kunnen zijn van een gijzeling.

Het is volgens haar een meervoudig trauma. Want ze zijn niet alleen ontvoerd, maar hebben vaak ook in erbarmelijke omstandigheden vastgezeten. Amnesty International schreef eerder dat gijzelaars moesten toekijken of deelnemen aan gewelddaden, te maken kregen met seksueel geweld of werden opgesloten in afzondering. Soms werden ze ook beroofd van voedsel of slaap.

Vrijheidsberoving

"Deze mensen komen heel anders terug dan hoe ze eerder zijn weggegaan", gaat Nieboer verder.

Fysiek en psychisch zijn gegijzelden vaak veranderd en hebben daarom professionele begeleiding nodig. Ze merkt wel op dat het daarbij belangrijk is dat ze wel hun autonomie terug krijgen. "Na zo'n lange tijd beroofd te zijn van hun vrijheid is het cruciaal dat ze de touwtjes weer zelf in handen krijgen."

Bekijk ook

Ook familieleden hebben trauma

Een feestelijk onthaal is voor slachtoffers ook niet altijd verstandig volgens Nieboer. "Het is heel fijn, maar er zit een diepe emotie en trauma onder waar rekening mee gehouden moet worden."

De terugkeer naar familie is volgens haar sowieso vaak ingewikkeld. Familieleden zijn vaak zelf ook getraumatiseerd door de spanning en daardoor is de aansluiting vaak moeilijk. "Er is vaak geen ruimte meer voor de emoties van de ander."

Schuldgevoel en wanhoop

Een bekend effect daarnaast is het 'survivors guilt'. Het schuldgevoel dat sommige gijzelaars kunnen hebben als ze terug zijn. Omdat ze mensen hebben moeten achterlaten of omdat andere gijzelaars gestorven zijn.

Den Hoedt sprak met mensen die eerder 55 dagen gegijzeld waren. "De impact was groot, ook omdat ze aan de grens woonden en zich in hun eigen huis daarna niet meer veilig konden voelen." De wanhoop is bij veel families nog altijd groot, omdat nog steeds niet iedereen thuis is. "De strijd om alle gegijzelden terug te krijgen is nog lang niet voorbij."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.