Een voormalig schoolgenoot van de Saoedische kroonprins geeft inzicht in de psyche van de huidige acties van Bin Salman. De vermoedelijke betrokkenheid van de kroonprins bij de dood van de Saoedische journalist Jamal Khashoggi verbaast hem dan ook niet: "Hij was op school al een pestkop."

De Saoedische Abdulaziz Almoayyad heeft op dezelfde middelbare school en universiteit gezeten als de huidige kroonprins Mohammed bin Salman. "Hij kreeg als kind iedere maand al 20.000 euro op zijn rekening gestort. Hij had genoeg geld en tijd om aan de beste universiteit ter wereld te studeren. Toch koos hij voor dezelfde middelmatige universiteit als waar ik heb gestudeerd. Hij had geen ambitie, was niet leergierig en had geen respect voor de wetenschap."

‘Totaal ongeschikt als kroonprins’ 

Abdulaziz groeide op in Saoedi-Arabië waar hij zich ook na zijn studie in dezelfde werkkringen bevond als de koninklijke familie. Inmiddels woont hij in Ierland, waar hij zich als mensenrechtenactivist makkelijker kan uitspreken over zijn thuisland en het bewind van zijn voormalige studiegenoot Mohammad bin Salman. 

Hij is verre van voorzichtig in zijn karakterisering van de Saoedische kroonprins: "Hij is kroonprins geworden omdat hij de lievelingszoon is van zijn vader, de huidige koning. Verder is hij totaal ongeschikt voor zijn plek. Hij is niet charismatisch, heeft geen goede opleiding gehad en hij is onervaren. Hij is zelfs niet geliefd onder de Saoedische bevolking.”

Saoediërs hebben geen stem

Volgens Abdulaziz heerst er veel onrust onder Saoediërs in Saoedi-Arabië, vooral door de ontwikkelingen in de zaak van de vermoordde kritische journalist Jamal Khashoggi. "De Saoediërs zijn erg bang. Als Saoedi-Arabië in staat is om zo’n gruwelijke moord buiten hun eigen grenzen te orkestreren, dan kan je je voorstellen tot waartoe ze in eigen land in staat zijn. Saoedi-Arabië is een absolute monarchie. Dat betekent dat je als burger niks waard bent. Je hebt geen stem en er is geen hoop op verandering."

Kroonprins Mohammed bin Salman werd tot voor kort wereldwijd geprezen voor de ambitieuze hervormingsplannen van zijn land. Onbegrijpelijk, vindt Abdulaziz: "Het is een jonge man met heel veel macht. Hij ziet zichzelf als hervormer maar tegelijkertijd veroordeelt hij iedereen met een kritische stem. Toch werd hij geloofd om zijn plannen en dat is zo naïef geweest. Hij heeft de wereld voor gek gehouden en helaas zijn we erin getrapt."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."