tv LIVE
meer NPO start

Verhoormethoden van Nederlandse politie zijn ouderwets, zegt expert: 'Het moet écht anders'

Verhoormethoden van Nederlandse politie zijn ouderwets, zegt expert: 'Het moet écht anders'
De techniek van verhoren bij de politie is ouderwets
Bron: Pexels

De documentaire en podcastserie over de Warnsveldse Pompmoord die onlangs verschenen bij de KRO-NCRV zorgen ervoor dat de huidige verhoormethode van de politie onder de loep wordt genomen. "Het draait uit op dramatische situaties."

info

Rectificatie

Dit artikel is in eerste instantie gepubliceerd zonder reactie van de Politieacademie. Die is later alsnog toegevoegd, omdat wederhoor op z'n plaats was. Wij bieden er excuses voor aan dat dat niet meteen is gebeurd.

Valse bekentenissen na een verhoor door de politie: de manier van verhoren lijkt nog altijd op een traditionele manier te gebeuren. Een voorbeeld daarvan is de Warnsveldse Pompmoord, waar vermoedelijk onder druk valse bekentenissen zijn afgelegd. Rechtspsycholoog Peter van Koppen vindt dat er verandering nodig is.

Suggestieve verhoren

Veel geschreeuw en een verdachte die onder druk wordt gezet, zo zie je het vaak in een documentaire of serie over zaken waarin de verkeerde persoon uiteindelijk achter de tralies is beland. Maar dat zijn uitzonderingen, zegt Van Koppen. "Valse bekentenissen zien we eigenlijk vaker voorkomen in hele vriendelijke verhoren."

"Een verdachte zegt niks te hebben gedaan of zich er niks van te kunnen herinneren. Dan zeggen de agenten dat dat kan gebeuren als je een moord pleegt, omdat je het dan verdringt. En dat ze je gaan helpen je geheugen op te frissen", legt de psycholoog uit. "Dan volgen er vaak suggestieve verhoren, waarna de verdachte uiteindelijk overtuigd is dat hij de moord heeft gepleegd."

Hard slaan op toetsenbord

Volgens Van Koppen zitten de problemen in de grote middenmoot van alle verhoren. Daarbij zijn er twee opsporingsambtenaren, waarvan er eentje typt en eentje vragen stelt, zegt hij. "We zien zelden politiemensen die een typecursus gevolg hebben, dus dat gaat vaak met twee vingers. Die zitten dan hard te slaan op een toetsenbord."

"Op het moment dat de verdachte praat wordt er getypt om een soort proces-verbaal met een samenvatting te maken. Vervolgens zit de andere agent een lijst met vragen op te lepelen. Niemand let echt op de verdachte of getuige, en dan vindt er een vrij slecht verhoor plaats."

Bekijk ook

Vragen oplepelen

Hoe dat fout kan gaan, legt Van Koppen uit aan de hand van een voorbeeld. "Een basketbalcoach wordt verdacht van misbruik van een paar jongens, hij zou in hun kruis gegrepen hebben. De kinderen worden verhoord en bij een van die verhoren lepelt de agent de vragen op. Een van de eerste vragen is: 'Heeft hij je wel eens in je kruis aangeraakt?', waarop het kind 'nee' antwoordt."

"Vervolgens lepelt hij de volgende vraag van de lijst op: 'Wat voelde je als hij dat deed?' en het verhoor gaat dan zo door. Aan het einde vertelt zo'n jongen, die nooit in zijn kruis is aangeraakt, een verhaal dat hij door die coach is aangeraakt. Door die slechte manier van verhoren."

Traditioneel

De laatste jaren ziet Van Koppen geen verandering in de Nederlandse verhoormethode. Hij omschrijft het als 'een drama'. "Bij de politie wordt er vanuit gegaan dat iedereen een verhoor kan doen, maar dat is niet zo. Daar heb je een opleiding of talent voor nodig."

"Wij zijn bezig om de politie te overtuigen dat het anders moet. Als we dit aankaarten bij de politieacademie, worden ze boos. Ze vinden dat het prima gaat in Nederland, maar dat is helemaal niet zo", geeft Van Koppen aan.

Bekijk ook

Zo gaat het wereldwijd

Er zijn volgens Van Koppen spijtig genoeg weinig landen die een goede verhoormethode uitvoeren. Zo neemt hij een Amerikaanse manier als voorbeeld van hoe het niet moet: de Reid-methode.

"Deze manier van verhoren wordt in veel landen gebruikt en die gaat er voorafgaand al vanuit dat de verdachte schuldig is. Het is schadelijk voor goede waarheidsvinding en strafrecht. Gelukkig is Nederland zo erg niet, maar het lijkt soms heel Amerikaans."

Typen verbieden

Verbetering is volgens Van Koppen simpel: "Verbied het typen, en neem het gewoon op. Dan kan je de opname laten draaien en een goed gesprek voeren met een verdachte of getuige. Op basis daarvan kan je dan een proces-verbaal opmaken. Dat typen kost te veel tijd en het stoort bij het tempo en de kwaliteit van het verhoor."

"Het argument van de politie daartegen is dat ze een handtekening van de getuige of verdachte onder het proces-verbaal nodig hebben", vertelt de psycholoog. "Maar daar geeft de rechter echt niks om."

Docenten staan wel degelijk open voor nieuwe inzichten

De Politieacademie neemt in een reactie afstand van de suggestie dat docenten niet openstaan voor kritiek op het onderwijs of de ogen sluiten voor nieuwe inzichten. "De Politieacademie verzorgt de opleiding van (nieuwe) agenten maar doet ook onderzoek naar hoe politiewerk (in al haar facetten) kan worden verbeterd. Een goed functionerende opleiding kan niet zonder een permanent scherp oog voor nieuwe ontwikkelingen en inzichten, die worden aangeleverd vanuit de wetenschap."

Verder meldt de Politieacademie: "Op jaarbasis worden op nationaal en internationaal niveau honderden onderzoeken opgeleverd die door medewerkers van de Politieacademie worden gescand op toepasbaarheid. In die zin heeft de lesstof zich duidelijk ontwikkeld. Debat en discussie zijn per definitie onderdeel van de academische wereld en bij de Politieacademie is het niet anders."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Explosies op de Veluwe? Petitie tegen uitbreiding oefenterrein Defensie bijna 40.000 keer ondertekend, 'maar het is echt nodig'

Explosies op de Veluwe? Petitie tegen uitbreiding oefenterrein Defensie bijna 40.000 keer ondertekend, 'maar het is echt nodig'
De Veluwezoom is een van de mogelijke nieuwe oefenterreinen van Defensie
Bron: EenVandaag

Defensie onderzoekt de Veluwezoom als locatie om te oefenen met zware explosieven. Omwonenden, natuurorganisaties en zweefvliegers zijn bang voor schade aan de omgeving. Maar uitbreiding is echt nodig, volgens Staatssecretaris Gijs Tuinman van Defensie.

Naast de Terletse Heide in de Veluwezoom zijn ook Kollumerwaard in Friesland, en Lelystad in beeld als mogelijke nieuwe oefenlocaties. In december 2024 vielen op basis van omgeving-, milieu-, geluid- en natuureisen al vijf andere locaties af.

Veluwezoom Bomvrij

Dat de Terletse Heide mogelijk in een militair oefenterrein verandert, roept veel weerstand op. Actiegroep Veluwezoom Bomvrij heeft zo'n 40.000 handtekeningen opgehaald tegen de plannen. In maart zijn ze van plan het burgerinitiatief aan de Tweede Kamer aan te bieden.

"De samenleving spreekt zich uit. Die 40.000 handtekeningen staan voor een hele duidelijke roep. Een roep van: we willen dit niet", zegt woordvoerder Ruben Smit. Dat juist het oudste nationale park en Natura 2000-gebied een optie voor nieuw oefenterrein is, baart hem zorgen. "Qua vogels leven hier een aantal typische soorten die Europees beschermd zijn."

Uitbreiding noodzakelijk

Defensie oefent nu al met explosieven in Reek in Noord-Brabant, maar daar mogen ze maximaal 5 kilogram springstof gebruiken. Defensie wil kunnen oefenen met zwaardere explosieven van 20 kilogram en heeft daarom een groter oefenterrein nodig.

Volgens staatssecretaris Gijs Tuinman is een uitbreiding op een andere plek noodzakelijk: "Defensie moet er klaar voor zijn. Onze gereedheid moet omhoog. We zien dat onze welvaart, onze vrijheid en veiligheid niet vanzelfsprekend zijn. Onze krijgsmacht moet groeien, maar het allerbelangrijkst is dat de mensen en spullen ook getraind en geoefend zijn. En daarom is er meer ruimte nodig."

Bekijk ook

Maanlandschap

Ruben Smit is bang voor onherstelbare schade in het Natura 2000-gebied: "Ik vrees dat dit landschap voorgoed verloren raakt als alle plannen doorgaan. Mocht Defensie dit als voorkeurslocatie uitspreken, dan verandert dit landschap in een maanlandschap."

Hij vult aan: "Ik ben bang voor de effecten van de zware metalen en de fijnstof die vrijkomt bij de oefeningen."

Beperkt tot 3 keer per dag

Volgens Defensie blijven de explosies op de huidige locatie in ieder geval beperkt tot drie keer per dag en wordt er alleen geoefend op een vaste plek binnen een klein gebied.

"We gaan zeker niet 700 hectare omploegen", zegt commandant van het springterrein in Reek Edgar-Allen van Berkel.

'Defensie beschermt de natuur'

Er is maar één springpunt en de explosieven worden in bunkers tot ontploffing gebracht. Van Berkel: "In de bunkers is het inderdaad een maanlandschap. Daarom is het ook in de bunkers." Na explosies graven ze de grond regelmatig af, geeft Tuinman aan: "Het wordt volledig gesaneerd en de grond komt schoner terug dan dat-ie erin zat."

"Defensie en natuur gaan hartstikke goed samen", zegt hij kijkend naar het oefenterrein in Reek. "Omdat Defensie daar is gaan oefenen heb je heel weinig recreatiedruk, wordt er niet gebouwd en is juist het feit dat we die natuur beschermen."

Explosies op de Veluwe? Petitie tegen uitbreiding oefenterrein Defensie bijna 40.000 keer ondertekend, 'maar het is echt nodig'

'Doodsteek' voor zweefvliegen

Ook zweefvliegcentrum Terlet dreigt te verdwijnen als het oefenterrein op de Terletse Heide komt. Het zweefvliegveld ligt direct naast het beoogde oefenterrein. Als Defensie voor deze locatie kiest, stuiten zweefvliegers tegen een verboden gebied aan.

"We hebben geen motor, dus we blijven in de buurt van het veld. Het aanvlieggebied zit precies daar. Zonder dat gebied kunnen we niet landen", zegt voorzitter van de Gelderse zweefvliegclub Ronald Termaat. "Voor het zweefvliegen in Nederland zal dat waarschijnlijk de doodsteek betekenen."

Zweefvliegers naar Defensie

Termaat vult aan dat Defensie ook baat heeft van het zweefvliegcentrum: "Er zijn ook heel veel zweefvliegers die uiteindelijk gaan werken bij Defensie."

Jongeren vanaf 14 jaar kunnen al gaan zweefvliegen. "Die leren hier niet alleen vliegen maar ook een stuk verantwoordelijkheid en techniek. En vaak zie je dat mensen zo geïnspireerd worden dat ze een werkzame leven gaan doorbrengen bij Defensie als vlieger."

Bekijk ook

Hoe verder?

De komende maanden wordt duidelijk welk gebied in aanmerking komt als nieuw militair oefenterrein. Het ministerie heeft een onafhankelijke partij gevraagd om de milieueffecten te onderzoeken, vertelt Tuinman.

Uiteindelijk wordt eind mei duidelijk welke locatie de voorkeur krijgt. Daarna krijgen belanghebbenden 6 weken te tijd om bezwaar te maken. Eind 2025 wordt besloten waar het oefenterrein uiteindelijk komt. "Het is de allerlastigste behoefte die ik heb. Het is echt heel moeilijk in te passen in Nederland", sluit Tuinman af.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom honderdduizenden Duitsers de straat op gaan uit protest tegen radicaal-rechtse AfD: 'Bang dat grenzen steeds verder opgerekt worden'

Waarom honderdduizenden Duitsers de straat op gaan uit protest tegen radicaal-rechtse AfD: 'Bang dat grenzen steeds verder opgerekt worden'
Protesten tegen de AfD in Berlijn
Bron: EenVandaag

De afgelopen maanden gingen honderdduizenden mensen in heel Duitsland de straat op. Met grootschalige demonstraties protesteerden ze tegen een mogelijke samenwerking met de omstreden partij AfD (Alternative für Deutschland).

De zogenoemde 'Brandmauer', letterlijk: brandmuur, - een afspraak tussen politieke partijen om het samenwerken met radicaal rechts uit te sluiten - heeft in Duitsland tot nu toe een samenwerking met de AfD kunnen voorkomen. Maar nu de partij in de peilingen op ruim 20 procent van de stemmen staat, rijst de vraag: blijft de Brandmauer overeind?

Hand-in-Hand tegen opkomst extreem-rechts

Maren Loerzer is een van de drijvende krachten achter Hand-in-Hand, een initiatief dat een grote demonstratie tegen de opkomst van extreem-rechts in Berlijn organiseerde. Terwijl ze de laatste voorbereidingen overziet, benadrukt ze waarom deze strijd zo belangrijk is.

"Mijn grootste zorg is dat de AfD erin slaagt om de grenzen steeds verder op te rekken, waardoor we steeds dichter bij het fascisme komen." Tegelijkertijd begrijpt ze de onvrede van veel Duitsers en de roep om politieke verandering. "Maar uit protest op de AfD stemmen, dat gaat echt te ver", voegt ze eraan toe.

Symbool voor falen van gevestigde partijen

De AfD zorgt met haar radicale standpunten over migratie voor veel opschudding. De Duitse binnenlandse veiligheidsdienst heeft delen van de partij als rechts-extremistisch en anti-democratisch bestempeld. Toch lijken steeds meer kiezers daar minder moeite mee te hebben. Volgens politicoloog Wolfgang Schröder komt dat doordat steeds meer mensen twijfelen aan het vermogen van de democratie en politieke instituties om hun leven te verbeteren.

"Door de grote toestroom van migranten sinds 2015 en de daaruit voortvloeiende polarisatie heeft de AfD zich sterk kunnen positioneren en haar invloedssfeer zelfs uitgebreid naar het midden van de samenleving", legt Schröder uit. Daarnaast speelt de partij in op frustraties die traditionele partijen niet weten te adresseren. "De AfD slaagt erin kiezers te mobiliseren op een manier die andere partijen niet lukt. In zekere zin staat de opkomst van de AfD symbool voor het falen van de gevestigde partijen."

'Nie wieder'

De opkomst van de AfD veroorzaakt scheuren in de Brandmauer, die na de Tweede Wereldoorlog werd opgetrokken om een herhaling van het Hitlerregime te voorkomen. In Duitsland is de les uit het verleden helder: de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP) kwam niet via een staatsgreep, maar via democratische middelen aan de macht.

"Een fundamenteel liberaal systeem biedt ook ruimte aan zijn tegenstanders", zegt Schröder. "In het ergste geval kunnen zij die ruimte gebruiken om de democratie te ondermijnen of zelfs af te schaffen." Juist om die reden werd na 1945 een duidelijke grens getrokken: partijen die de democratie bedreigen, daarmee werk je niet samen.

Bekijk ook

info

Wat is de 'Brandmauer'?

Met de zogenoemde Brandmauer, de 'brandmuur', wordt in de Duitse politiek bedoeld dat partijen op geen enkele manier samenwerken met radicaal rechts. En dat geldt ook voor de AfD. Er worden bijvoorbeeld geen regeringscoalities met de AfD gesloten. Ook stemmen ze niet voor moties en voorstellen die door de AfD zijn ingediend. En als partijen zelf een motie of voorstel indienen, zorgen ze ervoor dat de AfD niet nodig is voor een meerderheid.

Maar eind januari diende oppositiepartij de Christlich-Demokratische Union Deutschland (CDU) een niet-bindende motie in waarin de regering werd opgeroepen om met strengere asielmaatregelen te komen. Die motie werd aangenomen in de Bondsdag, het Duitse parlement. En de steun van de AfD was daarbij beslissend. Critici vinden dat de CDU hiermee de eerste stap heeft gezet in het afbreken van de 'brandmuur' rond AfD.

Bekijk ook

Protesten tegen AfD

"Het was een van de zwaarste weken van mijn leven", vertelt Maren over de motie die Friedrich Merz, de huidige kanselierskandidaat van de CDU, met steun van de AfD in de Bondsdag indiende. De motie leidde tot een golf van protesten in het hele land, want hoewel de AfD waarschijnlijk een grote rol gaat spelen bij de verkiezingen, stemt de meerderheid van de Duitsers niet op deze partij.

Berichten over deportatietickets voor migranten en uitspraken over het streven naar een etnisch homogeen Duitsland, zorgen nog steeds bij veel kiezers voor weerstand tegen de partij. "De kern van een liberale democratie is dat er compromissen worden gesloten. Partijen die daartoe niet bereid zijn, vormen een bedreiging voor de democratie", zegt Schröder.

'Wir sind die Brandmauer'

Afgelopen zondag gingen bijna 40.000 mensen in Berlijn de straat op. Onder de demonstranten heerst de overtuiging dat de Brandmauer niet in de politiek ligt, maar op straat. "Wir sind die Brandmauer!" zingen ze in koor. Te midden van de menigte kijkt Maren geëmotioneerd om zich heen. "Dit is een onbeschrijfelijk en prachtig gevoel. En ik hoop dat we er als samenleving in zullen slagen om samen de mensen te kiezen die onze democratie blijven beschermen en vooruithelpen."

Ook Schröder verwacht niet dat de Brandmauer de komende jaren volledig zal verdwijnen. "Tenzij de AfD afstand neemt van haar extremistische standpunten. Als de partij zich matigt, dan zou samenwerking geen taboe meer zijn."

Waarom honderdduizenden Duitsers de straat op gaan uit protest tegen radicaal-rechtse AfD

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant