Er zijn, bij mogelijk tienduizenden mensen, fouten gemaakt bij de berekening van de arbeidsongeschiktheidsuitkering. Dat meldt minister Eddy van Hijum en bevestigt het UWV. Het corrigeren van deze fouten kan lang gaan duren, denkt WIA-deskundige Jim Faas.

Verzekeringsarts en jurist Jim Faas strijdt al jaren voor mensen met een moeilijk te diagnostiseren ziekte zoals ME en long covid. Uit zijn praktijk kent hij de schrijnende voorbeelden en weet hij waartoe een verkeerd oordeel van het UWV kan leiden. "Het kwaliteitsbeleid is niet geborgd. Dat weet iedereen al enkele jaren."

Voorkeur aan wegwerken achterstanden

Dat er iets fout gaat bij de uitkeringsinstantie was dus al even bekend, maar nu geeft het UWV het ook zelf toe. De instantie schrijft dat de kwaliteit van de beoordelingen van arbeidsongeschikten (WIA) onder de maat is, maar geeft aan dat de organisatie de voorkeur gaf aan het wegwerken van achterstanden.

Als gevolg is de hoogte van de uitkering en duur bij tienduizenden aanvragers mogelijk verkeerd vastgesteld, waardoor 'mensen in hun bestaanszekerheid worden geraakt', zoals minister Van Hijum schrijft in zijn brief aan de Tweede Kamer.

Aandacht voor kwaliteit laten waaien

Ook Faas ziet dat de kwaliteit van de keuringen op de achtergrond is geraakt. "De aandacht was meer gericht op productie." Begrijpelijk, zegt hij, want het UWV heeft veel werk te verstouwen. "En de achterstanden zijn heel moeilijk te beheersen. Maar als je dan geleidelijk aan de aandacht voor de kwaliteit laat waaien, dan ontstaat daar vervolgens een groot probleem. En dat is nu aan de orde."

Dat de gevolgen enorm zijn, blijkt ook uit de vele verhalen die bij onze redactie binnenkwamen. Mensen hebben hun huis moeten verkopen, zijn lichamelijk en geestelijk gesloopt en soms zijn gezinnen uit elkaar gevallen. Duizend mensen deelden hun verhaal en ervaringen met de instantie. Zo voelden ze zich veelal niet gehoord en in de steek gelaten door het UWV.

Taskforce en telefoonnummer voor gedupeerden

Nu komt er een taskforce om de fouten te onderzoeken en kunnen mensen het UWV bellen. Daarbij gaat het UWV proberen de fouten te corrigeren. Hoe dat er precies uit komt te zien, is nog niet helemaal duidelijk.

Het UWV beloofde in eerste instantie dat er geen geld teruggevorderd zal worden als ze te veel hadden gekregen, maar de minister zei vandaag dat het nog niet duidelijk is wat er met te veel betaald uitkeringsgeld gaat gebeuren.

Niet genoeg urgentie

Hij ziet dat de erkenning van de fouten door het UWV niet van harte gaat. "Wat me opvalt is dat het UWV tegenstribbelt als er een extern onderzoek naar de kwaliteit uit het verleden komt en er het liefst alleen naar de toekomst wordt gekeken. Je moet van je fouten leren."

Ruim 400.000 hebben op dit moment een WIA-uitkering. Maar Faas denkt dus dat het lang kan duren voordat deze mensen duidelijkheid krijgen. "Ik ben bang dat het urgentiegevoel toch niet voldoende aanwezig is."

Nieuwe onzekerheid

"Wat ik niet snap is dat heel veel van die interne onderzoeken niet verder zijn gekomen dan het stadium van concept. Waarschijnlijk omdat het niet goed uitkwam vanwege de slechte resultaten", zegt Faas. "Er wordt nu vanuit de organisatie gezegd dat het allemaal zo pijnlijk is voor mensen, terwijl het de pers is die het aan de orde moet stellen."

Hij noemt de stappen die nu worden gezet 'een voorzichtige vooruitgang', maar benoemt ook dat het erg lang duurt voor mensen. Dat leidt volgens hem ook tot extra onzekerheid. "Je kan nog steeds moeilijk checken of je recht hebt op een hogere of lagere uitkering. Eigenlijk zit nu iedereen in de stress, want er is nu nog veel onduidelijkheid. En die stress helpt ook niet met reïntegratie."

Onderzoek naar long covid nog niet begonnen

Faas heeft zelf onderzoek gedaan naar het grote aantal fouten bij de beoordeling van long covidpatiënten door het UWV. Dat zou een vervolg krijgen door 1.000 dossiers opnieuw te bekijken voor het eind van het jaar, maar dat is tot zijn teleurstelling nog niet op gang gekomen. "Ik hoop dat we daar eind september mee aan de gang kunnen. Er is behoefte aan een standaard en richtlijn voor de ziekte, waar je artsen aan kunt houden."

Volgens de jurist en verzekeringsarts is het aan het kabinet om ook voor een structurele aanpassing van het systeem te komen. "Als het gaat om het berekenen en de uitvoering van de WIA is duidelijk dat het complex is en er een vereenvoudiging moet komen. Het is aan de politiek om dat nu te verbeteren. De onderzoeken zijn er allemaal al. Er moeten besluiten worden genomen."