Ruime helft PVV-kiezers vindt het nu onacceptabel dat Wilders geen premier wordt

De grootste groep PVV-kiezers (54 procent) vindt het nu onacceptabel dat Geert Wilders geen premier wordt. Begin december zei een derde (35 procent) dat nog. De indruk dat andere partijen dat afgedwongen hebben, steekt de PVV-kiezer.

Dat blijkt uit een flitsonderzoek van EenVandaag onder kiezers uit het Opiniepanel. Hoewel de vier rechtse partijen met elkaar verder lijken te willen praten, is er veel te doen over de poppetjes. Wie premier moet worden, is nog twijfelachtig. Maar duidelijk is dat Wilders, de leider van de grootste partij bij de Tweede Kamerverkiezingen, geen premier wordt.

Irritatie over blokkade

"Dit is bedacht door verliezers. De winnaar heeft nu eenmaal het meeste recht op het premierschap, zo moet het zijn", schrijft een PVV-kiezer over de ontwikkelingen rond hun leider. Een ander zegt gefrustreerd te zijn over de houding van de andere partijen: "Ik had ook niet verwacht dat hij premier zou worden, maar het irriteert me dat het wordt afgedwongen en ze Wilders kleiner proberen te houden dan de kiezer wil."

De blokkade van andere partijen om Wilders weg te houden bij het premierschap is de grootste verklaring voor de draai die PVV-kiezers maakten in hun mening. Eerder in de formatie, begin december, zei nog een derde (35 procent) dat onacceptabel te vinden. 57 procent zei er wel mee te kunnen leven.

'Geen staatsrechtelijke regel'

Volgens hoogleraar staatsrecht Wim Voermans is er geen staatsrechtelijke regel die zegt dat iemand recht heeft om premier te worden als zijn of haar partij de grootste is geworden bij de verkiezingen. "Er is wel een ongeschreven regel die zegt dat de leider van de grootste partij na de verkiezingen het voortouw mag nemen bij de formatie. En dat hebben we nu ook gezien van Geert Wilders."

"Het is niet ongewoon dat dit gebeurt in Nederland", licht hij toe. "In 1977 won de PvdA de verkiezingen, maar het was Dries van Agt van het CDA die toen premier werd. En niet Joop den Uyl van de PvdA. En in 1982 gebeurde dit nog een keer: Van Agt, de lijsttrekker, won de verkiezingen, maar uiteindelijk werd Ruud Lubbers, uit dezelfde partij maar niet de lijsttrekker, toen premier."

Yeşilgöz, Omtzigt en Van der Plas

Bij kiezers van VVD, NSC en BBB landt de afspraak om geen van de formerende leiders premier te maken een stuk beter dan bij PVV-kiezers. 70 procent van de VVD-kiezers vindt het prima als hun partijleider Dilan Yeşilgöz niet in het kabinet stapt.

Ook bij de NSC-kiezer is er ruim begrip (77 procent) dat voorman Pieter Omtzigt niet in het volgende kabinet gaat deelnemen. BBB-kiezers zijn net zo begripvol over het feit dat partijleider Caroline van der Plas in de Tweede Kamer blijft: 72 procent vindt dat acceptabel.

Wie dan wel premier?

Nu geen van de formerende partijleiders het wil, is de vraag: wie dan wel? EenVandaag legde kiezers een aantal namen voor die rondgaan. Geen van deze politici wordt door een meerderheid van de kiezers als acceptabel gezien. Kim Putters, nu nog informateur, heeft van deze politici met 42 procent de breedste steun.

Kiezers van de PVV zien dat juist niet zitten. Slechts 34 procent van die groep vindt de PvdA'er acceptabel als premier. Mona Keijzer, nu nog BBB-Kamerlid, staat er een stuk beter op: 53 procent van de PVV-kiezers ziet haar zitten. Keijzer ligt dan weer minder goed bij kiezers van de VVD (28 procent acceptabel) en NSC (34 procent acceptabel).

Remkes, Dijkhoff of Timmermans?

VVD-kiezers zijn van de voorgelegde politici het meest gecharmeerd van oud-minister en voormalig informateur Johan Remkes: 57 procent zou hem aanvaardbaar vinden als minister-president. Vooral kiezers van PVV en de BBB zien daar dan weer weinig in.

Wanneer kiezers verder open wordt gevraagd naar andere namen die premier kunnen worden, komen andere voormalige VVD-politici als Klaas Dijkhoff en demissionair premier Mark Rutte naar boven. Andere rechtse kiezers willen niet verder denken en noemen 'gewoon' Geert Wilders als favoriete premier. Linkse kiezers noemen GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans en de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb.