Nu het brexitdebat haar ontknoping nadert, verdiept de kloof tussen ‘brexiteers’ en ‘remainers’ zich verder. Over slechts één ding lijken de Britten het wel eens te zijn: ze vinden de scheidingsdeal van Theresa May maar niets.

"Iedereen was in shock en achteraf kwamen mensen huilend mijn winkel binnen. Er was een hoop verdriet", herinnert Rosie Carpenter zich de dag na het brexitreferendum in juni 2019. "Ik was heel blij toen het resultaat bekend werd. Dat zo veel mensen hetgeen steunen waar jij je al langer hard voor maakt... Ik was er heel blij om", zegt Nick Adams over diezelfde dag.

Rosie en Nick zijn twee Britten die de afgelopen tweeënhalf jaar het brexitdebat intensief gevolgd hebben, maar hun ideeën erover kunnen niet meer van elkaar verschillen.

Rokje met EU-vlag

Rosie Carpenter heeft een kinderkledingwinkel in hartje Londen. Ze naait gele sterren op een donkerblauwe rok. Net als de EU-vlag. "Ik naai alle kleding die ik verkoop zelf en ik dacht: er zijn zoveel demonstraties, het zou toch fantastisch zijn als kinderen mee kunnen doen en de kleuren van de Europese Unie kunnen dragen. Om solidariteit te tonen", lacht ze.

Ten tijde van het referendum stemde Rosie naar eigen zeggen met heel haar hart tegen de brexit. En nog steeds zou ze het liefst alles weer terugdraaien en bij de EU blijven.

'Het is onmogelijk om erover te praten met mijn broer'

Rosie schrok van het resultaat van het referendum, maar ook van de verdeeldheid onder haar landgenoten. "Het is erger dan ik verwacht had." Ze heeft geen contact meer met haar broer die wel voor vertrek uit de EU stemde. "We zijn op het punt aanbeland dat ik zo boos ben over zijn denkbeelden, dat het onmogelijk is om erover te praten."

Naar eigen zeggen heeft de winkeleigenaresse haar best gedaan om zich te verdiepen in de mensen die voor een vertrek stemden. "Hier in Londen zitten we in een bubbel, iedereen denkt hetzelfde. Maar ik ben op websites geweest van mensen die anders denken. En voor mijn gevoel heeft hun standpunt te maken met nationalisme."

'Onze politici verschuilen zich achter EU-regeltjes'

Boer Nick Adams vermijdt het 'b-woord', ook als hij zijn nichtjes spreekt van wie hij vermoedt dat ze de brexit verschrikkelijk vinden. Op zijn boerderij in het dorpje in Brailsford, in het noorden van Engeland lijkt Brussel ver weg. Maar Nick knapte af op de EU toen hij probeerde invloed uit te oefenen op regelgeving in de agrarische sector.

"Ik ben twintig jaar bezig geweest om ook maar de kleinste veranderingen gedaan te krijgen, maar het lukt niet. Onze politici verschuilen zich achter EU-regeltjes."

Je trekker uitlenen of een gezamenlijke rekening

Adams ziet zichzelf niet als anti-Europa."Ik heb Italiaanse tractoren, een Zweedse auto en Schots vee. Ik ben een echte Europeaan. Maar toch is het beter als we vertrekken. In boerentaal: er is een groot verschil tussen samenwerken en je buurman helpen door hem je trekker te lenen, dan ineens een gezamenlijke bankrekening openen."

Over één ding zijn Rosie en Nick het eens: de scheidingsdeal die premier Theresa May met de EU-leiders sloot, kan de prullenbak in. Het Britse parlement zou morgen stemmen over de deal, maar deze stemming wordt nu waarschijnlijk uitgesteld. Wanneer er ook gestemd wordt, boer Nick hoopt dat deze brexitdeal niet genoeg steun krijgt van de parlementariërs: "We hebben de keuze gemaakt om te vertrekken, maar nu zijn onze politici terugtrekkende bewegingen aan het maken."

Vangnet waar we nooit meer uitkomen

Met name het 'vangnet' zit Nick dwars. Daarin is onder anderen afgesproken dat het Verenigd Koninkrijk in een douane-unie blijft met de EU zolang er nog geen nieuwe handelsovereenkomst is. Afgesproken is dat de EU en de Britten samen moeten beslissen wanneer dat vangnet afloopt. Nick is net als veel andere Britten bang dat het een val is waar ze nooit meer uitkomen.

"We moeten het veel harder spelen. In onderhandelingen moet je weg willen lopen. Maar er is zo veel angst voor een vertrek zonder deal dat we zwak staan in de onderhandelingen", zegt Nick.

Meerderheid van de Britten nu tegen de brexit

Winkeleigenaar Rosie heeft al extra stoffen en materialen aangeschaft voor het geval dat na het Britse vertrek uit de Europese Unie, op 29 maart 2019, chaos ontstaat. De prijzen zijn al omhoog gegaan merkt ze. "De pond is behoorlijk zwak. Dat ik meer voor mijn inkoop moet betalen, betekent ook dat mijn eigen prijzen hoger worden. Er is veel onzekerheid."

Rosie zou het liefst zien dat er een nieuw referendum over de brexit gehouden wordt. Sinds de zomer blijkt uit peilingen dat nu een kleine meerderheid van 52 procent van de Britten toch liever in de EU blijft. Ten tijde van het referendum in 2016 stemde juist 52 procent van de Britten vóór de brexit.

'Het land is diep verdeeld'

Politicoloog Victoria Honeyman van de Universiteit van Leeds ziet op dit moment geen oplossing waar alle Britten mee zouden kunnen leven. "Het land en het parlement zijn diep verdeeld. Theresa May is het probleem niet. Als zij opstapt zal dat niets oplossen. Nieuwe verkiezingen ook niet want er zijn geen aanwijzingen dat oppositiepartij Labour betere ideeën heeft."

Volgens Honeyman heeft een tweede referendum de beste kansen om het debat te laten verstommen. "Maar een hoop pro-brexit stemmers zullen dan boos zijn en verklaren dat de overheid referenda houdt tot het 'goede' resultaat behaald wordt."

May probeert haar deal te redden

De voortekenen voor de stemming in het parlement zijn niet goed voor premier Theresa May. Daarom wil ze hem waarschijnlijk verplaatsen. Honderd van haar Conservatieve partijgenoten hebben aangegeven de deal niet te zullen steunen en ze zou de stemming wel eens met een verschil van tweehonderd stemmen kunnen verliezen.

Afgelopen vrijdag gingen verschillende ministers het land in om te proberen het publiek te overtuigen van de deal. Het kabinet van premier May maakte er een filmpje van:

Weinig steun voor brexitdeal

Ondanks dat is enthousiasme voor de deal van Theresa May ver te zoeken. Uit een recente peiling van de krant The Independent blijkt dat slechts 13 procent de overeenkomst ziet zitten. En maar 26 procent van de Britten raadt het parlement aan om voor de deal te stemmen.

Als premier May daadwerkelijk een grote nederlaag lijdt in het parlement wordt de kans op een brexit zonder deal groter. Boer Nick maakt zich daar niet zo veel zorgen over: "De zon zal daarna ook schijnen, het zal regenen, het gras zal groeien. Wat er ook gebeurt, ik heb er toch geen invloed op."

Hoe zat het ook alweer met de brexitdeal? Verslaggever Vanessa Lamsvelt legt het in twee minuten voor je uit: