In zes jaar tijd van ‘PVV-drop-out’ tot leider van de grootste partij in de Haagse gemeenteraad. De politieke carrière van Richard de Mos, lijsttrekker van Hart voor Den Haag, verloopt zeer voorspoedig. Na de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart werd hij wethouder en loco-burgemeester. De Mos zelf noemt het ‘een jongensboek’.  

De grootste

Met negen zetels is De Mos’ Hart voor Den Haag de grootste partij in de Haagse gemeenteraad. “Het klinkt misschien arrogant, maar we hadden begin dit jaar al de rotsvaste overtuiging dat we de grootste van Den Haag konden worden”, zegt De Mos daar zelf over. In het nieuwe college -dat verder bestaat uit VVD, D66 en GroenLinks- is hij als wethouder verantwoordelijk voor Economie, Sport en Buitenruimte. “Ik heb nog geen bestuurlijke ervaring. Dan  is het nu aan mij om te laten zien dat ik dat goed kan.” 

Ombudsmanpolitiek

De Mos wil als wethouder op dezelfde manier blijven werken als raadslid. “Ik wil me niet opsluiten in het stadhuis. Het wethouderschap is een eervolle baan, voor de stad en met de stad, met de burgers. We moeten naar de mensen toe, de buurten in”, aldus De Mos. Hij stelt voor om door te gaan met de politieke spreekuren en de burgers op te zoeken. Deze manier van politiek bedrijven werd door critici ‘ombudsmanpolitiek’ genoemd. "Ik vind ombudsmanpolitiek een compliment, geen belediging. Het is zelfs een geuzennaam. De politiek is er voor de burger en niet andersom. We zitten niet in het college om het wethoudertje uit te hangen”, aldus De Mos. 

Grootse plannen

De Mos heeft grootse plannen met Den Haag. Zo wil hij dat er meer wordt geïnvesteerd in de Haagse horeca, zodat jongeren naar het Haagse uitgaansleven trekken en niet naar Rotterdam gaan. En wil hij meer grote evenementen naar het Malieveld halen. Concerten en festiviteiten in plaats van de bekende demonstraties. “Niet klagen, maar feesten”, vindt De Mos.

De Mos springt als wethouder in de bres voor de horeca in Kijkduin. Door de nieuwbouw van een groot appartementen- en winkelcomplex is die badplaats veranderd in een grote bouwput. Winkels en horeca aan de boulevard hebben daar last van, omdat het bij aankomst  lijkt of Kijkduin ‘gesloten’ is. De Mos roept mensen op om desondanks naar Kijkduin te komen. “Het uitzicht hier is nog net zo mooi. Het is hier nog net zo goed toeven als voorheen.”

Uitbreidingsplannen ‘Hart voor Den Haag’

Het succes van de ombudsmanpolitiek van Richard de Mos trekt aandacht uit de regio. Hij is al door mensen uit naburige gemeenten benaderd, die bij volgende verkiezingen willen meedoen met ‘Hart voor Rijswijk’, ‘Hart voor Delft’ of ‘Hart voor het Westland.’ De Mos vindt wel, dat hij daar zelf geen rol in moet spelen. “Lokale helden’ moeten die partijen gaan trekken.”

Na een formatie -onder leiding van VVD-prominenten Hans Wiegel en Edith Schippers- presenteert het nieuwe college zich in juni met Richard de Mos als wethouder Economie, Sport en Buitenruimte.

6 jaar na de geruchtmakende 'stikstofuitspraak' van de Raad van State ligt er sinds een kleine week eindelijk een pakket aan plannen op tafel. Maar onder juristen, milieuactivisten én boeren zijn er twijfels. "Nederland komende 5 jaar nog niet van slot."

"Het is een enorme draai en een mooie stap", zegt boerin Chantal Farjon. Haar melkveebedrijf met 160 koeien in het Overijsselse Bruchterveld zou gered zijn als de stikstofregels worden opgerekt zoals landbouwminister Femke Wiersma nu voorstelt. "Maar ik denk dat het venijn in de details zit."

'Rechtszaken beangstigend'

Chantal is een van de 2.500 zogeheten PAS-melders. Dat zijn boeren die onder het oude Programma Aanpak Stikstof (PAS) geen natuurvergunning hoefden aan te vragen voor activiteiten met een beperkte stikstofuitsoot. Chantal breidde haar boerderij in 2015 uit, maar na de stikstofuitspraak van de Raad van State in 2019 werd haar bedrijf in één klap illegaal.

De overheid zoekt al jaren naar een manier om de PAS-melders te 'legaliseren', omdat het buiten hun schuld gebeurde. Maar milieuorganisaties als Mobilisation for the Environment (MOB) denken daar anders over en proberen via de rechter boeren als Chantal te laten stoppen. "Beangstigend", noemt ze de dreiging die nog altijd boven haar hoofd hangt.

Minister wil regels oprekken

Minister Wiersma presenteerde eind vorige maand haar langverwachte stikstofbeleid. In 2035 moet de hoeveelheid stikstof die boeren, bedrijven en het verkeer uitstoten zijn gehalveerd ten opzichte van 2019. Er komen vrijwillige regelingen voor boeren, een nieuw vergunningstelsel en verduurzaming in de industrie en het verkeer.

Ook wil ze de stikstofregels oprekken, de zogeheten rekenkundige ondergrens. Daarmee zijn veel PAS-melders in één keer geholpen. Strenger wordt Wiersma bij kwetsbare natuurgebieden zoals de Veluwe en De Peel. Daar komt een regionale aanpak, met onder meer een regeling voor boeren om vrijwillig te stoppen en 'extensivering', oftewel minder dieren per hectare.

Stikstofexpert is kritisch

Ralph Frins is universitair hoofddocent omgevingsrecht aan Tilburg University en een van de stikstofexperts in Nederland. Hij is kritisch: "De recente uitspraken van de Raad van State en de rechtbank in de Greenpeace-zaak maken duidelijk dat er nu stappen gezet moeten worden. We weten al decennia dat er maatregelen nodig zijn, maar de stappen tot nu toe zijn veel te klein."

Volgens hem lijkt het erop dat Wiersma het laat aankomen op nieuwe rechtszaken. En dan moet je, zo zegt Frins, kunnen aantonen dat je als overheid voldoende stappen zet. "De landsadvocaat zegt zelf dat dit pakket hooguit in een paar gebieden kan werken. Nota bene de landsadvocaat, die de overheid ook heeft verdedigd in de recente Greenpeace-zaak, waartegen het kabinet in beroep gaat."

'Dit is nieuw kleuterplan'

Milieuactivist Johan Vollenbroek oordeelt vernietigend over de plannen. Het was zijn organisatie MOB die de zaak aanspande tegen het PAS-systeem, waarin de Raad van State de ingrijpende 'stikstofuitspraak' deed. "Ook dit nieuwe kleuterplan is in strijd met de habitatrichtlijn. De eerstkomende 5 jaar gaat Nederland niet van het slot, omdat er gewoon geen stikstofruimte is om vergunningen te verstrekken."

Hij noemt het 'bizar' dat het kabinet de eisen van de rechter negeert. De rechtbank heeft volgens hem duidelijk gemaakt dat Nederland in 2030 de helft minder stikstof moet uitstoten, en niet pas in 2035. Minister Wiersma laat hem geen andere keuze dan een juridische weg te bewandelen, vindt Vollenbroek. "Onze intentie is simpel: we willen de natuur redden."

'Chantage door MOB'

Maar volgens melkveehouder Chantal gaat de wens om de natuur te redden ten koste van bedrijven zoals die van haar. "We hebben het idee dat wij heel goed bezig zijn. We hebben extra land per koe en we doen aan natuurbeheer, met drones vliegen we over het land om nesten te beschermen."

De boerin vindt het daarom onbegrijpelijk dat Vollenbroek en zijn milieuorganisatie via de rechter probeert af te dwingen dat zij moet stoppen haar bedrijf. "Ze zijn niet tevreden over het pakket van de minister. En dan chanteren ze de minister door boeren aan te pakken. En de natuur is er nog steeds helemaal niks mee opgeschoten."

Bij kabinet aankloppen?

"Zij moet met haar zorgen bij zowel de provincie als het kabinet aankloppen", reageert Vollenbroek. "Ik hoop dat zij gaat inspreken in de Tweede Kamer, laat weten dat dit plan het niet gaat redden. Ik hoop dat ze dat gaan doen, want dat betekent dat als er echt een goede oplossing komt, wij kunnen stoppen met al onze procedures."

Hij zegt dat MOB jaren geleden al een plan heeft ingediend voor 'een complete herstructurering van de landbouw, waarbij de stikstofuitstoot fors omlaag gaat'. Dat zou volgens hem 24 tot 30 miljard euro kosten. "Economisch gezien levert het winst op. Nederland zou volgens een economische studie welvarender zijn met een veel kleinere veestapel. Je moet eventjes flink investeren, maar dan hebben we ook wat. En dan komen we van het stikstofslot."

Friese verzetstrijders brachten tijdens de Tweede Wereldoorlog talloze, vaak Amsterdamse, Joden naar de dorpen Bontebok en De Knipe. 80 jaar later leeft de geschiedenis daar nog enorm, vooral bij mensen die de oorlog zelf hebben meegemaakt.