Hoogleraar integriteit over vrijspraak Richard de Mos in corruptiezaak: 'Er zijn duidelijkere regels nodig'

De Haagse oud-wethouder Richard de Mos is vrijgesproken van corruptie. Er (is niet bewezen dat hij bevriende ondernemers voortrok bij het toekennen van vergunningen. Maar hoogleraar Rob van Eijbergen vindt dat De Mos wel degelijk iets te verwijten valt.

Oud-wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui werden verdacht van onder meer ambtelijke corruptie. Volgens het Openbaar Ministerie (OM) zouden de twee politici in hun tijd als wethouder bevriende ondernemers, die eerder geld aan de hun partij hadden gedoneerd, hebben geholpen bij het krijgen van vergunningen.

Corruptie niet bewezen

Justitie eiste 22 maanden onvoorwaardelijke gevangenisstraf tegen De Mos, de strafeis tegen Guernaoui was 16 maanden cel, waarvan 6 maanden voorwaardelijk. De rechter oordeelde vandaag, na een slepende zaak van 3,5 jaar, dat corruptie niet bewezen is en sprak de twee oud-wethouders daarom vrij. Ook de andere verdachten in de zaak werden vrijgesproken.

Volgens de rechter kan niet worden bewezen dat er een kwade bedoeling was van de ondernemers die hadden gedoneerd aan Hart voor Den Haag, de partij van De Mos. "Sterker nog, de donaties lijken gedaan uit goede bedoelingen", zei de rechter, die in een uitgebreid vonnis alle beschuldigingen van het OM onderuit haalde.

Vertrouwen van de burger

"Ik had het niet verwacht", reageert hoogleraar integriteit Rob van Eijbergen aan de Vrije Universiteit Amsterdam op het vonnis. Maar de rechter heeft gesproken, benadrukt hij, en de rechtspraak is onafhankelijk in Nederland.

Toch valt er volgens hem nog 'wel veel te zeggen' over het handelen van De Mos in zijn tijd als wethouder. "Ook al pleeg je geen bewezen strafbare feiten, ik vind dat je er als lokaal bestuurder voor moet zorgen dat de burger vertrouwen in je blijft houden."

'Je moet transparant zijn'

Deze zaak heeft dat vertrouwen geen goed gedaan, vindt Van Eijbergen. Hij spreekt van een 'grijs gebied' waarin De Mos heeft geopereerd: "Wel of geen donaties, diensten verlenen; het is dan misschien niet bewezen, maar het veroorzaakt wantrouwen. Een heleboel mensen hebben daar moeite mee, denk ik."

Ondanks de corruptiezaak kreeg De Mos vorig jaar wel het vertrouwen van veel kiezers: zijn partij Hart voor Den Haag werd de grootste in de Haagse gemeenteraad. Toch maakt dat volgens de hoogleraar niets uit. "Je moet boven de partijen staan. Je moet je handelen kunnen verantwoorden en en transparant zijn."

Schijn van belangenverstrengeling

Wat had De Mos dan anders moeten doen, de nachtvergunningen niet afgeven aan bevriende horeca-ondernemers? Hij had als wethouder de procedure rond de toekenning anders moeten organiseren, zegt de hoogleraar integriteit. "Bijvoorbeeld door een andere wethouder te vragen of door het over te laten aan de ambtenarij. Zodat hij zelf schone handen kon houden."

Je moet voorkomen dat er schijn van belangenverstrengeling is, benadrukt Van Eijbergen. Als iemand anders binnen het gemeentebestuur de afhandeling had gedaan, was volgens hem de uitkomst misschien hetzelfde geweest, 'maar dan had deze zweem er niet omheen gehangen'.

'Duidelijke regels nodig'

Op dit moment zijn er geen duidelijke normen en regels waar lokale politici zich aan moeten houden, stelde de rechter vast. "De rechter heeft in zijn uitspraak gezegd dat dit niet in de rechtszaal thuishoort, maar in de lokale democratie", zegt Van Eijbergen. "Daar wordt gesproken over hoe je met elkaar omgaat en daar spreek je de regels af."

Ook de hoogleraar denkt dat het zou helpen als er meer en vooral duidelijkere regels komen. Maar je kunt nooit voor alle situaties regels bedenken, voegt hij daaraan toe. "Je kunt niet alles in regels vastleggen." Dat is wel duidelijk geworden in deze zaak, vindt hij. "Dus daarover moeten politici met elkaar in gesprek gaan. Bespreek de dilemma's, want er blijft altijd een grijs gebied."