Een ruime meerderheid van de PVV-stemmers ziet haar partij na de verkiezingen het liefst in het kabinet. Kiezers van het CDA en de ChristenUnie zijn, na jaren meeregeren, niet meer zo enthousiast over een deelname in de coalitie.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder bijna 25.000 leden van het Opiniepanel. Voor de meeste partijen geldt dat een meerderheid van de kiezers haar partij liever in het kabinet ziet dan in de oppositie. In totaal hebben 8 op de 10 ondervraagden (80 procent) hier een voorkeur voor, ten opzichte van maar 8 procent die voor de oppositie gaat.

PVV'ers willen meer invloed op beleid

Ook onder de aanhang van de PVV is de voorkeur voor het kabinet relatief hoog: bijna 9 op 10 (89 procent) willen dat de partij van Geert Wilders na de volgende verkiezingen meedoet in een coalitie.

Dat zou onderhand tijd worden, zo laten PVV-kiezers in het panel weten. Zij willen dat hun partij meer invloed gaat uitoefenen op het beleid. "Meeregeren is beter dan genegeerd worden in de oppositie."

Voorkeur: partij in kabinet of oppositie?

'Te lang uitgesloten'

De PVV-kiezers vinden dat hun partij te lang is uitgesloten door andere partijen. Toch klinkt er vanuit het panel ook kritiek op de rol die de PVV zelf in de afgelopen vier kabinetten heeft gespeeld. Naar hun mening blijft die tot nu toe vooral beperkt tot het tegenhouden van plannen via de Tweede Kamer.

Vanuit de oppositie heeft Wilders wat hen betreft te weinig van zijn plannen kunnen realiseren. "Het is tijd voor Wilders om verantwoordelijkheid te nemen", laat een van de panelleden optekenen.

Water bij de wijn

Toch lijkt die invloedrijke positie in de coalitie niet direct binnen handbereik. Hoewel de kiezers van potentiële coalitiepartners VVD en NSC openstaan voor een samenwerking met de PVV, lijken de partijleiders daar minder happig op te zijn. Pieter Omtzigt (NSC) sluit een coalitie met de PVV uit. Dilan Yesilgöz (VVD) kwam tijdens het NOS-radiodebat hard in aanvaring met Wilders, maar laat de deur nog op een nog op een kier staan.

Voor een kans om mee te regeren is het dus nodig om wat water bij de wijn te doen, zo zien ook de PVV-aanhangers. Ook als dat leidt tot samenwerkingen met partijen die zij minder zien zitten. "Ik ben tegen de VVD, maar als het niet anders kan, zul je compromissen moeten sluiten", aldus een panellid.

Bekijk ook

CDA en ChristenUnie terughoudend

Een heel ander geluid komt uit de achterbannen van het CDA en de ChristenUnie. Beide partijen maakten in de laatste twee kabinetten nog deel uit van de coalitie, maar bij een volgend kabinet ziet een minderheid van hun kiezers dat nog zitten: onder de CDA-aanhangers is minder dan de helft (48 procent) voorstander van deelname in het kabinet, bij de ChristenUnie (34 procent) slechts een derde.

Met name CDA-kiezers vinden dat hun partij te veel schade heeft opgelopen tijdens de Rutte-periode. Waar de partij in het vorige kabinet nog 14 zetels bekleedde, zijn daar in de laatste peiling van over. "We hebben jarenlang de 'kar' getrokken in Nederland. Ook in de moeilijke coronajaren. Daar krijgen we nu de rekening van gepresenteerd", zegt een kiezer uit het panel.

Terug naar het eigen geluid

Een periode in de oppositie klinkt daarmee voor beide partijen op dit moment aantrekkelijk. Onder CDA-kiezers geeft een derde (33 procent) de voorkeur aan een rol in de oppositie, bij de ChristenUnie is dat zelfs 4 op de 10 (40 procent).

Zij omschrijven een deelname aan de coalitie als kleine partij als 'uitputtend', en denken dat een tijd in de oppositie kan helpen om het eigen geluid weer scherper te vertolken.

Bekijk ook

Herstelperiode

Ook bij de kiezers van het CDA klinkt de behoefte aan een herstelperiode. Een aantal jaar in de Tweede Kamer zou volgens hen Henri Bontenbal de tijd geven om meters te maken als fractievoorzitter, en de partij opnieuw op te bouwen.

"In de coalitie kun je meer bereiken, maar moet je het compromis steeds uitleggen. Nu een tijdje het CDA-verhaal uitleggen zou fijner zijn", laat een van de panelleden weten.

Panelpresentator Joyce Boverhuis vertelt over waarom kiezers van het CDA en de CU niet zo enthousiast zijn over kabinetsdeelname.
info

Over dit onderzoek

Het onderzoek is uitgevoerd van 1 tot en met 3 november 2023. Aan het onderzoek deden 24.188 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. De uitkomsten zijn gewogen en representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Het Opiniepanel bestaat uit ruim 80.000 leden.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.