Verzekeraars zijn het meer dan zat. Als je een ongeluk veroorzaakt doordat je achter het stuur berichten op je telefoon checkt of verstuurt, draai je wat hen betreft zelf op voor de kosten.
Ondanks alle waarschuwingen voor de gevaren van het gebruik van een mobiele telefoon tijdens het rijden, doen we het massaal. Telegraaf TV deed vandaag een steekproef door stiekem rijdende automobilisten te filmen op de A10. En ook uit onderzoek onder ons eigen Opiniepanel eerder dit jaar blijkt dat we de telefoon maar moeilijk weg kunnen leggen tijdens het rijden.
Het Verbond van Verzekeraars maakte bekend dat het aantal ongelukken ten opzichte van 2014 met acht procent is toegenomen. Het aantal verkeersdoden steeg van 570 naar 621. Afleiding door het gebruik van een smartphone wordt gezien als één van de belangrijkste oorzaken voor deze groei. Verzekeraars willen nu dat je zélf voor alle kosten opdraait als je een ongeluk veroorzaakt door telefoongebruik tijdens het rijden.
Er is alleen één probleem: negentig procent van de verkeersongevallen gebeurt doordat een bestuurder niet oplet. Maar of dit veroorzaakt werd door telefoongebruik is lastig te bewijzen. De politie mag na een ongeluk niet zomaar je telefoon uitlezen in verband met de privacy. Transportverzekeraar TVM wil nu dat daar verandering in komt. TVM wil de de mobieltjes van vrachtwagenchauffeurs na een ongeluk uit kunnen lezen.
Maar ook belangrijk is de bewustwording van de ingrijpende gevolgen die het kijken op je telefoon in het verkeer kunnen hebben. We spreken met Michael Kulkens. Hij verloor vorig jaar zijn 13-jarige zoon Tommy-Boy die een ongeluk kreeg omdat hij al fietsende met zijn telefoon bezig was.
Het pgb-systeem is enorm fraudegevoelig. Jaarlijks verdwijnt zo'n 500 miljoen euro belastinggeld in de zakken van mensen met andere belangen. Deskundigen willen dat de politiek ingrijpt: bescherm zorgverleners en patiënten tegen fraudeurs.
Zorgkantoren mogen administratie niet inzien en alleen aangekondigd huisbezoeken doen, wat toezicht op pgb-zorg lastig maakt. "We moeten meer bevoegdheden hebben", reageert CZ-directeur Verlaan op onderzoek van EenVandaag naar mogelijke pgb-fraude.
"Binnen de huidige constructie is het redelijk makkelijk om daar misbruik van te maken. Het probleem is dat we vaak wel voelen dat het niet pluis is, maar er heel weinig mee kunnen", zegt Caro Verlaan, directeur van zorgkantoor CZ, de partij die pbg-budgetten toekent.
Familie in Den Haag
Verlaan reageert op onderzoek van EenVandaag, waaruit blijkt dat een familie in Den Haag mogelijk tonnen aan pgb-geld declareerde zonder het aan de zorg te besteden.
De indicatie, verleend door zorgkantoor CZ, van 132.000 euro per jaar, verdween naar het zorgbedrijf van een van de zoons. De daadwerkelijk zorg werd verleend door Portugese en Braziliaanse vrouwen. Zij kregen maar een klein deel van dat bedrag en werden ver onder het minimum loon betaald.
Het verhaal laat zien hoe makkelijk het is om te frauderen met een pgb-budget, over de rug van arbeidsmigranten. "Ik kan dat alleen maar beamen", zegt de bestuurder. Opvallend, want juist haar zorgkantoor moet controleren hoe het pgb-geld wordt uitgegeven.
"Er moet natuurlijk een zorgdossier gemaakt worden, dat bespreken wij, dat controleren wij ook. Dan kijken we met de budgethouder of de zorgverlener of dat reëel is en dan kunnen wij akkoord geven hoe dat verder daarna besteed wordt", zegt de directeur van CZ. "Maar dat kunnen wij helaas niet zien."
Onafhankelijke controle
Het zorgkantoor kan niet in boekhouding kijken en alleen een gepland huisbezoek doen. Wat volgens Verlaan weinig effectief is aangezien mensen de boel vaak in orde maken wanneer het zorgkantoor aankondigt langs te komen om achter de voordeur te controleren of wat er op papier staat ook klopt. Verlaan ziet dat ze op dit moment te weinig bevoegdheden heeft om fraude te controleren.
"CZ zou daarom graag de mogelijkheid willen verkennen om een onafhankelijke zorgverlener van een gecontracteerde partij buiten de familiare sfeer aan te stellen die erop kan toezien of het pgb wordt gebruikt op de manier waarvoor het bedoeld is." Op die manier is er dus iemand van buitenaf die controle houdt.
Meer bevoegdheden
"Hiermee verkleinen we de kans op samenspanning en hoeven we bij twijfel met betrekking tot fraude niet het gesprek te voeren met iemand die twee petten op heeft", legt Verlaan uit.
Daarnaast wil de zorgverzekeraar dat ze meer bevoegdheden hebben om fraude vast te stellen en aan te pakken.
info
Hoe werkt het pgb-budget?
Mensen die langdurige zorg nodig hebben bijvoorbeeld vanwege een beperking, ouderdom of chronische ziekte kunnen in Nederland zorg krijgen via instellingen, maar ook zelf zorg inkopen met een persoonsgebonden budget (pgb). Daarmee krijgen ze meer regie over wie de zorg verleent, wanneer en hoe. In plaats van zorg 'in natura' (bijvoorbeeld van een vaste zorginstelling), kiest de cliënt dus zelf zijn of haar zorgverlener: denk aan een familielid, een zelfstandig zorgverlener of een klein zorgbedrijf.
Het zorgkantoor beoordeelt het zorgplan: hierin staat wie de zorg levert, hoeveel uur en tegen welk tarief. Ook houden zij toezicht op het gebruik van het toegekende budget. Dit toezicht vindt grotendeels op papier plaats. Alleen bij signalen of steekproeven wordt soms een huisbezoek gedaan.
Partijen wijzen elkaar aan
Binnen het systeem van pgb zijn veel partijen betrokken. Wanneer het aankomt op de controle van fraude, wijzen ze vaak naar elkaar. De Sociale Verzekeringsbank (SVB) mag het geld alleen uitbetalen, en doet dus in feite alles wat de budgethouder aan hen doorgeeft. De SVB mag geen inhoudelijke controle doen. Zij checken alleen of de administratie klopt. Een woordvoerder laat weten dat zij op dit moment niks kunnen doen met meldingen.
Er wordt gewerkt aan wetgeving, zodat ze signalen kunnen doorgeven aan het zorgkantoor. Het zorgkantoor heeft namelijk wél een toezichthoudende rol. Verder is er de branchevereniging van zorgkantoren (ZN), die wilde niet op vragen van EenVandaag reageren.
Controle zorgkantoren lastig
De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), houdt toezicht op de uitvoering van het pgb door zorgkantoren, en laat weten dat het lastig is om dit te controleren.
"Momenteel zijn er geen concrete voorschriften ten aanzien van de inrichting van een zorgbedrijf die verbieden of verhinderen dat zoals in deze casus geschetst de zoon via een onderneming zorg verleent aan zijn vader", leggen ze uit.
CZ reageert op het onderzoek van EenVandaag
Verantwoordelijkheid budgethouder
Zij verwijzen, net zoals het zorgkantoor, naar de verantwoordelijkheid van de budgethouder: "In geval van een pgb is de budgethouder de enige die een contractuele relatie heeft met de zorgaanbieder. Dat bemoeilijkt de situatie. De budgethouder sluit overeenkomsten met de pgb-zorgverleners. Het zorgkantoor controleert deze overeenkomsten, maar heeft zelf geen contractuele relatie met de zorgaanbieder."
"Dat het zorgkantoor geen directe relatie met de pgb-zorgaanbieder heeft, hindert het zorgkantoor om signalen van onjuistheden of fraude te onderzoeken en op te volgen", leggen ze uit. "Hierdoor is het aan budgethouders om informatie te verzamelen over de zorgaanbieders van wie zij voor hun zorg afhankelijk zijn."
'Is te ver doorgeslagen'
In 2025 geven Nederlandse belastingbetalers 3,7 miljard uit aan pgb-zorg. Naar schatting wordt elk jaar voor zo'n 500 miljoen gefraudeerd met persoonsgebonden budgetten.
Verlaan ziet dat het politiek gevoelig ligt om het pgb-systeem te veranderen en dat begrijpt ze. "Het pgb-systeem is ooit bedacht met het idee mensen meer zeggenschap te geven over de zorg. Het is voor een bepaalde doelgroep mooi, maar het is te ver doorgeslagen", zegt directeur van het zorgkantoor CZ Caro Verlaan. "We hebben in Nederland veel regels, maar hiervoor misschien wel te weinig", zegt ze.
