Zouden we genoeg te eten hebben, als we helemaal stoppen met vlees eten? Het ligt eraan in welk werelddeel je die vraagt stelt, zegt Simon Oosting, professor dierwetenschappen aan de Universiteit Wageningen.

Gisteren kondigde minister Henk Staghouwer van Landbouw aan om een vleestaks opnieuw te laten onderzoeken. Hij wil de heffing invoeren omdat het beter is voor de volksgezondheid en het milieu. Vlees wordt dan duurder. Een meerderheid van de Kamer is tegen, omdat partijen vinden dat vlees geen luxeproduct mag worden.

Grondstoffen eten dat voor vee bedoeld is

Bij het nieuws over de vleestaks plaatste oud-VVD-Kamerlid Helma Lodders deze week een opvallende tweet. Ze beweert dat stoppen met vlees eten niet kan. "Zonder vlees is er simpelweg niet genoeg voedsel om alle mensen te voeden", schrijft ze.

Maar dat ligt volgens professor Simon Oosting genuanceerder. In ons land geven we bijvoorbeeld vee te eten, met grondstoffen die wij ook zelf zouden kunnen eten. Dan heb je dus geen vlees nodig, vertelt hij. "Als je veedieren restproducten laat eten zorg je enerzijds dat die producten verdwijnen en anderzijds hoef je daarmee minder voedsel voor de beesten te verbouwen." Dat zorgt dus voor minder afval, maar ook voor meer plantaardige gewassen die mensen ook zouden kunnen eten in plaats van vlees.

Veevoedsel overname

Het eten van producten die gemaakt zijn van grondstoffen waar anders vee mee gevoed wordt, kan dus zorgen voor méér voedsel, vertelt hij.

In plaats van dat je het aan het vee geeft, eet je het dus zelf op. En ook de grond die gebruikt wordt om dat veevoedsel te maken, kan nu worden ingezet voor onze eigen voedselproducten.

Ander dieet

Als we dat zouden doen, leidt dat er volgens Oosting wel toe dat we als Nederlanders nog maar een kwart tot de helft van onze huidige dagelijkse dierlijke eiwitten kunnen innemen.

In andere veel armere landen zouden mensen nog veel minder verschillende voedingsstoffen binnenkrijgen, als ze zouden stoppen met vlees eten. Daar is de bodem vaak een stuk droger, waardoor verschillende soorten gewassen verbouwen lastig wordt: "Een uitgebalanceerd dieet is daardoor een stuk moeilijker om vol te houden in dit soort landen."

Meer of minder

Daarentegen heeft die armere bevolking wel meer toegang tot vee- en zuivelproducten. Wanneer je dit onderdeel wegneemt uit hun dieet zullen zij het dus een stuk moeilijker krijgen. Sterker nog, extra vlees zou daar juist heel welkom zijn.

Volgens Oosting gaat het er vooral om dat het in balans is. In Nederland mogen we wel wat minder eten, en in de tropen weer wat meer. De bewering van oud-Kamerlid Lodders klopt dus niet helemaal: wij in Nederland zouden genoeg voedsel hebben als we geen toegang meer tot vlees zouden hebben. Maar in armere werelddelen zoals Afrika, ligt dat dus wel iets anders.

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.