De provincie Utrecht wil konijnen per september laten beschermen bij nieuwbouwprojecten. Niet zomaar, want het aantal konijnen neemt al jaren af. Gemiddeld met 1,8 procent per jaar, stelt de Wageningen Universiteit. En dat terwijl we ze hard nodig hebben.

Het gaat niet goed met wilde konijnen in Nederland. De populatie neemt al jaren af. De provincie Utrecht neemt daarom maatregelen. Bij het bouwen, verbouwen of slopen van een woning is vanaf 1 september 2024 een onderzoeksplicht nodig. Wordt het konijn gesignaleerd, dan moet er een bouwvergunning komen. Dit geldt ook voor de haas, bunzing, hermelijn en wezel.

Strengere regels per september

Het konijn is een beschermde diersoort in Nederland en staat nu nog op een vrijstellingslijst. Iemand met (ver)bouwplannen, hoeft dus niet te controleren of het knaagdier aanwezig is.

Vanaf 1 september 2024 komt daar verandering in. Worden er sporen van het knaagdier aangetroffen, dan is er uitgebreid ecologisch onderzoek nodig. De invloed op de natuur moet dan uitgebreid in kaart worden gebracht.

'Honderdduizenden konijnen'

De Wageningen Universiteit ziet dat het aantal konijnen al jaren afneemt. Die daling van bijna 2 procent komt uit het Netwerk Ecologische Monitoring, vertelt Maurice La Haye van de Zoogdiervereniging. "Dat is een programma waarbij we soorten planten en dieren in Nederland volgen."

Toch is het erg moeilijk om het exacte aantal wilde konijnen in Nederland te tellen, zegt La Haye. "We gaan ervan uit dat in Nederland honderdduizenden konijnen rondlopen. Vroeger waren dat er veel meer, dan moet je denken aan miljoenen."

In de koplamp tellen

Het Netwerk Ecologische Monitoring houdt het aantal wilde konijnen op twee manieren bij. Aan de ene kant rijden boswachters of terreinbeheerders vaste routes door de duinen. In de koplamp van hun auto tellen ze konijnen.

Daarnaast houden vogelaars bij hun jaarlijkse broedvogeltelling ook het aantal konijnen bij. "Dat laat op lange termijn een achteruitgang van 1,8 procent per jaar zien", zegt La Haye.

Ziektes

Dat de populatie konijnen snel afneemt, komt voornamelijk door ziektes. Een van de meest bekende konijnenziektes is myxomatose. Het merendeel overleeft deze ernstige ziekte niet.

Een andere ziekte is RHD, vertelt bioloog Jasja Dekker. Het sterftecijfer is hoog, zo'n 70 tot 90 procent. "Steeds als er een nieuwe variant komt, is de sterfte weer heel hoog", zegt Dekker. "Ook steeds meer jonge dieren overlijden eraan. Die ziekte verspreidt zich snel en verandert voortdurend, dus we zien eigenlijk geen resistentie ontstaan."

Gebrek aan voedsel

Een ander probleem is de leefomgeving, vult La Haye aan. "Konijnen houden van een korte, grazige vegetatie. Door stikstof is er heel veel voeding in de bodem en de lucht en daardoor groeien planten erg snel."

Als konijnen een tijdje weg zijn geweest uit het gebied, is de vegetatie zó snel gegroeid dat konijnen het niet kunnen bijbenen met eten. "Als ze het niet kort kunnen eten, komen ze om het leven door een gebrek aan eten."

Jonge konijntjes gaan snel dood

Hoewel konijnen zich razendsnel voortplanten, betekent dat niet dat de populatie daarmee meteen wordt rechtgetrokken.

Ze hebben zoveel jongen en nestjes per jaar, omdat een hoop jonge dieren dood gaan, ziet bioloog Dekker. "Veel konijnen halen hun eerste levensjaar niet eens. De sterfte is erg hoog en dit is een overlevingsstrategie."

'Nuttige dieren'

Het is van groot belang om de populatie konijnen intact te houden. Want konijnen zijn ongelooflijk nuttige dieren, zegt Dekker. "Het zijn leuke dieren om te zien en ze hebben natuurlijk het recht om te leven. Bovendien hebben ze een belangrijke rol in ons ecosysteem."

Er zijn allerlei zeldzame dieren die konijnen als voedsel gebruiken en daar afhankelijk van zijn. "Denk aan de hermelijn, kiekendief, buizerd en de vos", vertelt Dekker. "Daarnaast passen ze hun landschap aan. Met een grote groep konijnen houden ze de vegetatie rond de burcht kort. Ze zorgen voor speciale groeiplekken en kaal zand. Allerlei zeldzame planten kunnen zich daar vestigen. Daarop kunnen weer allerlei zeldzame insecten leven. Konijnen spelen dus echt een sleutelrol."

Lokken naar een andere plek

Vanaf september kan een ecoloog te hulp schieten als er konijnen worden aangetroffen rondom de bouwplaats. Bijvoorbeeld door de leefomgeving steeds iets minder aantrekkelijk maken, vertelt Dekker. "Je kunt ze dan verlokken om naar een plek te gaan die wel veilig is."

Als die plekken niet in de omgeving zijn, dan is het verplaatsen van dieren ook een optie. "Je vangt de konijnen in het juiste seizoen en brengt ze naar een leefgebied waar ze wel gewenst zijn. Daar zitten natuurbeheerders echt om te springen", aldus de bioloog.

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."