Komt er een eind aan celibatair leven in de rooms-katholieke kerk? 'Als er een paus is die het kan afschaffen, is het deze'

Als het aan kardinaal en aartsbisschop van München Reinhard Marx ligt is het einde van het verplichte celibaat in zicht. Want trouwen is niet alleen voor seks, maar ook om eenzaamheid te voorkomen, zegt hij.

Kardinaal Reinhard Marx zegt dat het voor iedereen beter zou zijn om óók te mogen trouwen. De voorzitter van de Duitse bisschoppenconferentie sluit zich bij hem aan.

Adviseur van de paus

Reinhard Marx is, naast kardinaal, ook één van de negen belangrijkste adviseurs van paus Francicus. Toen hij in 2013 aantrad, stelde hij een adviesraad in. Daarin zitten negen kardinalen van de grootste en belangrijkste bisdommen van over de hele wereld. Eén van hen is Marx, als vertegenwoordiger van West-Europa.

Op dit moment zijn priesters en monniken verplicht celibatair te leven. Dat betekent: bewust kiezen voor een leven zonder seks. Maar in de rooms-katholieke kerk mogen ze ook niet getrouwd zijn en omdat buitenechtelijke seks niet mag, komt dat op celibatair leven neer.

'Marx wordt niet teruggefloten: dat zegt wel wat'

Hoe paus Franciscus zelf precies kijkt naar het celibaat, is giswerk. "Maar ik heb wel een vermoeden", zegt Paul van Geest, hoogleraar kerkgeschiedenis en lid van de Pauselijke Theologische Academie.

"Want het is heel frappant dat juist zo'n zeer belangrijke adviseur, die al jaren in de inner circle zit, dit zegt. Dat zegt iets, ook omdat hij niet wordt teruggefloten."

'Als er één paus is die het celibaat kan afschaffen, is het deze'

Het afschaffen van het celibaat is ontzettend gevoelig. "Paus Paulus VI stond in de jaren 60 in de verleiding om het celibaat op te heffen als plicht. Het was een dubbeltje op z'n kant toen, maar niemand wil de geschiedenis ingaan als de paus die het celibaat heeft afgeschaft. Dat is zó gevoelig en zet de hele organisatie op z'n kop", vertelt Van Geest.

Maar toch, als het dan toch ooit gaat gebeuren, is Franciscus volgens Van Geest wel een geschikte kandidaat. "Deze paus is heel anders. Hij werd nooit opgeleid voor paus, je ziet dat hij grote hervormingen heeft doorgevoerd. Dus als er ééntje zou zijn die het zou kunnen, dan is het deze."

Parochies lopen leeg

Waarom doet Marx uitgerekend nu een oproep voor modernisering? Mogelijk speelt mee dat het aantal priesterstudenten snel keldert, vertelt Paul van Geest. "Ik vermoed dat hij pragmatisch is. Het aantal priesterstudenten keldert onwijs snel. En hij ziet dat hij die parochies niet meer kan bemensen, dan moet je iets."

Maar kan het celibaat eigenlijk wel worden afgeschaft? Ja hoor, zegt Paul van Geest. "In de derde, vierde eeuw was het helemaal gebruikelijk voor priesters om zo te leven. Augustinus, een belangrijke Afrikaanse bisschop, zei ooit: ik wil dat in mijn bisdom mijn priesters niet gehuwd zijn. Maar de rest was dat wel." Eeuwen later veranderde dat. "In de elfde en twaalfde eeuw werd de kerk namelijk machtig en werd daarom bang om goederen te verliezen aan het nageslacht. Daarom werd het celibaat ingevoerd, en vervolgens werd dat gelegitimeerd met Bijbelteksten."

Celibatair leven als privilege

Zelf is Paul van Geest lid van de Pauselijke Theologische Academie. Als eerste Nederlander ooit geeft hij óók advies aan de paus. Wat zou hij tegen hem zeggen?

"Als ik zijn telefoonnummer zou hebben en hij me om advies zou vragen -wat hij niet doet, want ik zit helemaal onderaan in de piramide- zou ik hem adviseren om het celibaat niet als zodanig af te schaffen, maar wel als verplichting. Sommige mensen ervaren het celibaat als privilege, als iets waar je voor kan kiezen. En dat moet kunnen."