Nu de opvang van asielzoekers met ernstige psychische problemen dreigt te stoppen in de Overijsselse tbs-kliniek Veldzicht, zijn gemeenten en artsen bang voor levensgevaarlijke situaties. "Het zijn tikkende tijdbommen."

De Groningse wethouder Zorg en Veiligheid Manouska Molema noemt het voorgenomen besluit 'doodeng'. "Het gaat om een groep mensen met heel zware psychische problemen, die een gevaar voor zichzelf en de samenleving zijn. Het is wachten op een enorm incident." Ze roept Den Haag op de opvang niet stop te zetten voordat er een alternatief is.

Plaats maken voor reguliere tbs'ers

De tbs-kliniek Veldzicht in het Overijsselse Balkbrug is op dit moment de enige plek in Nederland waar asielzoekers met zware psychische problemen kunnen worden behandeld.

De kliniek is gespecialiseerd in zogenoemde transculturele psychiatrie, waarin aandacht is voor patiënten uit allerlei culturen, maar is van oorsprong een tbs-kliniek. De asielzoekers die behandeld worden zouden op termijn plaats moeten maken voor reguliere tbs-patiënten, kregen gemeenten onlangs te horen.

'Praat met ons'

"Deze mensen zijn niet tbs-veroordeeld, maar wel tbs-waardig", volgens de Emmense wethouder Raymond Wanders. "We raken het zicht kwijt op een groep mensen die we niet voor niets daar laten behandelen."

Deze mensen zijn op straat een gevaar voor zichzelf en kunnen een gevaar zijn voor de samenleving, vervolgt hij. Daarom roept hij de politiek op om te wachten met het doorvoeren van de maatregelen. "Praat met ons over wat er nodig is."

Meer overlast verwacht

Net als de gemeente Groningen verwacht de gemeente Emmen dat er meer overlast ervaren zal worden in de straten van de stad. "Emmen is, zoals ik altijd zeg, het laatste station voor Ter Apel. Als ze daar niet terechtkunnen, eindigen ze hier", zegt Wanders.

"Ik ga niet over opvang, niet over toelating en niet over uitzetting. Maar we krijgen wel te maken met de de gevolgen van beleid op straat en bij onze inwoners."

Dodelijke steekpartij

De zorgen van de wethouders uit Groningen en Emmen komen voort uit ernstige incidenten. Zo stak een Nigeriaanse asielzoeker met psychische problemen 2 jaar geleden drie medewerkers van Veldzicht neer. Een van hen kwam om het leven, de man pleegde zelfmoord. De Inspectie Justitie en Veiligheid oordeelde hard: ondanks de transculturele expertise, zou de kliniek niet goed genoeg zijn toegerust op dergelijke patiënten.

De inspectie adviseerde meer werk te maken van specialistische plekken voor asielzoekers met psychische problemen. Maar als Veldzicht sluit is er helemaal geen plek meer voor de behandeling van asielzoekers met psychiatrische problemen.

Laatste halte voor Veldzicht

Huisarts Marike Ooms maakte de patiënten uit Veldzicht van heel dichtbij mee. Als arts is ze ook verbonden aan de zogeheten Handhaving- en Toezichtlocatie (HTL) in het Drentse Hoogeveen. Hier komen overlastgevende asielzoekers uit de reguliere asielzoekerscentra terecht. En asielzoekers met psychische problemen. Voor de zwaarste patiënten is het de laatste halte voor Veldzicht.

"We zien een verzameling mensen met psychische problemen. De zorg voor hen is ontoereikend. Ik zie rustige mensen afglijden tot helemaal psychotisch, omdat er geen zorg beschikbaar is." Met de sluiting van Veldzicht wordt dat volgens Ooms alleen maar erger. De zorg voor deze groep patiënten gaat Ooms aan het hart.

Formeel nog geen besluit

"Wat ik heel moeilijk vind, is als ik mensen zieker zie worden omdat ze in dit systeem de juiste zorg niet krijgen", verzucht Ooms. Dat kan tot incidenten leiden waarbij slachtoffers vallen. Iets wat Ooms van dichtbij meemaakte. Ze pleit voor het behoud van goede zorg, vooral omdat het maar om enkele tientallen plekken gaat. "Geef de mensen een toekomst. Dat hoeft echt niet altijd een verblijfstatus te zijn. Maar ga wat menselijker met ze om."

Het ministerie van Justitie en Veiligheid laat in een reactie weten dat formeel nog geen besluit is genomen over een opnamestop voor asielzoekers met psychiatrische problemen. "De gesprekken lopen nog", laat een woordvoerder weten.