radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Grote zorgen over sluiting kliniek Veldzicht voor asielzoekers met psychiatrische problemen: 'Wachten op enorm incident'

Grote zorgen over sluiting kliniek Veldzicht voor asielzoekers met psychiatrische problemen: 'Wachten op enorm incident'
Huisarts Marike Ooms ziet wat tekort aan zorg doet met mensen met psychische problemen
Bron: EenVandaag

Nu de opvang van asielzoekers met ernstige psychische problemen dreigt te stoppen in de Overijsselse tbs-kliniek Veldzicht, zijn gemeenten en artsen bang voor levensgevaarlijke situaties. "Het zijn tikkende tijdbommen."

De Groningse wethouder Zorg en Veiligheid Manouska Molema noemt het voorgenomen besluit 'doodeng'. "Het gaat om een groep mensen met heel zware psychische problemen, die een gevaar voor zichzelf en de samenleving zijn. Het is wachten op een enorm incident." Ze roept Den Haag op de opvang niet stop te zetten voordat er een alternatief is.

Plaats maken voor reguliere tbs'ers

De tbs-kliniek Veldzicht in het Overijsselse Balkbrug is op dit moment de enige plek in Nederland waar asielzoekers met zware psychische problemen kunnen worden behandeld.

De kliniek is gespecialiseerd in zogenoemde transculturele psychiatrie, waarin aandacht is voor patiënten uit allerlei culturen, maar is van oorsprong een tbs-kliniek. De asielzoekers die behandeld worden zouden op termijn plaats moeten maken voor reguliere tbs-patiënten, kregen gemeenten onlangs te horen.

'Praat met ons'

"Deze mensen zijn niet tbs-veroordeeld, maar wel tbs-waardig", volgens de Emmense wethouder Raymond Wanders. "We raken het zicht kwijt op een groep mensen die we niet voor niets daar laten behandelen."

Deze mensen zijn op straat een gevaar voor zichzelf en kunnen een gevaar zijn voor de samenleving, vervolgt hij. Daarom roept hij de politiek op om te wachten met het doorvoeren van de maatregelen. "Praat met ons over wat er nodig is."

Bekijk ook

Meer overlast verwacht

Net als de gemeente Groningen verwacht de gemeente Emmen dat er meer overlast ervaren zal worden in de straten van de stad. "Emmen is, zoals ik altijd zeg, het laatste station voor Ter Apel. Als ze daar niet terechtkunnen, eindigen ze hier", zegt Wanders.

"Ik ga niet over opvang, niet over toelating en niet over uitzetting. Maar we krijgen wel te maken met de de gevolgen van beleid op straat en bij onze inwoners."

Dodelijke steekpartij

De zorgen van de wethouders uit Groningen en Emmen komen voort uit ernstige incidenten. Zo stak een Nigeriaanse asielzoeker met psychische problemen 2 jaar geleden drie medewerkers van Veldzicht neer. Een van hen kwam om het leven, de man pleegde zelfmoord. De Inspectie Justitie en Veiligheid oordeelde hard: ondanks de transculturele expertise, zou de kliniek niet goed genoeg zijn toegerust op dergelijke patiënten.

De inspectie adviseerde meer werk te maken van specialistische plekken voor asielzoekers met psychische problemen. Maar als Veldzicht sluit is er helemaal geen plek meer voor de behandeling van asielzoekers met psychiatrische problemen.

Bekijk ook

Laatste halte voor Veldzicht

Huisarts Marike Ooms maakte de patiënten uit Veldzicht van heel dichtbij mee. Als arts is ze ook verbonden aan de zogeheten Handhaving- en Toezichtlocatie (HTL) in het Drentse Hoogeveen. Hier komen overlastgevende asielzoekers uit de reguliere asielzoekerscentra terecht. En asielzoekers met psychische problemen. Voor de zwaarste patiënten is het de laatste halte voor Veldzicht.

"We zien een verzameling mensen met psychische problemen. De zorg voor hen is ontoereikend. Ik zie rustige mensen afglijden tot helemaal psychotisch, omdat er geen zorg beschikbaar is." Met de sluiting van Veldzicht wordt dat volgens Ooms alleen maar erger. De zorg voor deze groep patiënten gaat Ooms aan het hart.

Formeel nog geen besluit

"Wat ik heel moeilijk vind, is als ik mensen zieker zie worden omdat ze in dit systeem de juiste zorg niet krijgen", verzucht Ooms. Dat kan tot incidenten leiden waarbij slachtoffers vallen. Iets wat Ooms van dichtbij meemaakte. Ze pleit voor het behoud van goede zorg, vooral omdat het maar om enkele tientallen plekken gaat. "Geef de mensen een toekomst. Dat hoeft echt niet altijd een verblijfstatus te zijn. Maar ga wat menselijker met ze om."

Het ministerie van Justitie en Veiligheid laat in een reactie weten dat formeel nog geen besluit is genomen over een opnamestop voor asielzoekers met psychiatrische problemen. "De gesprekken lopen nog", laat een woordvoerder weten.

Er zijn grote zorgen over de sluiting van kliniek Veldzicht voor psychiatrische asielzoekers

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Teruggestuurde asielzoekers duiken onder om later alsnog in Nederland asiel aan te vragen: 'Hier heb ik mensen die me kunnen helpen'

Teruggestuurde asielzoekers duiken onder om later alsnog in Nederland asiel aan te vragen: 'Hier heb ik mensen die me kunnen helpen'
Asielzoeker Muhammad is tot zijn opluchting toch nog in de Nederlandse asielprocedure gekomen
Bron: EenVandaag

Asielzoekers die in een ander Europees land zijn aangekomen, mogen hier worden geweigerd door de IND. Als ze na anderhalf jaar niet zijn teruggestuurd, mogen ze blijven. "Er zijn in ons land heel veel mensen die deze mensen helpen onderduiken."

Mohammad uit Iran is opgelucht. Hij heeft van zijn advocaat te horen gekregen dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zijn asielprocedure in behandeling heeft genomen. Hij is een politieke vluchteling en loopt gevaar in zijn geboorteland. Hij moest volgens de Dublinverordening een asielaanvraag eigenlijk in Kroatië afwachten.

'Ik wilde niet terug naar Kroatië'

Daar werd hij, voordat hij bijna twee jaar geleden in Nederland aankwam, door de Kroatische politie opgepakt en voor het eerst geïdentificeerd. Toen hij vervolgens naar Nederland doorreisde en bij de IND asiel aanvroeg, kreeg hij daar te horen dat ze zijn aanvraag niet in behandeling zouden nemen.

"Ik moest terug naar Kroatië", vertelt Mohammad. "Daar zouden ze mijn asielaanvraag in behandeling nemen. Maar ik wilde niet terug naar Kroatië. Ik heb hier in Nederland familie wonen en ben nierpatiënt. Hier heb ik mensen die mij kunnen helpen, in Kroatië niet."

Bekijk ook

Dublinverordening

De Dublinverordening bepaalt dat het land waar een vreemdeling Europa binnenkomt, verantwoordelijk is voor de behandeling van zijn of haar asielverzoek. Deze regels werden in 2003 ingevoerd om te voorkomen dat asielzoekers Europa rondreizen om in verschillende lidstaten een procedure te beginnen, maar ook om te zorgen dat niet ieder land zijn handen van een zaak af kan trekken.

Zodra iemand in Nederland asiel aanvraagt, wordt in verschillende databases gecontroleerd of diegene eerder in een andere EU-lidstaat is geweest. Als dat zo is gaat de IND niet verder met de asielprocedure. Nederland verzoekt de andere lidstaat dan om de asielzoeker terug te nemen: dat is een Dublinclaim.

Lastig in de praktijk

Vervolgens heeft de andere lidstaat twee maanden om op dat verzoek in te gaan. Is er na die periode nog geen reactie, dan geldt: wie zwijgt, stemt toe. De asielzoeker kan dan worden overgedragen.

Dat is de bedoeling, zegt universitair docent migratierecht Mark Klaassen, maar de praktijk is vaak anders. "De Dublinverordening werkt tussen lidstaten, en de effectiviteit hangt dus af van de bereidwilligheid van de verschillende landen. In de praktijk komt er van de Dublinregels niet veel terecht, omdat het andere land niet meewerkt, of omdat de asielzoeker niet meewerkt."

Bekijk ook

1 op 6 Dublinclaims ingewilligd

Dat blijkt ook uit cijfers die EenVandaag bij de IND heeft opgevraagd. Slechts 1 op de 6 Dublinclaims die Nederland in de afgelopen vijf jaar heeft gedaan, heeft geleid tot overdracht van een asielzoeker naar een ander land.

Het valt op dat er tussen de verschillende lidstaten grote verschillen zijn in bereidwilligheid. Zo neemt Duitsland asielzoekers bij bijna de helft van de claims daadwerkelijk terug, terwijl Italië nauwelijks op dit soort verzoeken reageert. In de afgelopen drie jaar is geen enkele asielzoeker vanuit Nederland teruggestuurd naar Italië, ondanks de ruim 4.000 verzoeken die er zijn gedaan.

Termijn van anderhalf jaar

Daar kunnen asielzoekers gebruik van maken. 'Dublin' houdt een land namelijk niet voor eeuwig verantwoordelijk voor de opvang: als iemand na achttien maanden niet is overgedragen aan de verantwoordelijke lidstaat, verloopt de claim en kan een hij of zij alsnog ergens anders een asielprocedure beginnen.

Klaassen: "Je ziet in de cijfers vaak staan: 'met onbekende bestemming vertrokken.' Dat zijn mensen die uit de asielzoekerscentra zijn vertrokken en uit het zicht van de overheid zijn geraakt. In de Dublinverordening staat dat na 18 maanden de Dublinclaim vervalt. Als iemand dan nog niet naar het land van aankomst is teruggestuurd, kan Nederland niet langer iemand weigeren, en wordt dan alsnog verantwoordelijk voor de asielprocedure."

info

Nieuw Europees migratiepact

Het EU-Asiel en Migratiepact bevat regels voor een nieuw Europees asielsysteem en treedt in 2026 in werking. De nieuwe Verordening over asiel- en migratiebeheer bevat regels over de verantwoordelijkheidstoedeling voor de behandeling van asielverzoeken over de EU-lidstaten en een solidariteitsmechanisme. Een belangrijk doel van deze regels is om de solidariteit tussen lidstaten bij de verdeling van asielverzoeken minder vrijblijvend te maken. De termijn waarmee een Dublinclaim dan zal vervallen wordt drie jaar, in plaats van anderhalf jaar.

Bekijk ook

Asielzoekers duiken onder

Volgens asieladvocaat Sonya Taheri weten veel asielzoekers precies hoe dat werkt, en anticiperen ze er ook op. "Ze hebben een paar maanden om een netwerk op te bouwen. Dan vertel ik ze op een zeker moment: het is nu het moment om uit het centrum te vertrekken. Dan duiken ze onder."

"Er zijn veel mensen in Nederland die deze groep willen helpen, omdat ze begrijpen dat ze hier willen blijven", ziet Taheri. "Omdat ze hier familie hebben, of omdat de landen waar ze naar terug moeten veel slechtere omstandigheden hebben."

Organisaties helpen 'Dubliners'

EenVandaag sprak meerdere kerkelijke organisaties die deze 'Dubliners' helpen. Geen van de organisaties wil hiermee in de publiciteit treden. Ze geven aan kwetsbare asielzoekers te helpen om die achttien maanden door te komen, en zo te voorkomen dat ze op straat moeten zwerven.

Ook de gemeente Amsterdam helpt deze groep in hun opvang voor ongedocumenteerden. "We willen voorkomen dat kwetsbare mensen op straat moeten slapen, want dat is het alternatief", zegt verantwoordelijk wethouder Rutger Groot Wassink. "Dat vinden wij voor die mensen onwenselijk, en het zorgt uiteindelijk voor meer overlast voor de stad."

Bekijk ook

Drie jaar ook overbruggen

Groot Wassink maakt zich zorgen over de nieuwe regels die volgend jaar zomer van kracht gaan. Dan wordt de termijn voordat een Dublinclaim vervalt drie jaar in plaats van achttien maanden. "Dat zal betekenen dat mensen nog langer in de illegaliteit moeten leven, met alle gevolgen van dien. Wij zien als gemeente in de praktijk wat het gevolg is van regels die niet goed werken."

Asieladvocaat Taheri maakt zich er geen zorgen om dat asielzoekers die hier willen blijven met een Dublinclaim die drie jaar niet zullen weten te overbruggen. "Er zijn hele Facebookgroepen waarin mensen in het geheim mensen tijdelijk opvangen. Het zal misschien net wat lastiger worden, maar mensen laten zich niet zo gemakkelijk afschrikken als ze duidelijk hun toekomst in Nederland voor zich zien."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Zorgen om gezondheid in Lochem door plan voor lelieteelt: een van de meest bespoten gewassen

De teelt van lelies op landbouwgrond in het Gelderse Lochem veroorzaakt grote onrust. Bewoners zijn bang dat de bestrijdingsmiddelen die daarbij gebruikt worden, schadelijk zijn voor hun gezondheid. Omwonenden hopen dat de teelt verboden wordt.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant