Formaties: ze kunnen lang duren. Terwijl de politici onderhandelen, liggen veel zaken stil. In andere landen hebben ze een deadline voor de formatie, om te zorgen dat het allemaal niet zo lang duurt. Moeten we zoiets niet ook in Nederland proberen?
Griekenland, Tsjechië, Zweden, Spanje en Israël: allemaal landen met zo'n deadline, vertelt hoogleraar staatsrecht Wim Voermans. In die landen hebben ze een wettelijke, of soms zelfs grondwettelijke plicht om nieuwe verkiezingen te houden als de coalitie vastloopt.
Per land verschillend
Voermans vertelt hoe zo'n wetgeving er dan precies uitziet: "Het is een automatisme dat er nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven." Binnen die landen verschillen de regels over het formatieproces.
"Hoeveel tijd je krijgt, wie hoeveel tijd krijgt en hoeveel pogingen je hebt voordat er nieuwe verkiezingen komen", legt Voermans uit. Als dat allemaal niet lukt, moet het volk opnieuw naar de stembus.
Bekijk ook
Griekenland
Dat gebeurt bijvoorbeeld weleens in Griekenland, vertelt correspondent in Griekenland Thijs Kettenis. Hij legt uit hoe het daar werkt: "De president van het land geeft een mandaat aan de grootste partij en die heeft dan 3 dagen om een coalitie of regering te vormen."
Als dat niet binnen 3 dagen lukt is de tweede partij aan de beurt, ook die krijgt dan 3 dagen. "Als niemand eruit komt, schrijft de president nieuwe verkiezingen uit." Zo duurt de gemiddelde coalitievorming in Griekenland maximaal 10 dagen, meldt Kettenis.
Iets voor Nederland?
Maar kunnen wij daar iets van leren? Kettenis legt uit dat het wel heel erg bij de Griekse cultuur past. Nederland is natuurlijk een polderland, een coalitieland, zegt Voermans. In Griekenland gaat het in de politiek minder om het onderhandelen en compromissen. Daarom kan tijdsdruk daar goed werken, bijvoorbeeld tijdens de crisis in 2012.
En er zitten meer haken en ogen aan. Kettenis beschrijft dat als de grootste partij een kans op meer zetels ziet, deze wetgeving ook strategisch kan worden ingezet: "Dat maakt dat soort calculerend gedrag wel onderdeel van de manier waarop de regeringsvorming in Griekenland gebeurt."
Bekijk ook
'Bemoeilijkt politiek'
Mede hierom is Paul Bovend'eert, hoogleraar Staatsrecht, ook sceptisch als het gaat om Nederlandse toepassing. In de praktijk zorgt het namelijk niet per se voor snellere regeringsvorming.
Hij vertelt: "Vaak is het zo dat het de politieke situatie alleen maar bemoeilijkt." Het zou zelfs eerder tot vertraging leiden. Want als een coalitie te snel is gevormd, bestaat er ook een kans dat het weer klapt. Nieuwe verkiezingen zouden dan ook weer tot vertraging leiden.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
