4 dingen die het verschil kunnen maken tussen succes en mislukken van de nieuwe coronamaatregelen

Weer nieuwe maatregelen, weer allerlei restricties: vanavond kondigt het demissionaire kabinet een gedeeltelijke 'lockdown' af van 3 weken. Hoe leg je dat uit? Met deze vier voorwaarden is de kans groter dat mensen zich eraan houden.

"Een sociaal dilemma", zo noemt hoogleraar sociale psychologie Kees van den Bos het naleven van de regels die het demissionaire kabinet vanavond aankondigt.

Vier voorwaarden

"Het is nodig, maar ook lastig uit te leggen", vindt Van den Bos. "We hebben ons al aan veel maatregelen gehouden voor onszelf, maar ook voor anderen. We hebben het idee alles eraan te hebben gedaan en dan moeten we ons wéér aan maatregelen gaan houden. Dat is heel lastig."

Volgens de hoogleraar zijn er vier belangrijke voorwaarden die ervoor kunnen zorgen dat mensen zich aan de nieuwe maatregelen gaan houden.

1. Het nut

"Mensen moeten kunnen beseffen dat het naleven van nieuwe maatregelen helpt. Ze moeten er veel voor laten. Als ze weten dat het nut heeft, is de kans groter dat ze het gaan naleven."

Bij het nut van de maatregelen speelt ook mee hoe lang ze duren. Zijn 3 weken voldoende? "Ik hoop dat het vanavond geen open einde krijgt. Mensen hebben een doel nodig om naartoe te werken. Als je dat niet hebt is het houden aan maatregelen lastig en demotiverend."

2. De noodzaak

"Het is belangrijk om de noodzaak van de maatregelen duidelijk te maken. Als mensen niet weten waar ze het voor doen, waarom zouden ze zich dan aan de regels houden? We hebben al veel gelaten dus de noodzaak en situatie benadrukken is belangrijk."

3. Duidelijke afweging

"Het moet duidelijk zijn dat er goed is nagedacht. Als mensen weten dat er een goede afweging is gemaakt voelen ze zich gehoord. Het afschaffen en weer invoeren van de anderhalvemeterregel is ook lastig. Ze moeten dat goed uitleggen."

Daar komt volgens van den Bos ook het wantrouwen naar de overheid kijken. Als je denkt dat de regering goede afwegingen maakt, leef je de regels sneller na. Bijvoorbeeld mensen met een migratieachtergrond, we weten dat zij zich minder snel laten vaccineren want zij hebben minder vertrouwen in de overheid. Waarom zou je je aan de regels houden als je er geen vertrouwen in hebt?"

4. Redelijkheid

"De nieuwe maatregelen moeten redelijk zijn. Vooral omdat we al veel inspanning hebben geleverd. Veel mensen hebben zich laten vaccineren, zijn thuis gebleven, laten zich testen. Dit is een lastige. Vooral omdat er in het verleden al wat tegenstrijdigheden zijn geweest. Dingen die in het verleden zijn gezegd of hoe we erover hebben gecommuniceerd. Er zijn beloften gedaan die ze achteraf niet waar konden maken."

"We hebben het nu vooral over de burger tegenover de regering. De partijen hiertussen spelen ook een belangrijke rol. Toen de qr-pas kwam hebben burgemeester aangegeven dat ze het niet willen of kunnen gaan handhaven. En nu zie je ook dat Robert Willemsen van de Koninklijke Horeca Nederland zegt dat de horeca zich niet aan de regels gaat houden. Dit speelt ook een rol. Het kan net dat zetje geven waardoor mensen zich niet aan de maatregelen gaan houden."