Campagnes en Kamervragen hebben tot nu toe niets veranderd voor jongeren die moeilijk kunnen studeren doordat ze geen verblijfsvergunning hebben. Daarom gingen ze op 16 maart op bezoek bij minister Robbert Dijkgraaf van Onderwijs.

Greta en Nahane hebben allebei (nog) geen verblijfsvergunning en vertellen hoe lastig het is om niet te kunnen studeren en de hele tijd in onzekerheid te zitten.

Toekomst onzeker

"Mijn toekomstdroom is om architect te worden", vertelt de 21-jarige Greta. "Ik vind het leuk om mijn creativiteit te gebruiken om zo duurzaam mogelijk gebouwen te ontwerpen. Het zou super tof zijn als ik ooit langs een gebouw loop en dan kan zeggen: daar heb ik aan bijgedragen. Maar het blijft onzeker of ik mijn droom kan waarmaken."

Ook de 19-jarige Nahane leeft in onzekerheid. Ze wil taalkunde studeren, 'maar dat is moeilijk voor mij, omdat ik niet de juiste papieren heb', zegt ze. Nahane vertelt wat haar drijft: "Ik wil mensen helpen via taal. Soms doe ik dat al, door bijvoorbeeld mee te gaan naar het ziekenhuis met iemand die geen Nederlands en Engels spreekt. Maar mijn goal is om meer te leren over talen en straks 5 talen vloeiend te spreken."

'Gevaarlijk voor meiden'

Nahane (19) kwam 4 jaar geleden, op haar 14e, vanuit Brazilië naar Nederland. "In Brazilië is het gevaarlijk voor meiden om alleen over straat te lopen. Mijn school stond in de straat waar ik woonde, maar toch liep ik er niet alleen naartoe. Je wordt gemakkelijk bestolen, of erger", vertelt ze.

Omdat Brazilië volgens de Nederlandse Rijksoverheid een veilig land is, kon Nahane hier geen asiel aanvragen. Ze leeft dus zonder papieren.

Bron: EenVandaag

'Risico dat ik niet meer terug kan'

Nahane woont nu in Amsterdam. Ze heeft het geluk dat daar een pilot loopt om jongeren zoals zij beter toegang te geven tot het hoger onderwijs. "Het idee is dat ik na mijn eindexamen een studieverblijfsvergunning ga aanvragen. Ik schrijf me dus in als internationaal student", vertelt de middelbare scholier.

Dit plan biedt geen garantie op succes. "Ik moet de studieverblijfsvergunning aanvragen in Brazilië, waar ik 1 tot 3 maanden heen moet. Er is een risico dat ik de papieren niet krijg, of dat ik niet meer terug kan komen in Europa."

Collegegeld vijf keer zo hoog

Anders dan Nahane, zijn er ook ongedocumenteerde jongeren die nog wachten op een beslissing over hun verblijf. Zij zijn rechtmatig in Nederland, en mogen daarom studeren. Wel worden ze beschouwd als 'internationaal student' en moeten ze daarom een vijf keer zo hoog collegetarief betalen als Nederlandse studenten. Ook lopen ze tegen administratieve hobbels aan, en hebben ze geen recht op een diploma.

Greta (21) is een van deze jongeren. Ze kwam op 9-jarige leeftijd met haar ouders mee vanuit Armenië naar Nederland en wacht nu bijna 13 jaar op een beslissing over haar verblijfsvergunning. Dit schooljaar begon ze aan de studie Build Environment aan de Hogeschool Utrecht.

Bron: EenVandaag

'Zonde om na mijn middelbare school niks te doen'

Het was voor Greta een lange weg om te kunnen studeren: "Nadat ik de basisschool, het vmbo en de havo had doorlopen, werd ik afgewezen voor het kinderpardon. Omdat ik inmiddels ook al boven de 18 was, mocht ik niet beginnen aan een studie. Ik ben dus maar doorgestroomd naar het vwo, om mezelf toch te blijven ontwikkelen."

Toen Greta klaar was met het vwo, probeerde ze zich opnieuw in te schrijven voor een studie. "Met wat je leert tijdens een studie kun je uiteindelijk echt iets betekenen voor de samenleving."

Toch ingeschreven

"Ik vond het ook zonde als ik na mijn middelbare school niks meer zou doen met alle kennis die ik had opgedaan", vertelt Greta.

Deze tweede keer lukte het haar om zich in te schrijven. "Er liep op dat moment een nieuwe zaak in mijn asielprocedure, een humanitaire zaak. Omdat die zaak nog niet beoordeeld was, en nog steeds niet is, had ik het recht om in Nederland te zijn, en mocht ik aan een studie beginnen."

Wel studeren, geen zekerheid

"Daar was ik natuurlijk ontzettend blij mee. Maar het is onzeker of ik mijn studie kan vervolgen", vertelt Greta. Ze moet zich bij toetsen identificeren met een zogenoemd w2-document, maar mogelijk wordt dat niet verlengd. "Dan heb ik zo mijn best gedaan in het eerste halfjaar, maar stopt het daarna gewoon. En dan krijg ik ook geen certificaat of zoiets."

"Dat vind ik het ergste van allemaal", zegt Greta. "Dat je het nooit zeker weet. Je loopt telkens tegen een nieuw muurtje aan waardoor je beseft dat je er nog niet bent. En dat geeft mij veel stress, waardoor ik me bijvoorbeeld minder goed kan concentreren op projecten of deadlines."

Terugkeer

Over het hoger onderwijs voor ongedocumenteerde jongeren zijn meerdere Kamervragen gesteld in de Tweede Kamer. Eric van der Burg antwoordde dat zowel hij als staatssecretaris van Asiel en Migratie als de minister van Onderwijs geen ruimte ziet voor een uitbreiding van het onderwijs voor ongedocumenteerde jongeren, 'omdat zij onrechtmatig in Nederland verblijven en de focus op terugkeer ligt'.

"Dat is vreemd", vindt coördinator Bart van Zelst van de campagne DreamersNL, die gaat over de positie van ongedocumenteerde jongeren. "Ze zijn hier geworteld, spreken Nederlands en zijn hier opgegroeid. Sommigen zijn zelfs hier geboren. Het is dan dus onzin dat de staatssecretaris spreekt over 'terugkeer'."

Op het allerhoogste niveau aangehoord worden

Van Zelst is blij dat de minister van Onderwijs Robbert Dijkgraaf afgelopen week toch wilde luisteren naar drie ongedocumenteerde jongeren. De minister gaf aan dat hij het belangrijk vindt om op de hoogte te zijn van alles wat er speelt in het onderwijs. "De jongeren deelden hun persoonlijke ervaringen met school, studeren en werken. Door alle procedures die ze hebben doorlopen, praten ze inmiddels als juridische experts. En ik zag vooral aan ze dat het ze goed deed om op het allerhoogste niveau aangehoord te worden."

Of er dan nu veranderingen komen? "Daar ging het tijdens het gesprek met Dijkgraaf nog niet over", zegt Van Zelst. "Natuurlijk hopen we dat de politiek actie gaat ondernemen, maar we willen de minister eerst de tijd geven om de persoonlijke verhalen van de jongeren op zich te laten inwerken. Niet alleen die van het drietal dat langskwam, maar ook die van andere jongeren die brieven hebben geschreven."

'Dit gaat niet alleen over mij'

Ook Greta schreef een brief aan de onderwijsminister. "Ik kan normaal gesproken natuurlijk niet zo snel iemand uit de politiek aanspreken, dus nu ik de kans kreeg om meneer Dijkgraaf te schrijven, heb ik die kans gepakt", vertelt ze.

"Ik hoop gewoon dat meneer Dijkgraaf op een of andere manier iets kan veranderen aan de situatie. Dit gaat niet alleen over mij, maar over veel meer mensen."

Hoopvol over toekomst

Ondanks alles zijn Nahane en Greta hoopvol over hun toekomst. Nahane focust zich op de voorbereiding van haar examens en de aanvraag van haar studieverblijfsvergunning.

"Ik ken andere Braziliaanse jongeren die eenzelfde proces hebben doorlopen, dus ik ben in ieder geval niet de eerste."

'Geen zonde om dat te willen'

Greta strijdt verder om te mogen studeren, voor zichzelf en voor anderen. "Ik ben de afgelopen jaren afhankelijk geweest van mensen om mij heen. Als een buitenstaander dat zou zien, zou hij denken dat ik misbruik maak van de goedheid van anderen."

Dat is niet haar bedoeling, zegt ze. "Maar als vluchteling krijg je de kans niet om voor jezelf te zorgen. Ik vind dat het nu tijd wordt dat ik dat wel kan doen. En dat ik vanuit die positie anderen kan helpen. Ik wil in zekerheid kunnen studeren en uiteindelijk iets voor het land betekenen. Het lijkt mij geen zonde om dat te willen."

Een spuitje hier en daar, want dan ziet je gezicht er net iets perfecter uit. Steeds meer jonge vrouwen én mannen stappen met die gedachte naar een cosmetisch arts. Maar die verkopen soms ook 'nee': "Dat zijn lastige gesprekken, maar het is mijn taak."

De 24-jarige Julia* wil fillers in haar jukbeenderen, maar ze werd door drie verschillende cosmetische artsen afgewezen in het consult. "Ze zeiden dat ik het niet nodig had en dat ze het niet gingen doen", vertelt ze. "Maar ik wil iets knapper worden, dus dat heb ik toen uitgelegd. En dan zeggen ze: 'Maar dat ben je al, je gaat er nu alleen maar lelijker op worden als je het wel doet.'"

'Al mijn vriendinnen doen het'

Julia doet modellenwerk en is omringd door jonge vrouwen die regelmatig een cosmetische kliniek bezoeken. "Al mijn vriendinnen doen het, en je groeit mee met je vrienden. De een laat vet uit haar buik wegzuigen, de ander doet haar borsten. Als je daarmee omgaat, dan denk je op een gegeven moment: oh, ik wil eigenlijk ook wel iets proberen."

De jonge vrouw weet naar eigen zeggen dat ze het 'niet nodig heeft'. "Maar ik vind het mooi", zegt ze over haar wens om toch fillers in haar gezicht te laten spuiten. "Het klinkt misschien stom, maar ik wil het gewoon proberen. En ik zou nooit té ver gaan."

Moet 'gewoon' kunnen?

Uit eerder onderzoek van 3Vraagt onder leden van het EenVandaag Opiniepanel bleek in 2022 dat 1 op de 3 jongeren (30 procent) serieus overwoog om iets aan zichzelf te laten sleutelen. Ongeveer de helft van de ondervraagden tussen de 16 tot 34 jaar vond dat onder het mes gaan, alleen om er 'mooier' uit te zien, moet kunnen.

In dat jaar ondergingen in Nederland 560.000 mensen behandeling met botox en 300.000 mensen kregen fillers, laat de Nederlandse Vereniging van Cosmetische Geneeskunde (NVCG) weten. Deze twee ingrepen zijn vooral onder jonge vrouwen populair, bleek eerder uit ons panelonderzoek: van deze groep overwoog meer dan de helft om fillers of botox te nemen.

Deskundig advies geven

Terwijl de behandelcijfers elk jaar verder lijken te stijgen, zijn er dus ook artsen en klinieken die mensen weigeren. "Een goed gespecialiseerde arts moet niet alleen de juiste technieken beheersen, maar ook deskundig advies kunnen geven", legt cosmetisch arts Leanne Wong uit.

Als zo'n gespecialiseerd arts spreekt ze dagelijks mensen die hun uiterlijk willen veranderen. Dat jongeren behandelingen willen die ze eigenlijk niet nodig hebben, is volgens haar een groeiend probleem. "Het is een kwetsbare groep die juist goed advies nodig heeft, maar ik zie tegenwoordig ook veel klinieken die reclame maken met stuntprijzen en aanbiedingen, wat ethisch onverantwoord is."

'Slecht voor arts en patiënt'

De 'stuntaanbiedingen' die Wong soms voorbij ziet komen, worden makkelijk verkocht aan mensen die eigenlijk beter geholpen zouden zijn met goed advies, weet de cosmetisch arts. Bovendien komen jongeren die een kliniek via social media vinden vaak terecht bij artsen die niet geregistreerd zijn.

En deze behandelaren lijken sneller bereid om behandelingen uit te voeren zonder daarvoor een grondig advies te geven aan de cliënt, vertelt Wong. "Dat schaadt niet alleen de reputatie van het vak, maar ook de patiënt zelf", waarschuwt ze.

Over 10 jaar terug komen

Julia ging wel langs bij een cosmetisch arts en werd na een grondig gesprek dus afgewezen voor een behandeling met fillers en botox. "Ik was met een vriendin naar een privékliniek en bij haar deden ze botox in haar neus en fillers in haar kaak en lip. Ik dacht dus: nou, dan gaan ze mij ook wel helpen."

Toen Julia eenmaal aan de beurt was - of tenminste, dat dacht ze - zei de specialist: 'Dat ga ik niet doen.' Julia wilde weten waarom niet. "Toen zei de specialist dat mijn vriendin 'veel stress in haar gezicht had zitten'. Dat was blijkbaar iets wat je kon zien. Ze vond mij te jong en zei dat ik over 10 jaar maar weer eens terug moest komen."

Bij andere klinieken proberen

De jonge vrouw was het daar niet mee eens en besloot het er niet bij te laten zitten. Ze klopte daarom aan bij een andere kliniek. "Ik wilde gewoon een heel klein beetje, echt minimaal. Het moest gewoon natuurlijk zijn."

"De kliniek die ik had gevonden, daar had ik echt onderzoek naar gedaan. Zij waren mijn laatste hoop", blikt Julia terug. "Maar ze wilden het niet doen. En ik wil alleen naar een echte kliniek, met echte dokters. Geen reclameding zoals je op Instagram ziet."

Regels niet zwart op wit

Maar hoe besluit een cosmetisch arts dan om iemand wel of niet te behandelen? Dat mogen klinieken grotendeels zelf bepalen, antwoordt Wong. Er zijn volgens haar geen duidelijke regels voor. "Wel leggen artsen een eed af en werken ze volgens ethische normen, maar er zijn geen strikte regels die zwart op wit staan."

Verder hoort een goede arts ook altijd te beoordelen of een hulpvraag terecht is, benadrukt ze. "Als iemand bijvoorbeeld meer jukbeenfillers wil, wordt er gekeken naar de anatomie, huidstructuur en het esthetische effect. Het doel is om een natuurlijk resultaat te behouden en geen overmatige of schadelijke ingrepen te doen."

'Eerlijk en transparant zijn'

"Stel: iemand wil met slechts 1 milliliter filler de wangen liften, terwijl ik weet dat dit onvoldoende resultaat zal geven. Dan zeg ik van tevoren 'nee'", gaat Wong verder. "Ik vind het belangrijk om eerlijk en transparant te zijn." Zo'n behandeling zou volgens de arts namelijk weinig tot geen effect hebben.

Ook komt het volgens haar voor dat cliënten gewend raken aan hun fillers en denken dat ze 'weg' zijn, terwijl dat niet het geval is. "Sommige mensen willen hun lippen opnieuw laten opvullen, terwijl ik duidelijk zie dat er nog voldoende filler aanwezig is. Dan weiger ik, omdat het niet nodig is."

Lastige gesprekken

Na zo'n consult blijft Wong altijd achter haar advies staan en legt ze aan de cliënt uit waarom een cosmetische behandeling in dat geval niet nodig of effectief is. "Soms begrijpen mensen het direct, soms zijn ze teleurgesteld."

Ze ziet dat vooral terug bij jonge vrouwen van rond de 20 jaar. "Die kunnen impulsief iets willen laten doen, terwijl ze al bloedmooi zijn en zich slechts storen aan iets minimaals. Dat zijn lastige gesprekken, maar het is mijn taak om hen daarin te begeleiden."

'Natuurlijke' botox

En wat is Julia nu van plan? Ze wil nog steeds fillers in haar junkbeenderen. "Ik laat de zoektocht naar een kliniek voor nu even rusten en ga me focussen op een natuurlijke botox. Dat doe ik met mijn voeding", vertelt ze. "Ik ben nu bezig met een sapjeskuur en wil daarna over op alleen nog maar plantaardig en onbewerkte producten."

Ze hoopt dat zo'n voedingspatroon kan helpen bij een gladde en stralende huid. De reden waarom ze ook een nieuw ochtendritueel heeft: "Elke ochtend pak ik een koude lepel uit de vriezer om m'n gezicht mee te masseren, voor een natuurlijk 'botox- en filler-effect'. En dan doe ik wellicht over een tijdje weer een poging bij een echte kliniek", zegt Julia tot slot.

*Julia is een verzonnen naam, haar echte naam is bekend bij de redactie.