Een op de vijf vrouwen die de afgelopen tijd vanwege een medische indicatie in het ziekenhuis moest bevallen, heeft de hoeveelheid begeleiding tijdens de bevalling als onvoldoende ervaren. "De verloskundige kwam maar niet terug."

Dat blijkt uit een onderzoek van EenVandaag en Ouders van Nu onder bijna 10.000 vrouwen die de afgelopen 2 jaar zijn bevallen in Nederland. Een ongeveer even grote groep (16 procent) heeft het gevoel dat er onvoldoende met hen en hun partner is gecommuniceerd over het verloop van de bevalling.

'Ziekenhuis was vol'

De bevalling van Merel Nijenhuis (35) begon op tweede kerstdag 2020. Maar toen ze het ziekenhuis belde, kreeg ze te horen dat ze er nog niet terecht kon. Vanwege corona lag alles vol. "Daar zat ik dan, met mijn weeën die inmiddels al wel begonnen waren."

Haar verloskundige heeft er alles aan gedaan om haar toch naar het ziekenhuis te krijgen, vertelt Merel. "Daar heeft ze echt op moeten aandringen. Dat ik zo lang moest wachten maakte de ervaring er niet fijner op."

Andere verloskundige

Uiteindelijk werd Merels zoontje op 31 december in het ziekenhuis geboren, maar niet onder begeleiding van haar eigen verloskundige.

"Daar had ik wel op gehoopt, omdat dat vertrouwd voelde, maar mijn baby had in het vruchtwater gepoept en dan wordt je bevalling aangemerkt als 'medisch'. Je krijgt dan een verloskundige van het ziekenhuis toegewezen en verhuist naar een andere afdeling. Het wordt dan meteen een stuk klinischer allemaal."

Verloskundige steeds te laat

Merel is niet tevreden over hoe de verloskundige van het ziekenhuis te werk is gegaan. "Steeds als ze na een controle wegging, zei ze dat ze een half uur later terug zou komen, maar dat gebeurde niet. Pas als ik op de knop bij mijn bed drukte, of een verpleegkundige erop aansprak, kwam ze terug."

Waarom de verloskundige zich niet aan de afgesproken tijden hield en steeds zo lang wegblijf, terwijl Merel wel hulp nodig had, bleef haar onduidelijk.

Bevalling gehaast

"Naar mijn idee heb ik mijn persweeën te lang moeten wegpuffen. En toen de bevalling vervolgens echt in gang werd gezet, had ik het idee dat het allemaal snel, snel, snel moest. Heel gehaast."

"Gelukkig heeft mijn zoontje er geen last van gehad, met hem gaat het hartstikke goed."

Aan je lot overgelaten

Hoewel de meeste nieuwe moeders (84 procent) tevreden zijn over de hoeveelheid tijd die degene die de bevalling begeleidde aanwezig was, staat Merels verhaal niet op zichzelf, blijkt uit het onderzoek.

Voor veel vrouwen met een medische bevalling zorgde het feit dat de gynaecoloog en verloskundigen er niet continu waren voor stress. Ze wisten niet goed wat er ging gebeuren en sommigen hadden het gevoel dat ze aan hun lot over werden gelaten.

Zorgpersoneel non-stop aanwezig?

34 procent van de deelnemers aan het onderzoek had het liefst gezien dat de verloskundige of gynaecoloog non-stop aanwezig was geweest vanaf het eerste moment in het ziekenhuis. Het geeft ze een veilig gevoel dat er iemand in de buurt is voor als het nodig is.

Ruim driekwart (78 procent), onder wie Merel, geeft bovendien aan dat ze het liefst zouden zien dat degene die tijdens de zwangerschap de begeleiding deed, ook de persoon is die er tijdens de bevalling bij is. Tegelijkertijd is er over het algemeen begrip dat dat niet altijd mogelijk is.

'In je bubbel'

Maar behoeftes verschillen. Van iets meer dan de helft van de deelnemers (57 procent) hoeft de verloskundige of gynaecoloog niet de hele tijd aanwezig te zijn.

Zij vinden het fijn om af en toe zonder zorgpersoneel te zijn, omdat ze hun bevalling een intieme gebeurtenis vinden die ze graag alleen met hun naaste(n) beleven. Ook gebruiken tientallen deelnemers in hun reactie het woord 'bubbel' om te beschrijven dat ze zich moeten concentreren en focussen en dat de aanwezigheid van zorgpersoneel hen daarbij afleidt.

Intens proces

Alexandra Drost (42) is zo iemand. Begin dit jaar beviel zij in het ziekenhuis van een zoontje.

"Bevallen is een intens proces. Als het zorgpersoneel steeds in en uitloopt, verstoren ze de bubbel waar de vrouw inzit. Bovendien krijgen ze dan geen compleet beeld van wat er speelt."

Heftige bevalling

"Als je hoort dat ik volledig ben ingeleid, een ruggenprik heb gekregen, er een elektrode op het hoofdje van mijn zoontje geplaatst moest worden, de vacuümpomp eraan te pas kwam én ik een knip kreeg, verwacht je het waarschijnlijk niet, maar ik kijk heel positief terug op mijn bevalling", lacht Alexandra.

Dat heeft er vooral mee te maken dat ze zich de maanden voor haar bevalling heel goed heeft voorbereid, daar is Alexandra van overtuigd.

Doula ingehuurd

"Ik heb boeken gelezen, filmpjes gekeken, erover gepraat met anderen en een doula ingehuurd, dat is iemand die je (emotioneel) ondersteunt voor, tijdens en na de bevalling."

Als ze al die voorbereidingen niet had getroffen, had ze haar bevalling heel anders ervaren, vermoedt Alexandra. "Ik vraag me af of, als ik daar zelf niet vanaf het begin naar gezocht zou hebben, mijn verloskundige me daartoe had gestimuleerd. Van veel vriendinnen hoor ik in elk geval dat dat weinig gebeurt. Het zou mooi zijn als we meer gestimuleerd worden om zelf op zoek te gaan naar informatie."

'Niet op gemak'

Net als Merel is Alexandra niet helemaal tevreden over hoe het ziekenhuispersoneel te werk ging. "Op een gegeven moment was de dienst van de ene verloskundige afgelopen en kwam er een ander. Dat is natuurlijk heel logisch, maar ook onhandig", vindt ze.

"Ondanks een overdracht wist de nieuwe verloskundige voor mijn gevoel te weinig van mijn situatie. Als ze er vanaf het begin bij was geweest, had ze geweten wat ik nodig had. De communicatie verliep niet fijn en ik voelde me niet goed op mijn gemak. Zorgpersoneel komt en gaat," vervolgt Alexandra, "en ik snap dat dat in het huidige systeem niet anders kan, dat het anders te veel geld kost, maar het is allesbehalve ideaal."

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."