In je paspoort staat nu dat je man bent of vrouw. Zes op de tien (63%) LHBTI+’ers vinden het tijd voor een derde geslachtsoptie, de neutrale ‘X’. Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 3.000 LHBTI’ers. Nederland lijkt hier echter nog niet warm voor te lopen: van alle 28.000 ondervraagden is de helft (51%) tegen een derde geslachtsoptie, 36% procent is voor. 

Het afgelopen jaar stond ‘genderneutraal’ volop in de belangstelling. De NS spreekt reizigers niet meer aan met ‘dames en heren’, het gemeentehuis in Amsterdam heeft alleen nog genderneutrale toiletten en sommige kledingmerken verkopen genderneutrale kinderkleding. En sinds kort hebben we in Nederland ook de eerste persoon die ‘genderneutraal’ door het leven gaat. Leonne stapte naar de rechter omdat ze zich geen man of vrouw voelt, en de rechter oordeelde dat de geslachtsregistratie inderdaad te beperkt is. Ze was blij met de uitspraak: ‘Ik ben geen van beide, ik wil zijn wie ik ben: genderneutraal.’ 

Sommige landen, waaronder India en Nepal, erkennen inmiddels een derde gender. In Australië kunnen mensen de optie ‘X’ al aanvinken. En in landen als Duitsland en Italië staat het geslacht inmiddels niet meer op identiteitskaarten. 

'Het gaat de overheid niet aan wat ik in mijn broekje heb zitten'

Is er kans dat in Nederland ook de ‘X’ wordt geïntroduceerd? Veel LHBTI+’ers hopen in ieder geval van wel, omdat lang niet iedereen past in het hokje ‘man’ of ‘vrouw’. Iemand zegt: "Als er mensen zijn die zich niet met één geslacht kunnen identificeren omdat diegene zich soms man en soms vrouw voelt, dan moet er ruimte komen voor een derde gender. Het gaat dus niet alleen om wat meetbaar is, maar van wat mensen voelen, vinden of denken.”

Een andere deelnemer: “Omdat er mensen zijn die zich geen van man of vrouw voelen, of allebei. En er soms dan ook zo uit zien, dat je kijkt en denkt, hmm.. geen man en geen vrouw. Dus X. Prima.” De meeste ondervraagde LHBTI+’ers zeggen ook dat het achterhaald is om als overheid te kijken naar geslacht. “Je paspoort is om je identiteit vast te stellen, niet meer en niet minder. Het gaat de overheid niet aan wat ik in mijn broekje heb zitten."

Dat veel LHBTI’ers een derde optie willen betekent niet dat ze zelf ook massaal een ‘X’ in hun paspoort willen. Sommigen zijn gewoon duidelijk man of vrouw. En anderen verwachten dat het de optie ‘X' het er niet makkelijker op maakt. 

"Van mij mag het, maar ik zou zelf niet rond willen lopen met een X in mijn paspoort, omdat het vragen oproept terwijl ik helemaal niet op vragen zit te wachten,” geeft iemand aan. En sommigen kunnen zich voorstellen dat het ook wel wat problemen oplevert als je internationaal gaat reizen met een ‘X’ in je paspoort. “Ik vraag me af wat er gebeurt als je reist/emigreert naar een land waar ze dat niet hebben."

'Gender is niet zwart/wit'

Of de geslachtsregistratie nu wel of niet wordt aangepast, LHBTI+’ers hopen vooral dat mensen wat ruimdenkender worden. "Gender en sekse zijn niet zo zwart/wit als veel mensen wordt aangeleerd,” geeft een deelnemer aan. Voorlopig kunnen ze nog niet op veel steun rekenen. Van alle mensen die EenVandaag ondervroeg, ruim 28.000, vindt slechts een kwart (25%) het een goede zaak dat veel instanties genderneutraal taalgebruik hanteren. En slechts 19% zou het een goede zaak vinden als alle overheidsinstanties in Nederland genderneutraal taalgebruik gaan invoeren. 

Inwoners van Hellevoetsluis en omgeving ruiken al 1,5 jaar lang wiet als ze de deur uitlopen, of de ramen open hebben. Dat komt door een fabriek voor staatswiet. Ze zijn het zat, maar er lijkt geen verandering in te komen.

Voor het experiment met staatswiet staat in Hellevoetsluis een legale wietfabriek. Een nare bijkomstigheid: een heftige wietgeur. Inwoners trekken al tijden aan de bel, maar tot nu toe met weinig resultaat. "Wij zijn gewoon slachtoffer van een experiment."

'Hoesten, hoofdpijn, prikkende ogen'

Staat de wind goed, dan kunnen Hellevoetsluisers Cora van Mook en Nettie van der Sar even rustig door de neus ademen. Maar dat is de rest van de tijd wel anders. En staat de wind gunstig voor hen, 'dan zijn er ongetwijfeld andere mensen in de omgeving die last ervaren', vertellen ze.

Al 1,5 jaar hebben ze te maken met de stank, en dat heeft invloed. "'s Nachts als je je raam open hebt, dan heb je een hele droge keel en hoest je raar, je ogen kunnen prikken. Er zijn ook mensen die er echt migraineaanvallen van hebben", vertelt Cora. "Het lijkt op de geur die je weleens op straat ruikt maar dan een stuk zwaarder en penetranter."

Veel meldingen

Ze zijn niet de enigen die last hebben van de stank. "Er wordt ook gemeld vanuit Oostvoorne, Rockanje en Brielle, dus niet alleen vanuit ons", vertelt Wil van Barendrecht die naast de kas woont.

"Op dit moment liggen er 1.338 meldingen bij de DCMR", weet Wil. Dat is de Milieudienst Rijnmond die het bedrijf op geuroverlast controleert.

Wel aandacht, geen actie

Daarnaast zijn de inwoners al op verschillende plekken geweest om iets aan de stank te doen. "Bij de gemeente, in de rechtbank." Maar tot nu toe met weinig resultaat.

Wil vertelt: "De aandacht van de gemeente hebben we wel, maar er gebeurt niks omdat die zich verschuilen achter allerlei ingewikkelde procedures, zoals onder dwangsom bepaalde maatwerkbesluiten. En daar hebben ze iedere keer lange termijnen voor, die elke keer totdat het uiterste worden gerekt voordat er eindelijk weer eens actie ondernomen wordt."

Vaststellen normeringen

Het enige wat er voorlopig op zit voor de inwoners, is afwachten. "Op dit moment worden bepaalde normeringen vastgesteld, waaronder de geuroverlast moet blijven. Want er zijn nog niet echt meetinstrumenten ontwikkeld om nou precies te kunnen aantonen wanneer de geuroverlast boven een bepaalde norm uitkomt."

Maar ook als die normering rond is, is het afwachten hoe er vanuit het bedrijf wordt gereageerd. "Tot nu toe verdedigt het bedrijf zich met: 'We zijn nog bezig met maatregelen te nemen, met koolstoffilters neer te zetten en allerlei andere dingen te doen. Dat heeft tijd nodig voordat wij dat allemaal ingeregeld hebben.'"

Geen verandering

"We zijn bezig vanaf augustus 2023 en zitten nog steeds in dezelfde stank", zegt Wil ontzet. "Het blijft maar."

En een nieuwe plek zoeken om te wonen, dat zit er volgens de omwonenden ook niet in. Zelfs al zouden ze dat willen. "Je kan geen kant op, want je huis is gewoon veel minder waard."

Langzamer dan gewenst

Gemeente Voorne aan Zee, waar Hellevoetsluis onder valt, vertelt in een schriftelijke reactie dat ze de zorgen van de omwonenden goed begrijpen en dat ze het belangrijk vinden dat de overlast zo snel mogelijk stopt. "De zorg van onze inwoners staat voorop en daar zetten we ons voor in. Wij voelen ons niet verantwoordelijk voor de productie van wiet ten behoeve van het experiment, iets wat we ook meerdere keren aan Den Haag hebben laten weten."

Daarbij laten ze weten dat er voor de overlast een juridische procedure loopt. "Vanwege wet- en regelgeving en de duur van juridische procedures gaat dat langzamer dan gewenst. Dit komt omdat er in eerste aanleg nauwelijks regelgeving was voor juridische handhaving op geuroverlast."

Inspecteurs aanwezig

"We zijn voor de handhaving ten aanzien van geuroverlast niet gebonden aan landelijke regelgeving voor het Wietexperiment", gaat het statement verder. "Er zijn wettelijke eisen en termijnen waar we ons als gemeente aan moeten houden. Zo zijn wij verantwoordelijk voor de handhaving op de milieuwetgeving."

Volgens de gemeente zijn inspecteurs van DCMR Milieudienst Rijnmond regelmatig aanwezig om vast te stellen of sprake is van geuroverlast. "Dit doen zij zowel op basis van meldingen van inwoners als op eigen initiatief. Bij overtredingen wordt hierop gehandhaafd."

Olie- en gasbedrijven Shell en Total trekken zich voorlopig terug uit een project voor CO2-opslag onder de Noordzee. Ze vinden de aanleg van de pijpleidingen die dit mogelijk moeten maken nog te risicovol.