In de laatste uitzending van 2012 maakte ik bekend dat het Pakistaanse meisje Malala Yousafzai door ruim 30.000 deelnemers was verkozen tot ‘de held van 2012’. Ze werd gevolgd door Obama, koningin Beatrix, André Kuipers en Epke Zonderland. Maar dat lijstje van grootheden doet vele duizenden andere inzendingen tekort: jullie noemden vele helden die lang niet zo bekend zijn.

Want, wat is ‘een held’ precies? Sommige deelnemers vonden het moeilijk dat we een brede lijst presenteerden, met als argument dat ‘we een persoon zochten die dit jaar iets bijzonders heeft bereikt en daarmee veel mensen heeft geïnspireerd’. Want, schreef iemand ons: ‘Mijn echte helden halen Studio Sport en het Journaal niet. Je ziet ze niet bij Van Nieuwkerk of Ivo Niehe. Echte helden leven onopvallend en sterven stilletjes, zonder dat iemand het opmerkt.’ ‘Helden riskeren hun eigen vrijheid of zelfs hun leven voor anderen, of met een onbaatzuchtig doel,’ meent een andere deelnemer.

Bijzondere verhalen

Als je 30.000 mensen vraagt wie het afgelopen jaar hun held was, dan negeren vele honderden deelnemers de lijst die ze krijgen voorgelegd. Ze noemen zélf iemand. En vaak is dat een persoon die dicht bij ze staat. Ik kreeg hele bijzondere verhalen binnen:

‘Bij mijn zus Carmen werd in februari 2012 kanker in haar bovenbeen geconstateerd. Deze bleek al uitgezaaid naar de longen. Na 6 maanden, op 31 juli, stierf zij aan de gevolgen. Gedurende de hele tijd bleef zij haar humor houden en wist ze ons nog een hart onder de riem te steken. Ondanks de pijn en het vooruitzicht was ze erg dapper. Zij is mijn held.’

‘Ik heb geen (bekende) held. Ik zou waarschijnlijk kiezen voor mijn vader, omdat ik anderen die hetzelfde doen niet persoonlijk ken. Mijn vader zorgt veel voor mijn moeder die wegens alzheimer in een verzorgingshuis woont. Hij komt daar 2 x per dag een aantal uur en helpt dan vaak ook de verzorgers. Bijvoorbeeld door bij het eten de mensen te helpen die nog zelfstandig kunnen eten.’

‘Mijn man is mijn held. Hij verzorgt mij nu al zes jaar, omdat ik door chronische pijn grotendeels gehandicapt ben en ons huishouden niet kan doen. Dagelijks helpt hij me bij het wassen en aan-/uitkleden. Huishoudelijke hulp krijgen we niet en hulp voor mij willen we zelf liever niet. Hij houdt van me ondanks alles.’

Hulpverleners

Ook mensen die zich voor anderen inzetten omdat het hun beroep is worden heel veel genoemd: agenten, hulpverleners, mantelzorgers:

‘Ze staan altijd maar weer klaar, ook met de aankomende feestdagen, om alles in goede banen te leiden zodat wij ongestoord en zonder sores feest kunnen vieren: alle hulpverleners, politieagenten en vrijwilligers.’

‘Alle mantelzorgers in Nederland die zich dag in dag uit inzetten voor hun medemens, vaak 24 uur per dag, en daar geen cent voor krijgen, maar met een warm hart door gaan.’

‘Alle mensen, die tegen de stroom in op de bres springen om dierenmishandeling en uitbuiting en slechte leefomstandigheden aan de orde blijven stellen en proberen dit te veranderen.’

‘De Nederlandse hulpverleners: politieagenten, ambulancepersoneel, verpleegkundigen in het algemeen en psychiatrische ziekenhuizen die soms dagelijks worden geconfronteerd met verbaal en fysiek geweld en toch vol passie en betrokkenheid hun werk voor de, op dat moment, kwetsbare medemens blijven uitoefenen.’

‘Ik draag als helden van het jaar de initiatiefnemers van de Vluchtkerk in Amsterdam voor. Met een uniek samengestelde groep (jong en oud, kerk en politiek) zorgen zij tot eind maart voor onderdak voor illegalen. Daarmee geven ze bestaan aan mensen die moeten leven alsof ze niet bestaan.’

‘Zélf een held’

Opvallend vond ik ook dat enkelen van zichzelf vonden dat ze de heldenstatus verdienden. Ja, dat lijkt wat hoogdravend, maar als je leest wat mensen hebben doorgemaakt dan past het eigenlijk wél:

‘Ik doe niks in sport, media of wetenschap. Ik ben een simpel mens. Maar ik vind het knap van mezelf dat ik overeind blijf in een klote jaar waarin ik een huilbaby kreeg en mijn man verloor. Hij is 5 weken geleden aan kanker overleden. Ik zal nu alleen voor ons dochtertje moeten zorgen.’

‘Ik heb dit jaar op het persoonlijke vlak veel bereikt. Ik ben enorm gegroeid, heb angsten doorstaan en overwonnen. Een paar grote stappen gemaakt op mijn levenspad. We zijn op aarde om te leren en dat leren kost soms pijn. Het was een moeilijk jaar, maar ik ben er sterker uit gekomen!’

De wetenschap

En dan is er nog de wetenschap – waar André Kuipers misschien wel de ambassadeur van was dit jaar. Maar er waren er meer: Robbert Dijkgraaf wordt geroemd om de manier waarop hij wetenschap presenteert, en anderen om de manier waarop ze die bedreven in 2012:

‘De medische wetenschappers, al die anonieme doorbijters, die steeds maar weer middelen en mogelijkheden ontdekken en toepasbaar maken waar vele, vele en nog eens vele mensen, jong en oud, zoveel baat bij hebben om leed en pijn te verzachten en ons leven en onze levensverwachting zoveel beter hebben gemaakt.’

‘Het Majorana-deeltje kan een technisch en economische revolutie teweeg brengen die vergelijkbaar is met de digitale revolutie! Kouwenhoven en zijn team aan de T.U.Delft waren aan dezelfde bezuinigen onderhevig als de rest van universitair Nederland.’

‘De ontdekkers van het Higgs-deeltje omdat dat een doorbraak in de fundamentele natuurkunde is.’

‘Robbert Dijkgraaf is een held doordat hij een groot bereik heeft gekregen voor een belangrijke boodschap: wetenschap is interessant en toegankelijk.’

Levensredders

En dan noemde u ook helden die levens probeerden te redden, maar daar zelf bij omkwamen: ‘De Amerikaanse kleuterjuf Victoria Soto die tijdens de schietpartij in Newton haar kinderen in een klas verstopte, zelf werd dood geschoten, maar hun levens heeft gered.’

En in eigen land: ‘De mij onbekende man die bij de spoorwegovergang Vught omkwam toen hij twee oude mensen uit hun auto wilde bevrijden.’

In een flits

André Kuipers werkte zijn leven lang aan dat ene doel: een verblijf in de ruimte. Epke Zonderland trainde jarenlang voor Olympisch goud. Dat is mooi, en zeker bewonderenswaardig, en dat maakt ze volgens onze definitie ook zeker een ‘held van 2012’. Maar, er is een verschil tussen deze mannen en lerares Victoria Soto. Zij, en ook de onbekende man die stierf op het spoor bij Vught, werkten niet jaren aan een droom, of een doel. Ze beslisten in een flits. Op dat ene moment kozen ze niet voor zichzelf, maar voor anderen. Omdat ze hun levens net zo waardevol vonden als dat van zichzelf.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.