'Burger heeft te weinig invloed op landsbestuur'

Het afgelopen jaar stond de kiezer meer dan eens aan het roer: het leidde tot een ‘nee’ bij het Oekraïne-referendum, de uitverkiezing van Trump en de Brexit. In maart zijn er in Nederland landelijke verkiezingen. De helft (55%) van de ondervraagden in een peiling van EenVandaag stelt dat burgers te weinig zeggenschap hebben op het landsbestuur door eens in de vier jaar te stemmen. Tweederde (67%) vindt dat de belangen van burgers onvoldoende worden behartigd door politici in de Eerste en Tweede Kamer. Ze pleiten voor een verandering van het systeem.

Deelnemers aan het onderzoek stellen dat politici stelselmatig verkiezingsbeloftes breken door in coalities te stappen waar de kiezer niet voor gestemd heeft. Tevens vinden ze het nodig dat er middelen komen waarmee de kiezer aan de noodrem kan trekken als ze het gevoel hebben dat de landelijke politiek hun belangen verkwanselt of onvoldoende aanvoelt wat er speelt in de samenleving. “Aangezien de gekozen politici meteen na de verkiezingen hun beloftes bij het oud vuil zetten en gewoon heel iets anders gaan doen vind ik vier jaar veel te lang om niet tussentijds aan de bel te kunnen trekken,” aldus een ondervraagde. De meeste ondervraagden vinden dat politici moeten doen wat een meerderheid van de burgers wil, en niet wat ze zelf het beste achten voor het land. 

‘Noodrem is nodig’

Hoe die noodrem er precies uit zou moeten zien, daar zijn de meningen over verdeeld. Eerder deze maand, voordat Rutte bekend maakte wat hij met de uitslag van het referendum zou gaan doen, bleek al uit een peiling van EenVandaag dat de helft van de ondervraagden voor het invoeren van bindende referenda is. Met name ethische kwesties als de nieuwe donorwet of euthanasie vinden ze geschikte onderwerpen. Zoals een deelnemer zegt: “Eén keer per vier jaar bestuurders kiezen die na verkozen te zijn hun eigen gang gaan is niet meer van deze tijd. Laat de burger twee of drie keer per jaar zijn visie geven op bepaalde zaken. Burgers zijn niet dom en erg rare besluiten zullen er daardoor niet komen. De Zwitsers stemden onlangs een basisinkomen weg. Het kán dus wel werken. Vernieuw de politiek dus. Alleen dán heb je een échte democratie!”

Deelnemers aan het onderzoek werd gevraagd om zelf met suggesties te komen ter verbetering van het politieke systeem. Naast referenda zijn veelgenoemd het invoeren van een stemplicht, een kiesdrempel of het invoeren een twee-partijenstelsel waardoor je coalitievorming omzeilt. Voor een direct door de burger gekozen minister-president, zoals in sommige andere EU-landen al gebeurt, is niet veel draagvlak: 47 procent zou dit een goed plan vinden, maar 42 procent juist niet.