meer NPO start

Wat is de invloed van stakingen op inflatie? En 4 andere vragen over staken in Nederland beantwoord

Wat is de invloed van stakingen op inflatie? En 4 andere vragen over staken in Nederland beantwoord
Staking voor de Albert Heijn in Zaandam
Bron: ANP

Lege schappen in de Albert Heijn, niet rijdende bussen en bergen vuilnis op straat: de afgelopen maanden is er flink gestaakt in verschillende sectoren. Voor EenVandaag Vraagt vroegen we wat jullie daarover willen weten.

Afgelopen jaar werd er 33 keer gestaakt. De laatste keer dat er zoveel stakingen waren, was ruim 30 jaar geleden, namelijk in 1988. Dat blijkt uit recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Volgens hoogleraar arbeidsrelaties Agnes Akkerman heeft dit hoge aantal stakingen met twee dingen te maken.

Niet genoeg betaald

"Ten eerste zijn er veel mensen gaan staken door de inflatie. Doordat de prijzen hoger worden en hun salaris hetzelfde blijft, stellen werknemers nu vaker hogere looneisen. Als de werkgever die niet geeft, laten werknemers hun tanden zien," zegt Akkerman. Maar ook heeft het ermee te maken dat mensen niet genoeg betaald krijgen voor het werk dat ze leveren.

"Kijk bijvoorbeeld eens naar wat wij als land allemaal produceren. Nu is het zo dat het deel van de winsten in mindere mate naar de mensen gaan die het werk doen. Het geld gaat voornamelijk naar de aandeelhouders en de bedrijven." Ook dat zorgt voor ongenoegen onder de werknemers en vakbonden.

Bekijk ook

1. Mag de overheid ingrijpen bij stakingen?

Alleen een rechter kan een staking verbieden, legt Akkerman uit. "Een werkgever kan bijvoorbeeld naar een kantonrechter gaan. Die bekijkt dan of er goede redenen zijn om een staking te verbieden. Zo'n rechter kan dan zeggen: 'Dit heeft zulke grote consequenties voor de veiligheid, dat we de staking verbieden'. Dan kan een vakbond niet gaan staken."

Vaak wordt de datum van de staking dan aangepast, of wordt in andere delen van het bedrijf gestaakt. "Naar mijn weten is er nog nooit een staking voortgezet nadat de rechter heeft geoordeeld dat het niet door mag gaan. Ik vermoed dat dat de vakbond heel veel geld zou gaan kosten."

Agnes Akkerman
Bron: Universiteit van Amsterdam

2. Wat is de invloed van de stakingen op inflatie?

"De stakingen hebben niet zozeer een directe invloed. De afspraken over loonsverhoging zouden dan eerder invloed kunnen hebben op de inflatie. Dat zit zo: als de lonen veel stijgen, zal een werkgever de extra kosten terug willen halen door de prijzen van zijn producten te verhogen."

Akkerman geeft een voorbeeld. "Stel, een supermarkt kiest ervoor om zijn werknemers 20 procent meer loon te geven. Dat lijkt misschien veel, maar die supermarkt kan besluiten vervolgens ook om die gestegen loonkosten door te rekenen aan hun klanten. Dat doen ze door de prijs van hun producten te verhogen. Dus als jij als supermarktmedewerker meer salaris krijgt, maar de boodschappen zijn ineens ook een stuk duurder, ga je er in feite niks op vooruit."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

3. In hoeverre hebben stakingen een domino-effect?

Zien staken doet staken, zegt Akkerman. "Wij noemen dat ook wel besmettelijkheid, alsof het een soort virus is. De belangrijkste reden om te gaan staken is de beslissing of staken succesvol gaat zijn."

Maar dat is best lastig om in te schatten van tevoren, weet Akkerman. "Je kan niet even in het kasboekje van je werkgever kijken of hij zich de loonsverhogingen kan veroorloven. Dus wat doe je? Je kijkt wat er gebeurt om je heen. Zijn die stakingen succesvol? Dan is dit dus misschien hét moment om ook te staken."

Akkerman denkt dat stakingen zeker een gunstig effect kunnen hebben op een cao. "Als je als werkgever ziet dat er in de fabriek naast je wordt gestaakt, wil je natuurlijk voorkomen dat hetzelfde bij jou gebeurt. Dat zou ervoor kunnen zorgen dat een werkgever sneller een loonsverhoging geeft wanneer daar om wordt gevraagd."

Bekijk ook

4. Is stakingsrecht onbeperkt?

"Het stakingsrecht kan enigszins worden beperkt. De kantonrechter kan bijvoorbeeld ingrijpen bij een dreigende staking. In sommige landen zijn bepaalde beroepen ook uitgesloten van staken, zoals politie of militairen. Maar in Nederland mag de politie weer wel staken."

Ook vakbonden en werkgevers kunnen samen beslissen of er een beperking wordt gelegd op het staken, legt Akkerman uit. "In sommige cao's is een staking clausule opgenomen. Dat betekent dat, zolang de cao nog loopt, er niet gestaakt mag worden. Met andere woorden: deze partijen spreken met elkaar af dat ze in de tussentijd niet moeilijk gaan doen."

5. Krijg je 100 procent doorbetaald als je gaat staken?

"Nee, je krijgt niet doorbetaald. Omdat je niet werkt mag je werkgever je loon, premies en vakantiegeld inhouden. Uitzondering is wanneer je lid bent van een vakbond. Als dat het geval is krijg je vaak een soort stakingsuitkering. Maar die is niet gelijk aan je salaris, dus je gaat er waarschijnlijk wel iets op achteruit."

"Soms komt het na een staking ook voor dat een werkgever ervoor kiest om het salaris op terugwerkende kracht door te betalen aan de werknemer." Dit wordt gedaan om een goede relatie tussen werkgever en werknemers te behouden, legt Akkerman uit.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

AfD niet meer door alle partijen genegeerd in Duitsland: 'Moeilijk vol te houden bij een zeker draagvlak'

In Duitsland werkten traditionele partijen tot nu toe niet samen met het radicaal-rechtse AfD. Toch trokken de christendemocraten deze week ineens op met de partij bij een motie over migratieregels. Die keuze maakt, net voor de verkiezingen, veel los.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Hoe gevaarlijk is koppen in het voetbal nou echt? 'Algeheel verbod is symboolpolitiek'

Hoe gevaarlijk is koppen in het voetbal nou echt? 'Algeheel verbod is symboolpolitiek'
Bron: ANP

Voetballers maken zich zorgen: nog steeds wordt er volop gekopt, al wordt regelmatig koppen ook gelinkt aan hersenaandoeningen zoals alzheimer. Toch ziet de KNVB vooralsnog geen reden om het helemaal te verbieden.

Peter Houtman, voormalige spits en al vele jaren stadionspeaker van Feyenoord, heeft aangekondigd dat hij binnenkort stopt met zijn werkzaamheden. Bij hem is de ziekte van Alzheimer vastgesteld. Veel voetballers maken zich nu zorgen of hen hetzelfde lot te wachten staat.

Koppen verbannen

"Als voetbalspelers koppen gebeurt er iets in hun hersenen waardoor er schade ontstaat. Dat laten onderzoeken zien", zegt voormalig profvoetballer Evgeniy Levchenko, tegenwoordig voorzitter van spelersvakbond VVCS.

Levchenko pleit ervoor om koppen daarom helemaal te verbannen uit het voetbal: "Een kopbal kan net zo hard zijn als de stoot van een bokser. Als je zo'n bal telkens tegen je hoofd krijgt, als je er continu aan wordt blootgesteld, dat is gewoon slecht voor je hersenen."

Bekijk ook

'Niet kind met badwater weggooien'

Verschillende onderzoeken, onder meer uit Schotland en Frankrijk, laten een verband zien tussen veelvuldig koppen en kopduels bij voetballers, en latere schade aan de hersenen. Dat geeft ook manager sportgeneeskunde Edwin Goedhart van de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (KNVB) toe.

"Maar we moeten ook niet het kind met het badwater weggooien", waarschuwt de bondsarts. "Hersenschade is in de eerste plaats een mogelijk risico in het professionele voetbal, en dan met name bij spitsen die veel lange ballen aannemen of vaak in luchtduels terechtkomen."

Amateurvoetbal veel minder heftig

"Ook wij maken ons zorgen, dat wil de KNVB zeker niet onder tafel vegen," vervolgt de bondsarts. "Maar je wil mensen ook niet onnodig bang maken. In het amateurvoetbal gaat het er veel minder heftig aan toe dan bij de professionals."

"In het betaalde voetbal is het risico veel groter, dat kun je niet zomaar vertalen naar de 1 miljoen amateurvoetballers. Het zijn bijna twee verschillende sporten."

Bekijk ook

Betere protocollen en anders trainen

Volgens Goedhart is er nu al minder blootstelling dan in de jaren 70. "En we hebben betere protocollen, bijvoorbeeld voor de eerste week na een hersenschudding." Daarnaast worden kinderen nu anders getraind in het voetbal, vertelt hij.

"De gouden motorische jaren zijn rond je 10de, dan leren kinderen heel veel. Als je ze in die periode aanleert hoe je veilig kunt koppen, is dat ontzettend belangrijk." De bondsarts vertelt: "Vroeger werd er tijdens trainingen wel eens zo'n 20 minuten achter elkaar koppen geoefend. Dat doen we al lang niet meer. En laten we niet vergeten: we wíllen ook dat kinderen sporten. Als er veel zorgen, zijn gaan ze nog minder bewegen."

Moet koppen bij het voetballen verboden worden?

'Het heet niet voor niets vóétbal'

Levchenko vindt toch dat er strengere maatregelen moeten komen: "Het heet niet voor niets vóétbal. Wat heeft het koppen voor toegevoegde waarde als het tegelijkertijd het risico op hersenschade verhoogt? Ik vind dat de regelgeving herzien moet worden, op FIFA-, UEFA- en KNVB-niveau."

Goedhart benadrukt dat er al aanpassingen zijn gedaan: "De jeugd voetbalt bijvoorbeeld op kleinere velden, zodat het aantal kopballen tot een minimum wordt beperkt, en met lichtere ballen."

Onderzoek met Amsterdam UMC

"We doen nu onderzoek, samen met het Amsterdam UMC. Er wordt bij amateurs die op hoog niveau spelen gekeken wat er precies gebeurt tijdens het koppen. Met de resultaten van dat onderzoek kunnen we eventuele risico's gericht gaan beperken."

De KNVB-arts denkt wel dat dit tot aanpassing van regels gaat leiden: "Maar dan gericht: wat is de oorzaak, waar liggen nou echt de risico's? Dat zou bijvoorbeeld kunnen zijn: geen lange ballen meer van de keeper. De bal moet dan eerst een keer stuiteren, zodat die minder impact heeft. Of een regel die het duiken naar de bal beperkt."

Symboolpolitiek

Een breed verbod op koppen en kopduels gaat er niet komen, denkt de bondsarts. "Met een algeheel verbod ben je alleen maar bezig met symboolpolitiek."

Evgeniy Levchenko is het daar niet mee eens: "Mooi dat dit soort pleisters geplakt worden. Maar als je de schade echt vóór wilt zijn, dan moet je de regels veranderen. Onze hersenen zijn zo belangrijk, die moet je gewoon beschermen. Peter Houtman is weer een voorbeeld. Ik vind het echt verschrikkelijk, ik krijg er een brok van in mijn keel."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant