meer NPO start

Wat is de invloed van stakingen op inflatie? En 4 andere vragen over staken in Nederland beantwoord

Wat is de invloed van stakingen op inflatie? En 4 andere vragen over staken in Nederland beantwoord
Staking voor de Albert Heijn in Zaandam
Bron: ANP

Lege schappen in de Albert Heijn, niet rijdende bussen en bergen vuilnis op straat: de afgelopen maanden is er flink gestaakt in verschillende sectoren. Voor EenVandaag Vraagt vroegen we wat jullie daarover willen weten.

Afgelopen jaar werd er 33 keer gestaakt. De laatste keer dat er zoveel stakingen waren, was ruim 30 jaar geleden, namelijk in 1988. Dat blijkt uit recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Volgens hoogleraar arbeidsrelaties Agnes Akkerman heeft dit hoge aantal stakingen met twee dingen te maken.

Niet genoeg betaald

"Ten eerste zijn er veel mensen gaan staken door de inflatie. Doordat de prijzen hoger worden en hun salaris hetzelfde blijft, stellen werknemers nu vaker hogere looneisen. Als de werkgever die niet geeft, laten werknemers hun tanden zien," zegt Akkerman. Maar ook heeft het ermee te maken dat mensen niet genoeg betaald krijgen voor het werk dat ze leveren.

"Kijk bijvoorbeeld eens naar wat wij als land allemaal produceren. Nu is het zo dat het deel van de winsten in mindere mate naar de mensen gaan die het werk doen. Het geld gaat voornamelijk naar de aandeelhouders en de bedrijven." Ook dat zorgt voor ongenoegen onder de werknemers en vakbonden.

Bekijk ook

1. Mag de overheid ingrijpen bij stakingen?

Alleen een rechter kan een staking verbieden, legt Akkerman uit. "Een werkgever kan bijvoorbeeld naar een kantonrechter gaan. Die bekijkt dan of er goede redenen zijn om een staking te verbieden. Zo'n rechter kan dan zeggen: 'Dit heeft zulke grote consequenties voor de veiligheid, dat we de staking verbieden'. Dan kan een vakbond niet gaan staken."

Vaak wordt de datum van de staking dan aangepast, of wordt in andere delen van het bedrijf gestaakt. "Naar mijn weten is er nog nooit een staking voortgezet nadat de rechter heeft geoordeeld dat het niet door mag gaan. Ik vermoed dat dat de vakbond heel veel geld zou gaan kosten."

Agnes Akkerman
Bron: Universiteit van Amsterdam

2. Wat is de invloed van de stakingen op inflatie?

"De stakingen hebben niet zozeer een directe invloed. De afspraken over loonsverhoging zouden dan eerder invloed kunnen hebben op de inflatie. Dat zit zo: als de lonen veel stijgen, zal een werkgever de extra kosten terug willen halen door de prijzen van zijn producten te verhogen."

Akkerman geeft een voorbeeld. "Stel, een supermarkt kiest ervoor om zijn werknemers 20 procent meer loon te geven. Dat lijkt misschien veel, maar die supermarkt kan besluiten vervolgens ook om die gestegen loonkosten door te rekenen aan hun klanten. Dat doen ze door de prijs van hun producten te verhogen. Dus als jij als supermarktmedewerker meer salaris krijgt, maar de boodschappen zijn ineens ook een stuk duurder, ga je er in feite niks op vooruit."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

3. In hoeverre hebben stakingen een domino-effect?

Zien staken doet staken, zegt Akkerman. "Wij noemen dat ook wel besmettelijkheid, alsof het een soort virus is. De belangrijkste reden om te gaan staken is de beslissing of staken succesvol gaat zijn."

Maar dat is best lastig om in te schatten van tevoren, weet Akkerman. "Je kan niet even in het kasboekje van je werkgever kijken of hij zich de loonsverhogingen kan veroorloven. Dus wat doe je? Je kijkt wat er gebeurt om je heen. Zijn die stakingen succesvol? Dan is dit dus misschien hét moment om ook te staken."

Akkerman denkt dat stakingen zeker een gunstig effect kunnen hebben op een cao. "Als je als werkgever ziet dat er in de fabriek naast je wordt gestaakt, wil je natuurlijk voorkomen dat hetzelfde bij jou gebeurt. Dat zou ervoor kunnen zorgen dat een werkgever sneller een loonsverhoging geeft wanneer daar om wordt gevraagd."

Bekijk ook

4. Is stakingsrecht onbeperkt?

"Het stakingsrecht kan enigszins worden beperkt. De kantonrechter kan bijvoorbeeld ingrijpen bij een dreigende staking. In sommige landen zijn bepaalde beroepen ook uitgesloten van staken, zoals politie of militairen. Maar in Nederland mag de politie weer wel staken."

Ook vakbonden en werkgevers kunnen samen beslissen of er een beperking wordt gelegd op het staken, legt Akkerman uit. "In sommige cao's is een staking clausule opgenomen. Dat betekent dat, zolang de cao nog loopt, er niet gestaakt mag worden. Met andere woorden: deze partijen spreken met elkaar af dat ze in de tussentijd niet moeilijk gaan doen."

5. Krijg je 100 procent doorbetaald als je gaat staken?

"Nee, je krijgt niet doorbetaald. Omdat je niet werkt mag je werkgever je loon, premies en vakantiegeld inhouden. Uitzondering is wanneer je lid bent van een vakbond. Als dat het geval is krijg je vaak een soort stakingsuitkering. Maar die is niet gelijk aan je salaris, dus je gaat er waarschijnlijk wel iets op achteruit."

"Soms komt het na een staking ook voor dat een werkgever ervoor kiest om het salaris op terugwerkende kracht door te betalen aan de werknemer." Dit wordt gedaan om een goede relatie tussen werkgever en werknemers te behouden, legt Akkerman uit.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom er nog steeds veel geweld in de voetbalwereld is

Intimidatie en bedreigingen van de eigen supporters: in de voetbalwereld komt dat nog steeds voor. Uit onderzoek van Trouw blijkt zelfs dat bij zeker zes voetbalclubs bestuurders hier last van hebben. Sommigen stapten zelfs op.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Weg van WhatsApp en dan: Signal, Telegram? De voor- en nadelen van alternatieve berichtenapps op een rij

Weg van WhatsApp en dan: Signal, Telegram? De voor- en nadelen van alternatieve berichtenapps op een rij
Berichtendiensten Telegram, WhatsApp en Signal
Bron: ANP

WhatsApp is al jaren de populairste berichtenapp in Nederland. Maar de app staat nu ineens behoorlijk ter discussie. Steeds meer mensen twijfelen over het gebruik ervan. Maar wat ga je dan gebruiken? En hoe weet je of je dan de juiste keuze maakt?

"Als je WhatsApp gebruikt, blijf je bijdragen aan de data-infrastructuur van big tech. Wie nu zegt: 'ik wil van WhatsApp af', neemt ook afstand van de invloed van tech-miljonairs", zegt directeur Marleen Stikker van Waag Futurelab en De Digitale Stad (DDS), een van de eerste online gemeenschappen ter wereld.

Gebrek aan factchecking

Volgens Stikker is een van de redenen waarom mensen WhatsApp verlaten de invloed van Meta, het bedrijf achter WhatsApp, Facebook en Instagram. "Zuckerberg heeft vanaf het begin laten zien weinig respect te hebben voor privacy en gebruikersrechten", zegt ze. "Toen hij merkte hoeveel persoonlijke data hij in handen kreeg, was zijn reactie: 'dumb fucks'. En bij het Cambridge Analytica-schandaal rond brexit werd die data zelfs gebruikt voor politieke manipulatie."

Ook het gebrek aan factchecking op Facebook en Instagram - ook van Meta - speelt mee, vertelt Stikker. "Zuckerberg heeft aangekondigd dat hij daar in Amerika mee stopt en dat is een zorgwekkende ontwikkeling. Wie nu zegt: 'ik wil van WhatsApp af', neemt dus afstand van de invloed van tech-miljonairs die in het gevlei willen komen van Trump."

Signal als alternatief

WhatsApp versleutelt berichten, maar verzamelt nog steeds metadata. "Ze kunnen niet zien wat je zegt, maar wel veel andere informatie verzamelen", legt Stikker uit. "Denk aan je contactenlijst, met wie en hoe vaak je communiceert en vanaf welke apparaten. Die metadata wordt bijgehouden en verhandeld."

Daarom zoeken veel mensen een alternatief, en Signal is daarbij favoriet. Volgens de Consumentenbond is het momenteel de meest gedownloade berichtenapp en de beste keuze voor wie privacy belangrijk vindt.

info

Vragen in de chat

Dit artikel is geschreven omdat er in onze chat veel vragen kwamen over het gebruik van WhatsApp en het overstappen op alternatieve berichtenapps, zoals Signal.

Bekijk ook

Hoe veilig is Signal?

Signal werkt bijna hetzelfde als WhatsApp. "Je installeert de app, koppelt je telefoonnummer en ziet direct welke contacten ook Signal gebruiken", staat op de website van de Consumentenbond. "Je kunt berichten sturen, bellen, foto's delen en groepschats starten."

Toch is er een belangrijk verschil: Signal bewaart geen gegevens over gebruikers. "Het grote voordeel is dat Signal geen metadata bijhoudt", zegt hoogleraar nieuwe media en digitale cultuur Richard Rogers. "Bij WhatsApp en Telegram moet je extra stappen nemen om je chats te beveiligen. Bij Signal is dat standaard ingeschakeld."

Geen commercieel bedrijf

Signal is geen commercieel bedrijf, maar een stichting. "Het is ooit opgezet door hacker-activisten", vertelt Rogers. "Ook de voormalige CEO van WhatsApp was erbij betrokken, maar Signal heeft altijd vastgehouden aan zijn non-profitmissie."

De stichting wordt geleid door Meredith Whittaker, een voorvechter van online privacy. "Dat betekent dat er geen commerciële aandeelhouders zijn die winst willen maken op jouw data", legt Stikker uit. "Signal is een zeldzaam voorbeeld van een techbedrijf dat niet draait om geld, maar om privacy."

info

Functies van Signal

  • Signal en WhatsApp bieden vergelijkbare manieren om te communiceren. Je kunt gesproken berichten versturen, korte video's opnemen met de selfiecamera en live bellen of videobellen via het telefoonsymbool in de app.
  • Met Signal kun je eenvoudig een Tikkie-betaalverzoek versturen. In plaats van te kiezen voor 'Deel via WhatsApp', druk je op het pijltje omhoog en selecteer je Signal als verzendoptie.
  • Een handige functie van Signal is dat je berichten kunt laten verdwijnen na een bepaalde tijd. Binnen elk gesprek kun je via het stopwatch-icoon instellen hoe lang een bericht zichtbaar blijft.
  • Wil je een bericht direct verwijderen? Dat kan zowel bij jezelf als bij de ontvanger(s) door het bericht ingedrukt te houden en op de verwijderknop te klikken
  • Ook voor foto's en video's biedt Signal extra privacy. Je kunt instellen dat een afbeelding of video slechts één keer bekeken kan worden. Dit doe je door, voordat je het bestand verstuurt, op het incognito-pictogram (het gezichtsmaskertje) te klikken. Dit verandert dan in '1x', waarna het bestand na openen direct verdwijnt.
  • Wil je langere berichten typen? Dan is de desktopversie van Signal handig. Je koppelt deze eenvoudig aan je telefoon door een QR-code te scannen.

Bron: de Consumentenbond

Slechte moderatie op Telegram

Telegram wordt ook vaak genoemd als alternatief, maar heeft een minder goede reputatie. "Het wordt bijvoorbeeld veel gebruikt door extremistische groepen, omdat de moderatie zwak is", zegt Rogers. "Signal wordt juist veel gebruikt door journalisten en mensenrechtenorganisaties vanwege de sterke beveiliging."

"Bij WhatsApp en Telegram moet je zelf extra beveiliging inschakelen, terwijl Signal standaard alles goed regelt." Maar volgens Rogers is Signal minder geschikt voor grote groepen. "Bij WhatsApp en Telegram kunnen groepschats honderden mensen bevatten, bij Signal ligt die grens lager."

Bekijk ook

Maatschappelijke verantwoordelijkheid

Volgens Stikker zijn er verschillende redenen waarom mensen overstappen naar Signal. "De meest principiële gebruikers zitten er al langer. Andere mensen vonden het eerst te ingewikkeld, maar willen nu bijdragen aan alternatieven."

Een groeiende groep maakt de overstap niet per se uit gemak, maar omdat ze een maatschappelijke verantwoordelijkheid voelen. "Als werkgevers, universiteiten of vriendengroepen Signal als norm gaan zien, volgen anderen vanzelf. We zitten nu in een transitie."

Rol van de overheid

Volgens haar is het niet alleen een persoonlijke keuze, maar ook een collectieve. "Als Europa en Nederland willen we niet afhankelijk zijn van grote techbedrijven. Door WhatsApp te verlaten en alternatieven te steunen, verander je het speelveld. Blijf je, dan blijft big tech bepalen hoe we communiceren."

De overheid kan een belangrijke rol spelen in de overstap naar privacyvriendelijke alternatieven, volgens Rogers. "Als zij zelf apps zoals Signal gebruiken, geven ze een krachtig signaal af." Daarnaast kunnen ze wetgeving maken om de bescherming van data en privacy te versterken. Door normen te stellen, bijvoorbeeld door WhatsApp te weren uit ambtelijke communicatie, kunnen ze helpen om veiligere alternatieven de standaard te maken.

De overstap: makkelijk of lastig?

Het overstappen naar Signal vergt wat moeite. "Je moet nieuwe groepen aanmaken en mensen uitnodigen", zegt Rogers. "Maar het werkt verder hetzelfde als WhatsApp, dus als je eenmaal bent overgestapt, merk je weinig verschil."

Daarnaast biedt Signal extra privacyopties. Je kunt bijvoorbeeld berichten automatisch laten verdwijnen, een pincode instellen en zelfs je telefoonnummer verbergen, staat op de website van de Consumentenbond.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant