radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Waarom geeft Biden Oekraïne nu toestemming? En andere vragen over het afvuren van langeafstandsraketten op Rusland beantwoord

Waarom geeft Biden Oekraïne nu toestemming? En andere vragen over het afvuren van langeafstandsraketten op Rusland beantwoord
Een test met een Amerikaanse langeafstandsraket in New Mexico
Bron: ANP/AFP

Joe Biden heeft Oekraïne toestemming gegeven om Amerikaanse langeafstandsraketten te gebruiken tegen doelen binnen Rusland. Voor EenVandaag Vraagt vroegen we wat jullie hierover willen weten.

Defensie-expert Peter Wijninga en hoogleraar internationale betrekkingen Rob de Wijk geven antwoord op jullie vragen.

1. Wat is het bereik van een langeafstandsraket?

Langeafstandsraketten zijn raketten met een bereik van minstens 100 kilometer, vertelt Wijninga. "Het zogeheten Army Tactical Missile System (ATACMS), de raket van de Amerikanen, kan zelfs 300 kilometer vliegen."

Deze raket zal niet heel dichtbij de grens worden neergezet. Dat is namelijk een kwetsbare positie, legt Wijninga uit. "Dus stel dat hij 50 kilometer van de grens wordt neergezet, dan kan hij 250 kilometer diep in Rusland doordringen."

2. Waarom geeft president Biden nu toestemming, en hoe bijzonder is dat?

Wijninga: "Waar het nu om gaat is de vrijgave voor het gebruik van de ATACMS in het Russische Koersk. Die regio wordt momenteel door Oekraïne bezet. Tegelijk is Rusland daar een troepenmacht aan het verzamelen van rond de 50.000 man. Die bestaat uit Russen en Noord-Koreanen. Men wil de Oekraïners in staat stellen om te voorkomen dat deze troepenmacht van Russen en Noord-Koreanen in Koersk in actie komt."

In hoeverre het bijzonder is dat Joe Biden nu toestemming heeft gegeven? Best wel, zegt Wijninga. "Hij heeft het jarenlang niet gedaan, terwijl er voortdurend om gevraagd werd, met name vanuit Oekraïne. Men is altijd beducht geweest voor het feit dat de Russen dreigden met escalatie."

Wijninga vermoedt dat Biden nu wel toestemming heeft gegeven, omdat de angst voor escalatie minder is. "Inmiddels zijn er al een paar dreigende bewoordingen gedaan door Russische parlementsleden. Maar Poetin kan eigenlijk niks. Want als hij gaat dreigen met een Derde Wereldoorlog, dan verliest hij de steun van Trump. En Poetin heeft die steun echt nodig om deze oorlog tot een goed einde te brengen."

Bekijk ook

3. Kunnen deze raketten ook het privédomein van Poetin bereiken?

Nee, dat kunnen ze niet bereiken, zegt Wijninga. "Bovendien, is dat ook geen militair doel." Dat maakt het volgens Wijninga een onlogische plek om aan te vallen. "Door militaire doelen te raken, wordt het namelijk moeilijker gemaakt voor de Russen om uiteindelijk met een overwinnningsroes aan de onderhandelingstafel te verschijnen."

De kans dat Poetin ook raketten gaat afvuren op NAVO-landen is niet zo groot, volgens De Wijk. "Want dat zou betekenen dat artikel 5 van het NAVO-verdrag in werking treedt, wat betekent dat we dan met elkaar in oorlog zijn. Dat risico neemt Poetin waarschijnlijk niet."

"We weten ook dat de militaire doctrine, dus de formele aanwijzingen van hoe je een oorlog moet voeren door Rusland, zegt dat je niet met de NAVO in oorlog moet komen. Want als je dat doet dan verlies je die vermoedelijk", zegt De Wijk.

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

4. Is het denkbaar dat er er door dit besluit een Derde Wereldoorlog komt en dat Rusland ook raketten op NAVO-landen gaat afvuren?

Wijninga en de Wijk denken van niet. Wijninga: "Poetin kan zich het niet veroorloven te ver te gaan omdat hij dan de steun van Trump zal verliezen. Die Amerikaanse steun heeft hij nodig om eruit te slepen wat hij er uit wil slepen."

De Wijk: "Wat we wel iedere keer zien, is dat Rusland wel steeds reageert als er zware wapens worden ingezet, van raketten en tanks tot F16's en nu de langeafstandsraketten. Maar dat zijn reacties in de sfeer van hardere cyberaanvallen, meer desinformatie, meer sabotageoperaties."

Volgens de Wijk is de kans dat Poetin raketten gaat afvuren op NAVO-landen dan ook niet zo groot. "Want dat zou betekenen dat artikel 5 van het NAVO-verdrag in werking treedt, wat betekent dat we dan met elkaar in oorlog zijn. Dat risico neemt Poetin waarschijnlijk niet."

"We weten ook dat de militaire doctrine, dus de formele aanwijzingen van hoe je een oorlog moet voeren door Rusland, die zegt ook dat je niet met de NAVO in oorlog moet komen, want als je dat doet dan verlies je die vermoedelijk", zegt De Wijk.

5. Waarom kan Oekraïne de raketten niet zelf maken?

Aanvankelijk had Oekraïne ze niet in huis, maar het land is nu wel snel raketten en langeafstandsdrones aan het ontwikkelen, legt Wijninga uit. "Alleen dat gebeurt nog niet voldoende", zegt Wijninga.

"Dus die hebben nog niet een explosieve lading die zwaar genoeg is om schade aan te richten. Oekraïne wil die Amerikaanse, Britse en Franse wapens totdat ze zelf in staat zijn om die wapens te bouwen, maar die tijd krijgen ze niet.

Bekijk ook

President Biden heeft toestemming gegeven aan Oekraine om langeafstandsraketten in te zetten in Rusland. Dit zijn de mogelijke gevolgen

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Groot deel asielzoekers die eigenlijk naar ander EU-land moet om procedure af te wachten, doet dat niet

Groot deel asielzoekers die eigenlijk naar ander EU-land moet om procedure af te wachten, doet dat niet
Bord van de IND, beeld ter illustratie
Bron: ANP

Slechts één op de vijf asielzoekers in Nederland die volgens de regels naar een ander EU-land moeten terugkeren, wordt daadwerkelijk overgedragen. Dat blijkt uit cijfers die EenVandaag heeft opgevraagd bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).

In 2023 werden 11.440 zogenoemde overdrachtsverzoeken ingediend. Maar slechts 2.420 asielzoekers vertrokken daadwerkelijk naar het land waar ze hun procedure zouden moeten afwachten. Voor 2024 ligt het aantal verzoeken op 8.820, waarvan er tot nu toe maar 1.550 zijn gehonoreerd. Volgens de IND kunnen overdrachten door lange procedures meer dan een jaar duren.

Grote verschillen tussen EU-landen

De bereidheid van EU-landen om asielzoekers terug te nemen, verschilt sterk. Duitsland accepteert bijna de helft van de verzoeken, terwijl Italië vrijwel nooit reageert. In de afgelopen 3 jaar is er geen enkele asielzoeker vanuit Nederland naar Italië teruggestuurd, ondanks ruim 4.000 verzoeken.

Griekenland en Hongarije krijgen vanuit Nederland zelfs helemaal geen verzoeken meer. Deze landen weigeren structureel om asielzoekers terug te nemen, waardoor het aantal succesvolle overdrachten al 5 jaar op nul staat.

Bekijk ook

Nederlandse rechters blokkeren soms overdrachten

Soms voorkomen Nederlandse rechters dat een asielzoeker wordt teruggestuurd. In de afgelopen 2,5 jaar gebeurde dat bijvoorbeeld twee keer bij overdrachten naar België. Dit omdat asielzoekers daar een 'onmenselijke behandeling' te wachten zou staan.

De meeste asielzoekers die volgens de zogeheten Dublinverordening naar een ander EU-land zouden moeten vertrekken, verdwijnen uit het zicht van de autoriteiten. Ze worden als "met onbekende bestemming vertrokken" geregistreerd, waardoor overdracht niet meer mogelijk is.

Bekijk ook

Veel asielzoekers verdwijnen in de illegaliteit

Volgens migratiedeskundige aan de Universiteit Leiden Mark Klaassen, die ook lid is van de Adviesraad Migratie, is het voor het kabinet geen prioriteit om deze groep te volgen of te dwingen te vertrekken. "Daar is nu geen effectief beleid voor", zegt hij.

"De overheid zou beter haar best moeten doen om mensen in een opvangvoorziening te houden."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Teruggestuurde asielzoekers duiken onder om later alsnog in Nederland asiel aan te vragen: 'Hier heb ik mensen die me kunnen helpen'

Teruggestuurde asielzoekers duiken onder om later alsnog in Nederland asiel aan te vragen: 'Hier heb ik mensen die me kunnen helpen'
Asielzoeker Muhammad is tot zijn opluchting toch nog in de Nederlandse asielprocedure gekomen
Bron: EenVandaag

Asielzoekers die in een ander Europees land zijn aangekomen, mogen hier worden geweigerd door de IND. Als ze na 1,5 jaar niet zijn teruggestuurd, mogen ze blijven. "Er zijn in ons land heel veel mensen die deze mensen helpen onderduiken."

Mohammad uit Iran is opgelucht. Hij heeft van zijn advocaat te horen gekregen dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zijn asielprocedure in behandeling heeft genomen. Hij is een politieke vluchteling en loopt gevaar in zijn geboorteland. Hij moest volgens de Dublinverordening zijn asielaanvraag eigenlijk in Kroatië afwachten.

'Ik wilde niet terug naar Kroatië'

Daar werd hij, voordat hij bijna 2 jaar geleden in Nederland aankwam, door de Kroatische politie opgepakt en voor het eerst geïdentificeerd. Toen hij vervolgens naar Nederland doorreisde en bij de IND asiel aanvroeg, kreeg hij daar te horen dat ze zijn aanvraag niet in behandeling zouden nemen.

"Ik moest terug naar Kroatië", vertelt Mohammad. "Daar zouden ze mijn asielaanvraag in behandeling nemen. Maar ik wilde niet terug naar Kroatië. Ik heb hier in Nederland familie wonen en ben nierpatiënt. Hier heb ik mensen die mij kunnen helpen, in Kroatië niet."

Bekijk ook

Dublinverordening

De Dublinverordening bepaalt dat het land waar een vreemdeling Europa binnenkomt, verantwoordelijk is voor de behandeling van zijn of haar asielverzoek. Deze regels werden in 2003 ingevoerd om te voorkomen dat asielzoekers Europa rondreizen om in verschillende lidstaten een procedure te beginnen. Maar ook om te zorgen dat niet ieder land zijn handen van een zaak af kan trekken.

Zodra iemand in Nederland asiel aanvraagt, wordt in verschillende databases gecontroleerd of diegene eerder in een andere EU-lidstaat is geweest. Als dat zo is, gaat de IND niet verder met de asielprocedure. Nederland verzoekt de andere lidstaat dan om de asielzoeker terug te nemen. Dat wordt een 'Dublinclaim' genoemd.

Lastig in de praktijk

Vervolgens heeft de andere lidstaat 2 maanden om op dat verzoek in te gaan. Is er na die periode nog geen reactie, dan geldt: wie zwijgt, stemt toe. De asielzoeker kan dan worden overgedragen.

Dat is de bedoeling, zegt universitair docent migratierecht Mark Klaassen, maar de praktijk is vaak anders. "De Dublinverordening werkt tussen lidstaten, en de effectiviteit hangt dus af van de bereidwilligheid van de verschillende landen. In de praktijk komt er van de Dublinregels niet veel terecht, omdat het andere land niet meewerkt. Of omdat de asielzoeker niet meewerkt."

Bekijk ook

Een op zes Dublinclaims ingewilligd

Dat blijkt ook uit cijfers die EenVandaag bij de IND heeft opgevraagd. Slechts één op de zes Dublinclaims die Nederland in de afgelopen 5 jaar heeft gedaan, heeft geleid tot overdracht van een asielzoeker naar een ander land.

Het valt op dat er tussen de verschillende lidstaten grote verschillen zijn in bereidwilligheid. Zo neemt Duitsland asielzoekers bij bijna de helft van de claims daadwerkelijk terug, terwijl Italië nauwelijks op dit soort verzoeken reageert. In de afgelopen 3 jaar is geen enkele asielzoeker vanuit Nederland teruggestuurd naar Italië, ondanks de ruim 4.000 verzoeken die er zijn gedaan.

Termijn van 1,5 jaar

Daar kunnen asielzoekers gebruik van maken. 'Dublin' houdt een land namelijk niet voor eeuwig verantwoordelijk voor de opvang: als iemand na 18 maanden niet is overgedragen aan de verantwoordelijke lidstaat, verloopt de claim en kan hij of zij alsnog ergens anders een asielprocedure beginnen.

Klaassen: "Je ziet bij de cijfers vaak staan: 'Met onbekende bestemming vertrokken.' Dat zijn mensen die uit de asielzoekerscentra zijn vertrokken en uit het zicht van de overheid zijn geraakt. In de Dublinverordening staat dat na 18 maanden de Dublinclaim vervalt. Als iemand dan nog niet naar het land van aankomst is teruggestuurd, kan Nederland niet langer iemand weigeren. En wordt dan alsnog verantwoordelijk voor de asielprocedure."

info

Nieuw Europees migratiepact

Het EU-Asiel en Migratiepact bevat regels voor een nieuw Europees asielsysteem en treedt in 2026 in werking. De nieuwe verordening over asiel- en migratiebeheer bevat regels over de verantwoordelijkheidstoedeling voor de behandeling van asielverzoeken over de EU-lidstaten en een solidariteitsmechanisme.

Een belangrijk doel van deze regels is om de solidariteit tussen lidstaten bij de verdeling van asielverzoeken minder vrijblijvend te maken. De termijn waarmee een Dublinclaim dan zal vervallen wordt drie jaar, in plaats van anderhalf jaar.

Bekijk ook

Asielzoekers duiken onder

Volgens asieladvocaat Sonya Taheri weten veel asielzoekers precies hoe dat werkt, en anticiperen ze er ook op. "Ze hebben een paar maanden om een netwerk op te bouwen. Dan vertel ik ze op een zeker moment: het is nu het moment om uit het centrum te vertrekken. Dan duiken ze onder."

"Er zijn veel mensen in Nederland die deze groep willen helpen, omdat ze begrijpen dat ze hier willen blijven", ziet Taheri. "Omdat ze hier familie hebben, of omdat de landen waar ze naar terug moeten veel slechtere omstandigheden hebben."

Organisaties helpen 'Dubliners'

EenVandaag sprak meerdere kerkelijke organisaties die deze 'Dubliners' helpen. Geen van de organisaties wil hiermee in de publiciteit treden. Ze geven aan kwetsbare asielzoekers te helpen om die 18 maanden door te komen, en zo te voorkomen dat ze op straat moeten zwerven.

De gemeente Amsterdam helpt een deel van deze groep asielzoekers in hun opvang voor ongedocumenteerden. "We willen voorkomen dat kwetsbare mensen op straat moeten slapen, want dat is het alternatief", zegt verantwoordelijk wethouder Rutger Groot Wassink. "Dat vinden wij voor die mensen onwenselijk, en het zorgt uiteindelijk voor meer overlast voor de stad."

Bekijk ook

Drie jaar ook overbruggen

Groot Wassink maakt zich zorgen over de nieuwe regels die volgend jaar zomer van kracht gaan. Dan wordt de termijn voordat een Dublinclaim vervalt 3 jaar in plaats van 18 maanden. "Dat zal betekenen dat mensen nog langer in de illegaliteit moeten leven, met alle gevolgen van dien. Wij zien als gemeente in de praktijk wat het gevolg is van regels die niet goed werken."

Asieladvocaat Taheri maakt zich er geen zorgen over dat asielzoekers die hier willen blijven met een Dublinclaim die 3 jaar niet zullen weten te overbruggen. "Er zijn hele Facebookgroepen waarin mensen in het geheim mensen tijdelijk opvangen. Het zal misschien net wat lastiger worden, maar mensen laten zich niet zo gemakkelijk afschrikken als ze duidelijk hun toekomst in Nederland voor zich zien."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant