Sinds kort beschikken onderzoekers van het Alzheimercentrum Amsterdam in het Amsterdam UMC over een model dat het verloop van de ziekte van alzheimer kan voorspellen. Het model kan rekenen op enthousiasme, maar niet iedereen is onder de indruk.

Nu is er enkel nog een prototype, maar over een paar jaar is het mogelijk om met een simpele app het ziekteverloop van mensen met alzheimer te voorspellen. Wiesje van der Flier, directeur van het Alzheimercentrum Amsterdam, is blij met die ontwikkeling.

Meer handvatten

"Patiënten willen altijd weten wat ze kunnen verwachten", zegt van der Flier. Een logische vraag, maar voor artsen lastig om te beantwoorden. "Zij zijn over het algemeen best terughoudend in het geven van die informatie", vertelt ze.

"'U gaat achteruit, maar het is moeilijk om te zeggen hoe snel het gaat', is dan vaak de reactie. Dit model geeft ons meer handvatten om te bepalen wat we in individuele gevallen kunnen verwachten."

'Startpunt voor een gesprek'

Het model is opgebouwd uit gegevens van bijna duizend patiënten met milde klachten van dementie. Het geslacht en de leeftijd variëren en ook de scores van het geheugenverlies verschillen van elkaar. Door te kijken naar het ziekteverloop van oude patiënten, kan het model iets zeggen over nieuwe patiënten met dezelfde waarden.

"Dat vind ik het mooie van het model", zegt Van der Flier. "Het is het startpunt voor een gesprek tussen de arts, patiënt en familie over wat ze kunnen verwachten."

Zekerheid van 25 tot 30 procent

Niet iedereen is onder de indruk van het voorspelmodel voor alzheimer. Professor Marcel Olde Rikkert is hoofd van de afdeling Geriatrie en coördinator van het Alzheimer Centrum in het Radboudumc. Hij geldt als een autoriteit op het gebied van alzheimer en is allerminst blij met dit voorspelmodel.

"Ik vind dat je dit absoluut niet in de kliniek kunt gebruiken", zegt Olde Rikkert. "En dan zeg ik heel, heel nadrukkelijk, want de onzekerheid van dit voorspelmodel is veel te groot. Het model heeft een zekerheid van 25 à 30 procent. Dan kun je nooit op individueel niveau een betrouwbare voorspelling doen."

Ziekteverloop onder de loep nemen

Volgens Olde Rikkert is het voorspellen van het verloop van alzheimer extra lastig. De ziekte kan namelijk door veel verschillende oorzaken optreden. "Er is niet één oorzaak aan te wijzen."

Volgens de hoogleraar valt er meer te leren door naar de ziekteontwikkeling te kijken vóórdat de diagnose wordt gesteld. Ontwikkelt de ziekte zich snel, dan is de kans groot dat dit later in het proces ook zo zal gaan.

Wees voorzichtig

"Dit model laat juist zien hoe moeilijk het is om goede voorspellingen te doen", zegt Olde Rikkert. "Je moet daar heel terughoudend mee zijn."

Hij vindt dat een aantal vragen ontbreken in het onderzoek. "Wat is de waarde van het traject dat mensen eerder hebben gehad? Hoe goed kan dat traject voorspellen hoe het verder gaat met die patiënten?", vraagt Olde Rikkert zich af. "Dat zou wel eens veel beter kunnen zijn dan een model dat op heel veel andere mensen is gebaseerd."

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.