Wanneer is een dorp een dorp? 'Als de mensen die er wonen dat zeggen'

"Een dorp is een dorp als de mensen die er wonen zeggen dat het een dorp is", zei schrijver Wim Daniels bij talkshow Op1. Wat een dorp precies is weten we eigenlijk niet. Het houdt zelfs de wetenschap bezig, in binnen- en buitenland.

Het begint met welke definitie je hanteert. Want daarmee loop je al gelijk tegen problemen aan, vertelt docent planologie Marlies Meijer. Ze noemt als eerste het inwoneraantal. "Stel, je stelt de grens op 5000 inwoners. Wat zeg je dan bij 5001 mensen? Dat het een stad is, of iets er tussenin?"

Kerktoren of dorpsplein

En dat is lang niet het enige probleem. Want neem het criterium 'bebouwing', dat zich als volgend probleem aandient. Een dorp zou een kerktoren, dorpsplein of alleen maar lage bebouwing hebben. "Maar dat is ook niet waar", zegt Meijer. "Er zijn tegenwoordig ook kleine plaatsen waar toch wat hoogbouw is", zegt Meijer, die hier onderzoek naar deed in opdracht van de provincie Utrecht.

Een centraal dorpsplein zegt daarnaast ook niet alles. Bij lintdorpen ontbreekt dat meestal. "Soms loopt het ene lintdorp over in het andere en weet je alleen door het naambordje dat je ergens anders bent. Die afbakening is niet duidelijk", vertelt plattelandsgeograaf Frank van Dam bij het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).

'Een dorp is een dorp als de mensen die er wonen dat zeggen'

Per regio zijn de interpretaties anders, voegt hij toe. In Friesland zijn er heel veel kleine kernen, terwijl die kernen of dorpen in andere delen van het land dikwijls groter zijn.

Als voorbeeld neemt hij zijn schoonouders die in het Westland wonen. "Als die zeggen 'we gaan naar het dorp', dan bedoelen ze Naaldwijk, terwijl ik dat echt echt geen dorp meer vind." De wetenschapper is het dan ook helemaal met schrijver Wim Daniels, die stelt dat 'een dorp een dorp is als de mensen die er wonen zeggen dat het een dorp is'.

Lees ook

• Plattelandsbewoner ervaart vaker 'brede welvaart' dan mensen in de stad

Stadswijk 'het rode dorp'

Je kunt in een stad wonen en toch een dorpsgevoel ervaren. In Wageningen is de wijk 'het rode dorp' en de mensen daar hebben het gevoel dat ze in een dorp wonen, aldus Meijer. Instanties als het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) gebruiken 'dorp' niet als officiële term en kunnen desgevraagd geen definitie geven. In hun onderzoeken en publicaties gebruiken zij de termen 'gemeenten', 'wijken' en 'buurten'.

De moeilijkheid van de term 'dorp' beperkt zich niet tot ons land. Tussen wetenschappers uit verschillende landen wordt druk gediscussieerd, weet Meijer. "Er zijn bijdragen uit Ierland en Engeland en zelf heb ik onderzoek gedaan in Spanje en Zweden." De laatste stand van zaken is dat er vooral gefocust wordt op identiteiten en of mensen zich identificeren met een dorpsgevoel. Dus als mensen zeggen dat het een dorp is.