De donkere dagen voor Kerst kunnen zwaar zijn voor mensen in eenzaamheid. Gelukkig zijn er vrijwilligers die ze een hart onder de riem steken. Yvonne en Ineke doen dat al jaren voor ouderen die alleen zijn.

Yvonne Nieuwland schrijft kerstkaarten voor eenzame ouderen in Rotterdam en Ineke van Waalwijk organiseert kerstdiners in haar monumentale boerderij in Maassluis. Hartverwarmende momenten levert dat op, vertellen ze beiden. "Ik kijk er graag op terug."

'Tranen springen in je ogen'

12.000 kerstkaarten voor eenzame ouderen schrijven. Het was een hele klus, maar het resultaat van de kerstactie van Yvonne Nieuwland mag er zijn. De afgelopen 2 maanden klom de Rotterdamse in de pen om eenzame ouderen te laten weten dat er aan ze wordt gedacht.

Dat deed ze niet alleen, ze kreeg hulp van zo'n 120 vrijwilligers. Die schreven duizenden kaarten vol met kerstwensen, gedichtjes en opbeurende woorden. Daarna werden ze afgeleverd bij zorginstellingen en bejaardentehuizen. "De tranen springen in je ogen als je ziet wat zo'n kaartje met eenzame oudere doet", zegt Yvonne.

Behoefte aan bezoek en aandacht

"Mevrouw, ik kan niet wachten om deze kaart een plekje op mijn kamer te geven." Het is een van de reacties die Ineke krijgt, als ze de kaarten bezorgt. "Dat een kerstkaartje mensen zo blij kan maken, is hartverwarmend om te zien. Van veel zorginstellingen hebben we bloemetjes en brieven ontvangen als bedankje."

Dat de actie nodig is, dat blijkt helaas wel uit de cijfers, zegt ze. "Alleen al in Rotterdam gaat het naar schatting om 50.000 eenzame ouderen. Als ik rond de feestdagen naar mijn opa en oma ging, zag ik hoeveel mensen in het tehuis depressief waren. Ze lachten niet meer, bedachten een smoes om een praatje met me te maken. Ze hadden behoefte aan bezoek en aandacht, maar dat kwam er niet of nauwelijks."

Positief effect op de schrijvers

Zo kwam Yvonne op het idee om kerstkaarten te schrijven om eenzame ouderen een hart onder de riem te steken. Daar had ze natuurlijk wel vrijwilligers én veel kaarten voor nodig. Lang hoefde ze daar niet naar te zoeken. "Veel mensen wilden helpen en de kaarten stroomden binnen. Ik heb uiteindelijk zelfs vrijwilligers moeten afzeggen, omdat ze niet meer in de ruimte pasten waar we schreven."

De kerstkaartenactie had niet alleen een positief effect op de ontvangers van de kaarten, maar ook op de schrijvers. "We hebben veertien schrijfavonden georganiseerd en daar zijn vriendschappen ontstaan. Mensen die vaak thuiszaten, hadden nu iets om naar uit te kijken. We maakten het dan ook gezellig met elkaar: lekker kletsen, meezingen met de kerstmuziek en ondertussen iets goeds doen voor een ander."

Bron: eigen beeld

Van Limburg tot Groningen

En dus is de vraag: volgend jaar weer? "Ja zeker, we hebben nu alweer 8.000 kerstkaarten liggen en nog altijd druppelen er kaarten binnen. De bezorger komt hier elke dag lachend aangelopen met weer een lading. En die komen uit het hele land, hè. Van Limburg tot aan Groningen, het is ongelooflijk."

"We zijn er blij mee. En gelukkig is onze zoon uit huis, dus we kunnen de kaarten in zijn kamer opslaan", lacht Yvonne, die inmiddels aanvragen van ziekenhuizen krijgt of ze volgend jaar 'ook aan hun wil denken'. "We gaan een hele lijst maken, het nog grootser aanpakken. Ik had dit succes nooit verwacht, maar ik doe het met veel plezier."

Diner voor eenzame ouderen

Ineke van Waalwijk zet zich ook al jaren in voor eenzame ouderen. Het is inmiddels een traditie geworden, zo vertelt ze. En sinds een paar jaar is het kerstdiner dat ze organiseert in een monumentale boerderij bij Maassluis onderdeel van die traditie. Ze organiseert het nu voor de dertiende keer.

Ook dit jaar staat er weer een diner gepland, op zaterdag 23 december. Het diner is op zichzelf vrij eenvoudig, zegt ze. "Twee soorten soep, allemaal stamppotten op tafel met vlees en advocaat, koffie en een chocolaatje als toetje", somt ze op. "Maar daar gaat het eigenlijk niet om."

Kerstpakketten

Wat het zo geweldig maakt is de sfeer eromheen. "De ouderen worden opgehaald en weer thuisgebracht. De tafels zijn in kerstsfeer met kaarsjes erbij. We maken het heel gezellig. Er zitten echt mensen te wachten om zich aan te melden."

In de oude stal kunnen ze veertig mensen kwijt. Daar komt veel bij kijken. "In eerste instantie had ik meer vrijwilligers dan gasten", vertelt ze. "Gelukkig zijn er sponsors die geld doneren, waarmee we kerstpakketten in elkaar kunnen zetten. Die krijgen de ouderen mee naar huis."

Mooie herinneringen

Ze weet nog goed dat ze een oudere man op ging halen. "Hij was helemaal deftig in pak. Hij was heel zenuwachtig en vroeg of zijn kleding wel goed genoeg was voor een kerstdiner. En die man heeft zo lekker zitten genieten. Anderhalve maand later overleed hij. Maar ik ben zo blij dat we hem dit nog hebben kunnen bieden."

Soms bloeit er tijdens de diners zelfs wat op. "Vorig jaar zaten een man en vrouw naast elkaar. Ik weet niet of het wat geworden is, hoor. Maar ze hebben wel telefoonnummers uitgewisseld. Dat is toch geweldig."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."

Asielminister Faber wil geen handtekening zetten onder koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-COA-medewerkers, werd gisteren bekend. Kan dat zomaar? Historicus Kemal Rijken zet de feiten over onderscheidingen voor ons op een rij.

Rijken noemt het 'zeer uitzonderlijk' dat de minister de voordracht voor een koninklijke onderscheiding niet wil ondertekenen. "We hebben dit in de parlementaire geschiedenis in de laatste 80 jaar niet gezien." Hij beantwoordt vier vragen over wat er komt kijken bij het krijgen van een koninklijke onderscheiding en deze situatie.

1. Hoe gaat het toekennen van onderscheidingen in zijn werk?

Voordat de minister een handtekening moet zetten, is daar al een heel proces aan voorafgegaan, weet Rijken. "Een voorbeeld: iemand heeft 40 jaar lang vrijwillig voor de tennisvereniging gewerkt en de mensen op de tennisvereniging vinden dat deze persoon een lintje verdient. Dan gaan die mensen in eerste instantie brieven schrijven over die persoon", vertelt de historicus.

"Die aanbevelingsbrieven worden gestuurd naar de desbetreffende gemeente waar die persoon woont, en die worden allemaal gecontroleerd." Vervolgens maakt de burgemeester de beslissing of iemand in aanmerking komt. "Dan tekent de Commissaris van de Koning en daarna de Kanselarij der Nederlandse Orden." Die beheert de registers van onderscheiden personen en regelt de lintjes.

"En daarna pas gaat het naar het ministerie en de bewindspersoon. Die tekent dan ook. In de meeste gevallen. Vervolgens zet de koning nog zijn handtekening." Nadat de koning de onderscheiding heeft getekend, kan het lintje door de burgemeester worden uitgereikt.

2. Waarom is hier een minister voor nodig?

"In principe is de minister altijd verantwoordelijk en dat heeft te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid", vertelt Rijken.

Hij legt uit: "De koning is niet verantwoordelijk voor zijn inhoudelijke daden. Dat zijn de ministers volgens de Grondwet. In dit geval, als de koning tekent, dan betekent dat dat er een minister of een staatssecretaris ook al moet hebben getekend."

"Dus als de koning uiteindelijk een handtekening moet zetten op de koninklijke onderscheiding dan moet dat gedekt zijn, zoals dat heet, door een minister of een staatssecretaris. En daarom is die handtekening nodig."

3. Waarom is het zo uitzonderlijk dat minister Faber weigert?

"De minister mag het doen, maar het is wel uitzonderlijk", vertelt Rijken. "Wat de minister in principe heeft gedaan, is een pure politieke daad. Gewoon om een frame neer te zetten: 'Ik ben tegen deze medewerkers en ik ben tegen asielzoekers en het is mijn beleid niet.'" Ze zet het weigeren dus in om te communiceren waar ze tegen is, volgens de historicus.

En dat is nog niet eerder op deze manier gebeurd, weet Rijken. "Er zijn geen gevallen bekend waarbij de minister zo nadrukkelijk naar buiten trad en zei: 'Ik teken niet omdat het niet mijn politiek is.' En dat komt ook omdat de lintjes zijn staatsonderscheidingen neutraal zijn."

"Die worden gegeven aan mensen die zich meestal decennia lang, vaak vrijwillig, hebben ingezet voor andere mensen. Het is in Nederland dus zo dat de regering en politici niet bepalen wie wel of geen lintje krijgt. Het komt vanuit de samenleving. En dat gegeven wordt dan beloond namens de Staat", legt Rijken uit. "Een koninklijke onderscheiding is dus neutraal en is daardoor ook geen politieke beslissing."

4. Wat betekent het volgens jou dat Faber weigert?

Hierdoor kan een precedent ontstaan, vertelt Rijken. "Het risico dat je nu krijgt, is dat er in de toekomst kabinetten zullen zijn en ministers zullen zijn die zeggen: 'Dit is in het verleden zo gegaan met mevrouw Faber, en deze persoon bevalt mij niet, dus ik ga daarvoor liggen en ik teken niet.' Dat kan nooit de bedoeling zijn van een neutrale staatsonderscheiding, die de koninklijke onderscheidingen toch zijn."

Betekent het dat deze mensen hun lintje niet krijgen? "Nee", zegt Rijken. "Het is namelijk zo dat een andere bewindspersonen ook kan tekenen. Dat zal gewoon ook gebeuren en deze vijf mensen krijgen gewoon een lintje."