Voetbalclubs moeten strenger optreden tegen supporters die zich misdragen, zegt hoogleraar: 'Gewoon slappe hap'

Racisme en discriminatie in het voetbal: het gebeurt nog heel regelmatig, bleek ook deze week weer. En het bestrijden ervan is nog niet zo makkelijk, zeggen voetbalclubs. Maar volgens hoogleraar Marjan Olfers moeten ze gewoon strenger optreden.

Homofobe spreekkoren tijdens SV Spakenburg-PSV, een aansteker die op speler Davy Klaassen wordt gegooid bij Ajax-Feyenoord: ook deze week misdroegen supporters zich. Incidenten zijn het allang niet meer te noemen, maar de clubs en voetbalbond KNVB krijgen er maar geen grip op. Terwijl ze 3 jaar geleden al een plan presenteerden om racisme en discriminatie in het voetbal aan te pakken.

Pilot uitgesteld

Onderdeel van die aanpak is een pilot met slimme technologie waarmee supporters die de fout in gaan makkelijk opgespoord kunnen worden. Maar nu die proef moet beginnen trekt de eerste club zich terug. Het gaat om Eerste divisieclub PEC Zwolle, waar supporters in verzet kwamen tegen de microfoons die kunnen traceren wie zich schuldig maakt aan racisme of discriminatie.

"Je ziet dat door digitalisering onze privacy steeds meer verloren gaat", zegt voorzitter Freddy Eikelenboom van Supportersclub PEC Zwolle erover. "Juist een voetbalwedstrijd moet laagdrempelig te bezoeken zijn en voor iedereen toegankelijk. Natuurlijk is het heel belangrijk dat racisme niet meer voorkomt in het stadion, maar wij spreken elkaar daar wel op aan. We hebben daar geen technologie voor nodig."

Toegenomen na corona

Hoogleraar sport en recht aan de Vrije Universiteit Amsterdam Marjan Olfers doet in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) onderzoek naar voetbalgerelateerd wangedrag. Sinds het einde van de coronapandemie ziet zij dat het aantal incidenten, veroorzaakt door supporters, is toegenomen.

"We hebben een mooi juridisch kader, maar toch gaan we van incident naar incident", ziet zij. "De laatste jaren is er volop ingezet op het voorkomen van die incidenten, door het Openbaar Ministerie, door de KNVB, door de clubs zelf, maar mensen blijven zich misdragen." Olfers heeft het idee dat de veroorzakers - een kleine groep - het zien als een spelletje: "Hoe ver kun je gaan, wat kun je mee de stadions in smokkelen?"

'Een stap verder gaan'

"Maar", benadrukt de hoogleraar, "als we dit niet willen, dan betekent dat dat we een stap verder moeten gaan met de maatregelen." Het inzetten van kunstmatige intelligentie, zoals in de pilot, is daar een voorbeeld van. "Als we als maatschappij vinden dat dit belangrijk is, dan moeten we daarin investeren."

Een van de problemen is dat mensen met een stadionverbod het stadion nog inkomen, zegt Olfers. "Daar komt ook een pilot voor, in de vorm van een digitale meldplicht. Ook loopt er een pilot die ervoor zorgt dat van meer mensen in het stadion duidelijk is wie dat zijn." Ajax bijvoorbeeld heeft de techniek daarvoor al in huis.

'Dit gaat over sterk leiderschap'

Olfers vindt dat de KNVB voldoende doet om racisme en discriminatie aan te pakken, maar dat geldt wat haar betreft niet voor de voetbalclubs. "De verantwoordelijkheid voor de veiligheid ligt bij de clubs, maar zij vinden het ingewikkeld om op te treden tegen de harde kern."

"Zie het voorbeeld van PEC Zwolle, zij zijn door druk van de supporters niet begonnen aan de pilot. Als je je oren laat hangen naar een kleine groep, als je hier niet voor gaat staan en de pilot dus stopt, dat is gewoon slappe hap. Dit gaat over sterk leiderschap."

Spelen zonder publiek?

Dat de harde kern van supporters geweld niet schuwt, zit sterk leiderschap bij de clubs in de weg, zegt Olfers. "Als je wil dat clubs leiderschap tonen, dan moeten we ook hun veiligheid bewaken."

Spelen zonder publiek is volgens haar niet de oplossing. "Het wordt er niet gezelliger op. Je haalt het karakter van de sport eraf en bovendien zien we die mensen dan terug in een fontein in Rome, dan krijg je de rellen om het stadion heen. En vergeet niet, er zijn zoveel mensen die met plezier naar het voetbal gaan."