D66-kiezers zijn sterk verdeeld over de vraag of de partij moet zwichten voor de druk om het stikstofdoel te verschuiven. 39 procent wil dat D66 daarmee instemt; een net zo groot deel (41 procent) wil dan nog liever dat de partij uit het kabinet stapt.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder bijna 3.000 kiezers die in 2021 nog op de partij stemden.

Water bij de wijn

Het kabinet heeft in het coalitieakkoord afgesproken dat in 2030 de helft minder stikstof uitgestoot mag worden. Sinds BBB bij de Statenverkiezingen de grootste partij werd in alle provincies kijken de andere coalitiepartijen naar D66 om water bij de wijn te doen.

Wat de partijleiding ook besluit, een fors deel van de achterban zal ontevreden zijn, blijkt uit het onderzoek.

'Weer uitstel is weer afstel'

Wanneer hen het dilemma wordt voorgelegd zeggen vier op de tien D66-kiezers (41 procent) dat D66 voet bij stuk moet houden. "Weer uitstel is weer afstel. Na tientallen jaren pappen en nathouden leek het alsof we er eindelijk wat aan gingen doen. Een deadline is nodig, punt", zegt een kiezer vastberaden.

Een groot deel wijst op het coalitieakkoord, waarin alle partijen een handtekening hebben gezet: "Heel simpel: afspraak is afspraak. En als er in het kabinet lui zitten met een rubberen ruggengraat, dan moet je er sowieso maar uitstappen."

Uit het kabinet?

Kiezers die zich verzetten tegen uitstel ergeren zich veelal aan het CDA. Zij vinden niet dat D66 die partij uit de brand moet helpen: "Het is de eigen schuld van het CDA dat het zich vast heeft gedraaid in zijn stikstofstandpunt. D66 moet daar niet voor opdraaien."

Tegenover deze groep tegenstanders van een concessie staan evenveel D66-kiezers (39 procent) die de voorkeur geven aan instemmen met 2035, want "uit het kabinet stappen lost niets op, dan gaat het vooruitschuiven door zonder D66", is de verwachting van een kiezer.

Snel beginnen met aanpak

Anderen vrezen dat er anders nog langer gepraat wordt voordat er iets kan worden gedaan: "Stikstofuitstoot moet worden verminderd, dat blijft. Welk ijkpunt maakt mij eigenlijk niet uit. Als ze in 2035 maar niet nog steeds aan het praten zijn."

Maar dan moeten andere partijen zich eerst wel binden aan het voornemen om snel te beginnen met de aanpak: "Als BBB en CDA dan toezeggen dat er nu actie komt en dat naar de achterban uitstralen, mag de einddatum ook wat later."

Vertrouwen Kaag verder gedaald

Sigrid Kaag staat daarmee voor een keuze die hoe dan ook slecht valt bij een deel van de achterban. En dat terwijl de partijleider er al niet goed op staat bij eigen kiezers. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 had 91 procent vertrouwen in haar.

2 jaar later ziet nog niet de helft (46 procent) het in haar zitten. Alleen een jaar geleden, midden in de interne crisis over grensoverschrijdend gedrag van adviseur Van Drimmelen, was het vertrouwen even laag.

Wie gaat de kar trekken?

"Ik zie niets terug van haar campagnebeloften. Daarnaast vind ik haar gewoon niet handig acteren. Vraag is of ze wel de juiste vrouw op de juiste plaats is", zegt een kiezer.

Als er nieuwe verkiezingen zouden komen, vindt maar een kwart van de D66-kiezers (25 procent) dat Kaag de kar moet trekken. Twee keer zoveel D66-kiezers (50 procent) zien dat niet zitten en nog eens een kwart heeft daar geen mening over.

Israël voert de militaire strijd tegen Hamas op en wil delen van de Gazastrook bezetten, zegt premier Benjamin Netanyahu. Maar experts vragen zich af wat het plan is: "Gaza veroveren is niet zo moeilijk, het gebied daarna behouden is veel ingewikkelder."

Premier Netanyahu kondigde vandaag een intensieve militaire operatie aan met als doel om Hamas te verslaan. Volgens hem zal Israël Gaza niet binnenvallen om zich vervolgens weer terug te trekken: "De bedoeling is het tegenovergestelde daarvan."

'Dagen tot paar weken'

Het Israëlische leger heeft inmiddels tienduizenden reservisten opgeroepen voor het aanstaande offensief in Gaza. Een bezetting van de Gazastrook zou dan ook snel een feit kunnen zijn, denkt oud-commandant der landstrijdkrachten Mart de Kruijf. "Ik denk ook dat het Israël gaat lukken."

Hij verwacht dat Israël de Gazastrook 'binnen een paar dagen of een paar weken' kan veroveren. "Dan heb je heel Gaza wel onder controle. Het probleem is dan alleen: er wonen wel 2,2 miljoen mensen, hoe krijg je die onder controle?", zegt De Kruif. "Land bezetten is iets anders dan land ook daadwerkelijk bezet houden."

Situatie van voor 2005

Een nieuw militair offensief zou goed het einde kunnen betekenen van een Palestijns Gaza, denkt Midden-Oosten-deskundige Peter Malcontent: "Je mag concluderen uit de woorden van politici in het Israëlische veiligheidskabinet dat er een herbezetting komt."

Daarmee zouden we teruggaan naar de situatie van voor 2005, toen Israël tientallen jaren ook de hele Gazastrook in handen had, vertelt hij. "En dus zullen er straks ook nieuwe nederzettingen gebouwd gaan worden voor Israëlische Joden in Gaza."

'Terecht op een kluitje'

Netanyahu liet in zijn aankondiging van het nieuwe militaire offensief weten dat de inwoners van Gaza zullen worden 'verplaatst'. Voor hun eigen bescherming, voegde de Israëlische premier daaraan toe. Malcontent verwacht dat de Palestijnen zullen worden verdreven naar het zuiden. "Die komen daar dan terecht op een kluitje."

Een aantal ministers in het kabinet van Netanyahu zijn volgens de Midden-Oosten-expert extreem nationalistisch. "Die hebben deze plannen al veel langer", weet hij. "Eigenlijk kon je op je vingers natellen dat dit zou gaan gebeuren."

Al weken geen hulp

Het Israëlische leger heeft op dit moment al zo'n 70 procent van de Gazastrook onder controle. Volgens persbureau AP zou een totale verovering betekenen dat honderdduizenden Palestijnen hun verblijfplaats kwijtraken.

Daar komt bij dat de mensen in Gaza al weken zonder voedsel, schoon water, medicijnen en medische hulp zitten. Israël houdt de grenzen met Gaza sinds 2 maart dicht voor humanitaire hulp. Internationale hulporganisaties waarschuwden vorige week dat de laatste voorraden inmiddels zijn uitgedeeld.

'Moet proportioneel zijn'

De Kruif zet dan ook vraagtekens bij een nog verdere uitbreiding van het bezette gebied. "Ik heb beelden gezien van 7 oktober, die zijn vreselijk", zegt hij over de aanslag van Hamas op Israël. "Maar is dat nou een reden om 2,2 miljoen mensen op een heel klein stukje grond te gaan concentreren?"

De maatregelen die Israël neemt in reactie op de aanslag van 7 oktober 2023 moeten wel proportioneel zijn, zegt hij. "Dus die moeten in verhouding zijn met het gevaar dat er uitgaat van de extremisten van Hamas."

Ander soort oorlog

Een volledige bezetting van de Gazastrook leidt uiteindelijk tot een ander soort oorlog met Hamas, legt de oud-commandant uit. "Wij noemen dat een asymmetrische of een irreguliere oorlog." Dat betekent volgens hem dat er straks bijvoorbeeld meer aanslagen zullen worden gepleegd.

De bestrijding hiervan en het handhaven van de status quo is een kwestie van een lange adem die veel inspanning kost, benadrukt De Kruif. "En als er één ding is wat Israel niet heeft, dan zijn het de vele militairen die daarvoor nodig zijn."

Terughalen van gijzelaars

Los van de strijd met Hamas is bovendien de grote vraag of het andere doel van Netanyahu wel bereikt kan worden: het terughalen van de Israëlische gijzelaars in Gaza. "Bij een totale bezetting is de kans juist groter dat de gijzelaars dood gaan", zegt Malcontent. "Een intensivering van de strijd in Gaza heeft dus gevolgen."

Toch is de verwachting van beide deskundigen dat Israël doorzet. "Ze hebben ook het militaire vermogen", vertelt De Kruijf. "Hamas is relatief verzwakt. Maar vooral heeft Israël - waarschijnlijk - de steun van de president van de Verenigde Staten om dit te kunnen doen."

Internationale steun

Tegelijkertijd denkt de oud-commandant dat internationaal de steun voor Israël sterk zal afnemen bij een nieuw offensief in Gaza. "Israël zou zich dat meer moeten afvragen", zegt hij.

Wat is zo'n kortetermijnsucces om een bufferstrook te creëren je waard als je op lange termijn steun verliest in heel de wereld", legt De Kruif uit. "Terwijl je die steun hard nodig kan hebben. Want de echte vijand van Israël is Iran en die wordt gesteund door Rusland. Dus het conflict is nog lang niet ten einde."