De plannen om corona-achterstanden in het onderwijs op te lossen, blijken niet te werken in het speciaal onderwijs. Nu het beschikbare geld structureel lijkt te worden, roept de PO-raad om veranderingen. "Je mist kansen voor kwetsbare kinderen."

Een jaar geleden kwamen de toenmalige ministers Ingrid van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) en Arie Slob (Basis en Voortgezet Onderwijs en Media) met het nieuws dat er 8,5 miljard euro naar het onderwijs zou gaan. Met dit budget Nationaal Programma Onderwijs (NPO) kreeg elke school middelen om 'leervertraging in te halen en het onderwijs te verbeteren'.

'Menukaart'

Binnen 2,5 jaar moet het geld worden uitgegeven, gebaseerd op een lijst met interventies. Die lijst wordt ook wel de 'menukaart' genoemd. Hierbij zijn 'bewezen effectiviteit en werkzaamheid' belangrijke criteria.

Op de 'menukaart' staan punten als extra onderwijsassistenten en nieuwe technieken voor het aanleren van begrijpend lezen.

Bekijk ook

Te weinig smaken

De basis van deze kaart komt voort uit een onderzoek naar onderwijsachterstanden in Engeland. Daarnaast zijn de interventies gebaseerd op ervaringen binnen het reguliere onderwijs in Nederland. "Er is niet gekeken naar de werking en effectiviteit hiervan binnen het speciaal onderwijs", zegt voorzitter Freddy Weima van de PO-raad, de sectororganisatie voor het primair onderwijs.

Er staan volgens hem niet genoeg smaken op de menukaart. "Een van de gevaren hiervan is dat schoolbesturen interventies goedkeuren en implementeren die minder goed werken op het speciaal onderwijs. Er zijn methodieken die wel goed werken, maar die worden nauwelijks tot niet gebruikt. Die staan niet op de 'menukaart'."

Buitengesloten

"Het moest allemaal heel snel geregeld worden. Er waren een paar maanden om een heel groot programma uit te rollen. In die haast is het speciaal onderwijs een beetje vergeten", volgens Weima.

Docent in het speciaal onderwijs Patricia van den Boom begrijpt er niets van. "Onze kinderen zijn gebaat bij interventies die aansluiten op emotioneel- en sociaal-vlak. Denk aan hulp krijgen tijdens stagelopen, in contact komen met andere leerlingen, of focussen op hun zelfvertrouwen."

Bekijk ook

Creativiteit gevraagd

"Er staan geen interventies op de menukaart die aansluiten op de behoeftes van kinderen op het speciaal onderwijs. Het is frustrerend", zegt Van den Boom. Ze geeft les op het BMS Eindhoven, een school voor leerlingen met een (zeer) intensieve onderwijs- en ondersteuningsbehoefte. "Niemand kijkt om naar onze leerlingen, terwijl zij juist de meeste hulp nodig hebben."

Het speciaal onderwijs probeert er het beste van te maken. Zo doet de landelijke organisatie Kentalis, gespecialiseerd in het speciaal onderwijs, onderzoek naar interventies die beter aansluiten bij het speciaal onderwijs. Ook scholen zelf bedenken creatieve oplossingen die beter aansluiten bij hun leerlingen.

Pedagogische achterstanden

Waar het bij het regulier onderwijs vooral gaat om reken- en taalachterstanden, zijn er in het speciaal onderwijs meestal pedagogische achterstanden. "Het gaat over leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte, dan moet je bijvoorbeeld meer aandacht geven aan praktische vaardigheden, richting de beroepspraktijk", legt Weima uit.

Op de school waar Patricia Van den Boom werkt zijn ze zelf op zoek gegaan naar een oplossing. Hiervoor hebben ze hulp gezocht bij een externe partij. "Omdat de interventies niet aansluiten bij ons onderwijs moesten we zelf op zoek gaan naar een geschikte oplossing. Door de coronacrisis lopen onze kinderen vooral achter op sociaal-emotioneel vlak."

Bekijk ook

Motivatie en zelfvertrouwen

Naar aanleiding van het eigen onderzoek zijn ze terecht gekomen bij de organisatie 'Playing for Success'. Deze organisatie biedt een programma aan dat bijdraagt aan betere motivatie en zelfvertrouwen. Om dit te betalen hebben de scholen het geld uit het NPO gebruikt. Dit kan omdat de interventies vrij breed beschreven zijn, met een creatieve verwoording past het erbij.

De leerlingen hebben veel baat gehad bij het programma. Zo ook de 15-jarige Lisa. "Het was leuk om eindelijk weer met andere leerlingen samen te werken", vertelt ze. "Ik heb geleerd om voor een grote groep te staan. Dat is handig, want ik wil later actrice worden."

Kennis uitwisselen

Er zijn veel van dit soort voorbeelden binnen het speciaal onderwijs. Het is de bedoeling dat de ideeën worden verzameld binnen een zogeheten kenniscommunity: een online platform waar vertegenwoordigers van scholen met elkaar in contact komen en kennis uitwisselen.

Sander Dankelman, verenigingsmanager bij de PO-Raad, houdt zich bezig met dat project. "Op deze manier hopen we de opgedane kennis en ervaringen op een efficiënte manier met elkaar te delen. Waar het nu fout gaat, is dat de al aanwezige kennis, niet op de juiste manier wordt gebruikt."

Bekijk ook

Masterplan

Het ziet ernaar uit dat de 2,5 jaar die was uitgetrokken voor het NPO nu verlengd wordt. "Als je kijkt naar het regeerakkoord, dan komt er substantieel geld beschikbaar voor het onderwijs: 1 miljard, voor wat het masterplan wordt genoemd. In samenspraak met de sector zou je daarmee een structureel vervolg aan het NPO kunnen geven", zegt Weima.

Van den Boom vindt dat er nog een hoop moet veranderen. "Als er substantieel geld komt, dan moet er deze keer niet alleen naar het regulier onderwijs worden gekeken. Wij hebben als school de mazzel gehad dat we in contact zijn gekomen met Playing for Success, maar er zijn ook scholen die geen goede methode vinden om hun leerlingen te helpen."

Aparte menukaart

Volgens Dankelman en Weima moet er daarom een aparte menukaart komen voor het speciaal onderwijs. "Het is nu nog urgenter om goed naar het speciaal onderwijs te kijken", zegt Weima.

"Je mist nu gewoon kansen voor kwetsbare kinderen, omdat er voor een ontwerp is gekozen dat niet past", legt hij uit. "We moeten toewerken naar een menukaart die is gebaseerd op Nederlands onderzoek. Uit armoede is er nu iets uit Engeland gehaald."

Bekijk ook

Verschillende sectoren geraadpleegd

Volgens een woordvoerder van het ministerie van OCW is er bij de ontwikkeling van de 'menukaart' op gelet dat de interventies goed bruikbaar zijn voor alle onderwijssectoren. "We hebben hiervoor verschillende vertegenwoordigers van de sectoren geraadpleegd, zoals de sectorraad voor gespecialiseerd onderwijs."

"Op dit moment wordt er gewerkt aan het actualiseren van de menukaart op basis van wetenschappelijk onderzoek uit Nederland", zegt een woordvoerder. "Ook wordt er gewerkt aan de ontwikkeling van meer praktijkgerichte informatie voor scholen, waaronder het speciaal en praktijkgericht onderwijs."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.