Docent op afstand doet kwetsbare leerlingen geen goed: 'Scholen onmisbaar bij signaleren kindermishandeling'

Dat de scholen dicht zijn, heeft vergaande consequenties voor kinderen met een lastige thuissituatie. Normaal gesproken signaleren docenten dat het niet goed gaat, maar via videobellen is dat lastiger. En dat terwijl mishandeling dit jaar fors toenam.

Voor corona waren het symptomen als blauwe plekken, die docenten op scherp zetten. Gaat het wel goed met deze leerling? Maar sinds december moeten docenten via hun laptopscherm achterhalen hoe het gaat. En daar zijn blauwe plekken lang niet altijd zichtbaar.

Vermoedens melden

Hoogleraar Forensische Gezinspedagogiek Lenneke Alink van de Universiteit Leiden deed onderzoek onder medewerkers in het onderwijs. Ze wilde achterhalen hoe vaak die medewerkers vermoedden dat er bij leerlingen sprake was van kindermishandeling. "Docenten zijn ontzettend belangrijk, zij zien hoe het met een kind gaat."

Het helpt volgens haar dan ook niet dat lessen in deze tijd alleen nog maar digitaal plaatsvinden. "We hebben docenten en medewerkers van de kinderopvang en het onderwijs daarom gevraagd om hun vermoedens bij ons te melden."

Geschreeuw op de achtergrond

Hoewel het in real life makkelijker is om iets op te merken, bleven veel details de leerkrachten goed bij, vertelt de Leidse onderzoeker. "Ze zagen sommige leerlingen bijvoorbeeld nooit tijdens digitale lessen. Als ouders geen enkele ondersteuning bieden, terwijl het kind dat wel nodig heeft, is dat zorgelijk."

Volgens Alink wisten docenten direct dat er iets niet in de haak was als ze bijvoorbeeld geschreeuw hoorden op de achtergrond tijdens het thuisonderwijs. "Toen we al die ervaringen van onderwijsprofessionals vervolgens in kaart brachten, concludeerden we dat het aantal slachtoffers van emotionele verwaarlozing groter is dan in een periode zonder lockdown.".

Black box

"Het is deels nog een black box", merkt Alink op. "Want, wat je niet ziet en wat je niet weet, kan je ook niet rapporteren." Het kan goed dat de aantallen uit het onderzoek nog onderschat zijn."

En ook aan de telefoon van Veilig Thuis wordt de situatie herkend. "Al is het aantal meldingen in lockdowntijd niet gegroeid", vertelt Onno Hoorn van het landelijke meldpunt waar jaarlijks duizenden telefoontjes binnenkomen.

Niet verrassend

"Mensen bellen ons als ze zorgen hebben of iets vermoeden, maar van de kinderen in het onderzoek van de universiteit, was het merendeel al bij ons gemeld." De uitkomsten van het onderzoek zijn volgens Hoorn dan ook niet verrassend, "maar wel heel ernstig." Naast de gezinnen waarover al zorgen bestonden, zag Alink dat bij bijna 10 procent een zorgelijke situatie was ontstaan tijdens de lockdown. De lockdown met het bijbehorende thuisonderwijs doet kwetsbare leerlingen volgens haar geen goed.

"Kindermishandeling blijft een groot probleem", weet Hoorn. "Belangrijk tijdens de lockdown" voegt Lenneke Alink toe, "is dat scholen actief ouders blijven benaderen om na te gaan waar zij behoefte aan hebben en dat kwetsbare leerlingen naar school kunnen komen."