Rijkswaterstaat liet vrijwilligers op eigen risico zwanen schoonmaken na olieramp

Honderden vrijwilligers die op verzoek van Rijkswaterstaat hielpen met het schoonmaken van olievogels in de Botlek moesten afstand doen van hun recht om eventuele schade te claimen bij Rijkswaterstaat.

Dat blijkt uit een verklaring in handen van EenVandaag. In de ‘Vrijwilligersverklaring’ staat dat het schoonmaken van olievogels ‘gezondheidsrisico’s’ met zich meebrengt en dat ‘aansprakelijkheidsstelling voor schade/letsel/gezondheid/veiligheid’ niet mogelijk is.

"Belachelijk, immoreel en onwettig", dat stellen letselschadespecialisten en de Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk (NOV) tegen EenVandaag. Er gelden duidelijke regels voor veilige en gezonde arbeidsomstandigheden voor vrijwilligers. 

Belemmering rechtsgang

De meeste vrijwilligers waren al een paar dagen aan het helpen toen ze een formulier onder hun neus geduwd kregen. Een vrijwilligersverklaring die getekend moest worden. "De meeste mensen tekenden, iemand van Rijkswaterstaat bleef naast je staan totdat je je handtekening zette. Ik heb niet getekend," aldus vrijwilliger Jolanda.

Letselschadespecialist Jasper Keizer van advocatenkantoor SAP vindt de verklaring zeer kwalijk: "Je wekt de indruk bij mensen dat ze geen recht kunnen halen en niet bij de rechter terecht kunnen. De overheid belemmert hiermee de rechtsgang voor mensen die een terechte claim willen indienen."

‘Eigen gezondheid ondergeschikt aan gezondheid van de dieren’

Afgelopen 23 juni botste de Noorse tanker Bow Jubail op een steiger en daarbij lekte 200 ton ruwe stookolie in het Botlekgebied. Een regelrechte ramp waarbij duizenden watervogels als zwanen, meerkoeten en aalscholvers, besmeurd raakten met de olie.

Rijkswaterstaat richtte een schoonmaakcentrum in bij de Maeslantkering. Om de dieren zo snel mogelijk te bevrijden van de stookolie, riep Rijkswaterstaat honderden vrijwilligers op om te komen helpen. Honderden mensen hebben gereageerd op die oproep.

De vrijwilligers werden na afloop bedankt door een leidinggevende van Rijkswaterstaat die stelde dat ‘sommige vrijwilligers hun eigen gezondheid ondergeschikt hadden gemaakt aan het welzijn en de gezondheid van de dieren.’ Joost van Alkemade, directeur NOV, vindt het absurd dat Rijkswaterstaat dit heeft gedaan: "Juridisch kan dit niet. Ik vind het oneerlijk naar vrijwilligers. Een werkgever blijft verantwoordelijk. Die kan dit niet afschuiven op een individueel persoon. En dat gebeurt hier. Op dit punt schuif je alles af."

Ongevallenverzekering vrijwilligers soms niet voldoende

In de vrijwilligersverklaring van Rijkswaterstaat staat dat je ‘in goede gezondheid’ moet zijn om te kunnen helpen. Zwangere vrouwen worden daarbij uitgesloten want het ‘werken met olie en wilde dieren brengt risico’s met zich mee.’

Ook wordt gesteld dat de vrijwilliger een actuele tetanusvaccinatie dient te hebben. Daarnaast moeten vrijwilligers de aanwijzingen van leidinggevenden volgen, mogen ze niet met de media praten en moeten ze zelf checken of hun ongevallen- en ziektekostenverzekering het werk als vrijwilliger dekt. In sommige gevallen is dat niet zo, aldus Rijkswaterstaat in het formulier.

'Onrechtmatig en amateuristisch' 

Rijkswaterstaat stelt nu dat de Vrijwilligersverklaring nooit uitgedeeld had mogen worden. "Dat was amateuristisch, had niet gemogen. Wij nemen onze verantwoordelijkheid en als mensen problemen hebben gekregen of letsel hebben opgelopen, dan kunnen ze bij ons terecht", aldus woordvoerder Maurijn van Witsen van Rijkswaterstaat tegen EenVandaag.