Rijkswaterstaat claimt polder bij Dordrecht voor natuurgebied om waterdoelen te halen: 'Alweer een hapje uit ons gebied'

Rijkswaterstaat wil de Hel- en Zuilespolder vlakbij Dordrecht onder water zetten, om een bijzonder zoetwatergetijdengebied te creëren. Maar wel tegen de wil van omwonenden en de gemeente. Zij zijn bang een geliefd natuur- en recreatiegebied te verliezen.

Een paar jaar geleden maakten Hans en Lia Hilkman hun droom waar: ze zegden hun baan op, kochten een oude boerderij in een polder en knapten deze helemaal op. "We wilden er een bed & breakfast en een gezellige horecagelegenheid van maken."

'Graag eerder gehoord'

In 2022 ging het bedrijf open, en de zaken lopen goed. Toch heeft het ondernemerspaar grote zorgen. "Toen we net open waren, kwam er iemand van Rijkswaterstaat langs die zei dat precies hier een getijdengebied moest komen. En dat daarvoor de dijken worden doorgestoken. Nou, dat hadden we dan graag eerder gehoord. Dan waren we hier nooit aan begonnen", zegt Hans.

Achter deze mededeling van Rijkswaterstaat zit een strakke deadline. Het water in Nederland moet schoner worden, met minder chemische stoffen en meer ruimte voor planten en dieren. Dat doel moet in 2027 bereikt zijn.

Nederland loopt achter

De inmiddels krappe deadline hangt samen met de zogeheten Kaderrichtlijn Water (KRW), een Europese richtlijn die al in 2000 werd opgesteld. Het doel van de KRW is de kwaliteit van oppervlaktewater, zoals meren en rivieren, en van het grondwater te verbeteren. De EU-lidstaten moeten dit doel uiterlijk over 2 jaar hebben gehaald. Rijkswaterstaat moet dus vaart maken, want Nederland loopt achter en er dreigen miljoenenboetes.

Ons land heeft in vergelijking met andere EU-landen nog steeds een slechte score wat betreft waterkwaliteit. Bij het laatste rapport uit 2021 bleek dat minder dan 10 procent van het water de status 'goed' kreeg. Dit ligt bijvoorbeeld aan de hoge concentraties stikstof en fosfaat in het water, afkomstig van de landbouw. Maar ook bestrijdingsmiddelen en schadelijke stoffen uit de industrie zijn een groot probleem voor de kwaliteit van ons water.

Nieuw schoon natuurgebied

Om de doelen uit de richtlijn te realiseren, moet de wet- en regelgeving aangescherpt worden. Maar Nederland kan ondertussen ook punten verdienen door nieuwe, schone natuurgebieden aan te wijzen. Daarom heeft Rijkswaterstaat het oog laten vallen op de Hel- en Zuilespolder. "We willen de polder veranderen in een bijzonder zoetwatergetijdengebied", vertelt woordvoerder Esther Ubink.

"Zo'n gebied heeft echt unieke flora en fauna, en kan een belangrijke bijdrage leveren aan het verbeteren van de waterkwaliteit in Nederland." Maar het plan om een nieuw natuurgebied te creëren stuit niet alleen bij omwonenden op weerstand. Ook de gemeente Dordrecht is ontevreden.

Gemeente overvallen

Net als eigenaren Hans en Lia van de Zuileshoeve voelde ook het stadsbestuur zich overvallen. "Er kwam een mededeling van Rijkswaterstaat met de strekking 'we gaan dit doen in jullie polder'", herinnert milieuwethouder Tanja de Jonge zich. "Het was echt een overval, zo hebben wij dat absoluut ervaren."

De wethouder vindt dat Dordrecht al veel terrein heeft moeten inleveren voor natuurprojecten, waar eerder nog ruimte was voor recreatie of landbouw. "Waarom moet er nu alweer een hapje uit ons gebied? Dat is een beetje het sentiment onder de bevolking. Iedereen begrijpt het belang van goede waterkwaliteit. Maar we hebben nu een hele mooie polder met natuur en we weten niet wat we er straks voor terugkrijgen."

Lijst met 100 punten voor Rijkswaterstaat

De gemeente heeft een lijst met meer dan 100 aandachtspunten aan Rijkswaterstaat voorgelegd. "Daarbij gaat het onder meer om het in stand houden van fiets- en wandelpaden, compensatie voor de bed & breakfast-eigenaren en een alternatief voor het boerengezin dat koeien in de Hel- en Zuilespolder laat grazen", vervolgt de wethouder.

"En we maken ons ook zorgen om PFAS. Heel de omgeving ligt vol met dat giftige spul. Als je in dijken en de grond gaat graven, kan dat vrijkomen." Ook Hans en Lia Hilkman zijn bezorgd over het vrijkomen van PFAS: "Als ze hier straks 2 jaar aan het verbouwen zijn, kunnen wij dan daarna nog wel door? En de hamvraag: wat ga je doen met de PFAS? We vrezen dat het ertoe zal leiden dat we dit niet meer veilig kunnen uitbaten."

RWS vindt kritiek onterecht

Het plan voor het zoetwatergetijdengebied lijkt hoe dan ook door te gaan. Door middel van een zogeheten projectbesluit wil Rijkswaterstaat de vaart erin houden. Het gebied kan met zo'n besluit ook aangelegd worden zonder akkoord van de gemeente Dordrecht. "We hebben meerdere locaties onderzocht om te kijken waar de doelen van de Kaderrichtlijn Water het beste gerealiseerd kunnen worden, en deze plek kwam er als beste uit", zegt woordvoerder Esther Ubink. "En het is ook echt noodzakelijk."

Rijkswaterstaat herkent de kritiek van de gemeente niet, die stelt dat bewoners onvoldoende mee zijn genomen in het proces. "We hebben heel uitgebreid gecommuniceerd met alle betrokken in het gebied. Zo zijn we 5 keer bij de gemeente geweest. En het gaat hier uiteindelijk om het nationale belang."

'Erin geluisd'

Hans en Lia blijven met veel zorgen zitten. "Er moet meer natuur komen, daarmee ben ik het eens", benadrukt Hans. "Dat is ook belangrijk voor míjn kinderen en kleinkinderen. Maar dat we niet op de hoogte zijn gebracht van de plannen voordat we kochten, dat voelt een beetje alsof we erin geluisd zijn."

"Dan hadden we gewoon onze prima banen gehouden en dit nooit gedaan. En ik ben voorbij de 60, we kunnen niet nog een keer helemaal opnieuw beginnen."