In het Groningse Glimmen werd op 1 januari nogmaals de champagne ontkurkt, want die dag werd bekend dat daar de PostcodeKanjer was gevallen. In het dorp met zo'n 1100 inwoners wordt bijna 54 miljoen euro verdeeld. Wat doet dat met een dorp?

Op 1 januari 2014 kwam hetzelfde mooie nieuws binnen in het Zeeuwse dorpje Vrouwenpolder, met ruim 1100 inwoners een praktisch even groot dorp als Glimmen. Toen werd de PostcodeKanjer van 42,9 miljoen verdeeld over de inwoners die een lot van de loterij hadden gekocht. Programmamaker Patrick Lodiers is opgegroeid in Vrouwenpolder. Hij maakte een documentaire over hoe het dorp met de hoofdprijs omging.

Rondje van de zaak

Lodiers weet nog goed hoe het nieuws van de PostcodeKanjer bekend werd. "In Vrouwenpolder zijn ze heel goed in het vieren van oud en nieuw, vooral op 1 januari. We stonden met z'n allen aan de borrel op die dag, toen het nieuws binnendruppelde. Nou, het ging natuurlijk nergens anders meer over. Het zinderde helemaal. Ik denk wel dat er toen een rondje van de zaak is gegeven."

Niet iedereen was een winnaar die dag in Vrouwenpolder. Alleen mensen met een lot vielen in de prijzen. Het gesprek van de dag begon dus ook steevast met de vraag: 'Heb jij een lot?' De ouders van Patrick Lodiers speelden niet mee in de loterij en vielen dus ook niet in de prijzen. "Dat vond vooral mijn moeder heel jammer. Die baalde er flink van. Ze ging op een gegeven moment gewoon niet meer naar de supermarkt - toch een beetje de volkspomp waar iedereen elkaar spreekt - omdat het daar alleen maar over die loterij ging", aldus de programmamaker.

Gezondheid is de hoofdprijs

Moeder Lodiers is inmiddels over de teleurstelling heen. "Zij raakte later behoorlijk ernstig ziek en lag enkele maanden in het ziekenhuis. Inmiddels is ze weer helemaal gezond, maar ze realiseert zich wel dat gezondheid een veel grotere hoofdprijs is dan zo'n Postcodeknaller", zegt Patrick Lodiers. "En dat bewustzijn leeft in het hele dorp."

De inwoners van Vrouwenpolder gaven het geld niet direct uit. De eerste Ferrari moet nog worden gespot in het dorp. Waar het geld wel naartoe ging: "Heel veel zonnepanelen", zegt Lodiers. "Het blijven toch Zeeuwen, die springen voorzichtig om met hun geld."

Verandering

Lodiers hield zijn hart vast over wat deze prijs zou doen met het dorp. "Dat was eigenlijk de reden voor mij om een documentaire te gaan maken. Ik had verwacht dat zo'n miljoenenklapper niet goed zou zijn voor zo'n kleine gemeenschap."

Die verwachting kwam niet uit voor de documentairemaker. "De inwoners van Vrouwenpolder hebben mijn ongelijk bewezen. Dat lijkt me mooi nieuws voor de mensen uit het Groningse Glimmen."

Het Chinese techbedrijf Huawei is in opspraak geraakt door betrokkenheid bij een nieuw corruptieschandaal. Lobbyisten van Huawei zouden Europarlementariërs hebben omgekocht. De politie heeft inmiddels huiszoekingen gedaan en meerdere personen aangehouden.

De stikstofaanpak van het oude kabinet is afgeschaft, maar nieuw, duidelijk beleid ontbreekt tot nu toe. Hoe nu verder? Dat vraagt onder meer branchevereniging Bouwend Nederland zich af. Minister Keijzer zet vooral in op juridische aanpassingen.

Een paar jaar geleden heeft dertiger Jan-Pieter van Laar het bouwbedrijf van zijn vader en oom overgenomen. "Het is echt een familiebedrijf, ondertussen al in de vierde generatie. We hebben 25 man in dienst en doen aan nieuwbouw, verbouwingen, renovaties, echt van alles. In 2031 hopen we het honderdjarige bestaan van het bedrijf te kunnen vieren."

'Iedereen staat in de wachtstand'

Maar de jonge ondernemer uit Wapenveld heeft zorgen. De impasse in de stikstofcrisis zorgt er volgens brancheorganisatie Bouwend Nederland voor dat zo'n 30 procent van alle nieuwbouwprojecten op de tocht komen te staan. En dat merkt ook Van Laar.

"Iedereen staat in de wachtstand. Hoe moeten we omgaan met de stikstofregels, wat kan nog wel, wat niet? De gemeente rondt geen bestemmingsplannen meer af, wij krijgen geen vergunningen meer. Ook niet voor projecten waarbij we totaal geen problemen hadden verwacht."

240.000 woningen kunnen niet gebouwd worden

Bouwend Nederland maakt zich al jaren zorgen over het gebrek aan daadkracht om de stikstofcrisis aan te pakken. "We hebben nu in kaart gebracht welke Natura 2000-gebieden er slecht aan toe zijn door stikstof. En deze informatie combineerden we met de concrete woningbouwplannen in Nederland", vertelt Jelmer Alberts, directeur belangenbehartiging van Bouwend Nederland.

"Dan zie je op die kaart hoe ontzettend veel van deze bouwprojecten te dicht bij stikstofgevoelige natuur liggen", gaat Alberts verder. "Doordat het stikstofprobleem niet wordt opgelost krijgen deze projecten geen vergunning. Tot 2030 gaat het om maar liefst 244.000 woningen die hierdoor niet gebouwd kunnen worden. Dat is echt heel erg schrikken. We wisten al dat de impact van stikstof op de woningbouw en infrastructuur groot was, maar niet dat het er zo dramatisch uitziet."

'Met geitenpaadjes niet meer op te lossen'

De brancheorganisatie wil dat het kabinet eindelijk met een doortastend plan komt. "We weten alles al, alle data zijn bekend, met geitenpaadjes valt dit niet meer op te lossen", zegt Alberts. "We stormen nu recht op een betonnen muur af."

"De stikstofuitstoot moet omlaag, de betrokken ministeries moeten nu met een plan komen", benadrukt de woordvoerder van Bouwend Nederland. "En elke sector moet zijn eigen 'fair share' pakken."

'Zitten met de gebakken peren'

"Iedereen is nu aan zet, ook de bouw", vindt ook bouwondernemer De Laar. "Maar onze sector heeft feitelijk heel weinig stikstofuitstoot, en toch zitten wij nu wel met de gebakken peren. Heel Nederland heeft hierdoor een probleem."

In Nederland is de landbouw, en dan met name de intensieve veehouderij, veruit de grootste bron van stikstofuitstoot, vooral in de vorm van ammoniak. Daarnaast dragen wegverkeer, scheepvaart, luchtvaart en de industrie bij aan de stikstofcrisis. En in beperkte mate draagt ook de bouw zelf bij aan het probleem.

'Kabinet moet eruit komen'

In januari bepaalde de rechtbank in Den Haag opnieuw dat de Nederlandse overheid meer moet doen om schade aan de natuur door stikstof te voorkomen.

Bouwend Nederland snapt het vonnis: "De enige manier om echt uit deze crisis te komen is structurele uitstootvermindering", zegt Alberts. "Ik hoop echt dat dit kabinet eruit komt. Het moet gewoon opgelost worden."

'Ik wil de 100 jaar met ons bedrijf halen'

"Met alleen de kleine projectjes halen we het niet", laat de bezorgde Van Laar weten. "We stoppen zo veel werk in de grotere plannen en projecten. Het wordt nu echt tijd dat we uit de wachtstand mogen komen en weer mogen bouwen."

Ondanks alle zorgen blijft Van Laar optimistisch: "Ik wil de 100 jaar met ons bedrijf halen. Bouwen is mij met de paplepel ingegoten, ik vind dit werk zo leuk. En ik kan ook helemaal niets anders."

Minister: 'Rekenkundige grens voor stikstofuitstoot aanpassen'

"We willen iets doen aan de juridische werkelijkheid die we met z'n allen hebben gemaakt", reageert minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening op de nieuwe cijfers van Bouwend Nederland. "En er moeten maatregelen worden genomen om de stikstofuitstoot omlaag te brengen."

"Heel veel huizen kunnen er gelukkig wél gebouwd worden. En we willen de rekenkundige ondergrens aanpassen, dan kan weer meer."