radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
  1. Homepage
  2. Meer dan helft van Nederlanders woont in huis met risico op oververhitting

Meer dan helft van Nederlanders woont in huis met risico op oververhitting

  1. 09-07-2024 16:00
  2. Klimaat en energie
  3. Auteur: Marlou Poncin, Joost Lammers
Meer dan helft van Nederlanders woont in huis met risico op oververhitting
Bron: ANP

Bijna tien miljoen Nederlanders wonen in een huis dat in de zomer te warm kan worden, onder wie zo'n twee miljoen ouderen. Zij lopen daarmee extra gezondheidsrisico's. Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag en Investico.

Voor het onderzoek keken EenVandaag en Investico naar de hittescores van huizen, de zogenoemde 'TOjuli'. Deze score wordt sinds 2021 bijgehouden op energielabels en geeft het risico op oververhitting in een woning weer. Is de score meer dan 1.2, dan is er een risico dat de woning tijdens warme dagen teveel opwarmt.

Gezondheidsproblemen

Uit het onderzoek blijkt ook dat zo'n twee miljoen ouderen - de grootste risicogroep - in woningen zoals deze wonen, onder wie 200.000 mensen van 85 jaar of ouder.

Wonen in een huis dat snel warm kan worden, is voor de gezondheid van bewoners een groot risico, zegt hoogleraar geriatrie van het Radboudumc Marcel Olde Rikkert. "Vaak gaat het ook samen met een toename van ozon in de lucht waardoor je moeilijker kan ademhalen", vervolgt hij. "En je hart moet veel harder pompen als je bloedvaten wijder worden met hitte."

Bekijk ook

Uitdroging

De hoogleraar legt uit dat het een enorme belasting is voor je hart en longen. "En als je dan ook nog eens uitgedroogd raakt, zit je zo in de problemen. Ouderen hebben zelf ook nog eens minder water in hun lichaam. Dus als ze iets verliezen, zijn ze veel sneller uitgedroogd. En ze voelen minder snel dorst." Juist in combinatie met het gebruik van bepaalde soorten medicatie is dat gevaarlijk.

Tijdens hittegolven belanden dan ook relatief veel ouderen in het ziekenhuis, doordat hun lichaam de hitte niet goed aankan. En, zegt Olde Rikkert, bij sommige ouderen leidt het zelfs tot overlijdensgevallen. "We weten van de vorige hittegolven tot en met 2022 dat er sprake is van oversterfte. Dat er per week zo'n driehonderd tot vierhonderd mensen extra overlijden."

Strengere eisen bij nieuwbouw

Opvallend is dat veel van de woningen met een te hoge hittescore nu niet meer zo gebouwd zouden mogen worden. Voor nieuwbouwhuizen geldt namelijk dat de hittescore lager moet zijn. Maar voor bestaande bouw geldt dit niet.

De score kan omlaag door hitte-beperkende maatregelen, zoals het aanbrengen van een airco of zonwering. Bij de bouw van nieuwe woningen kan er bovendien rekening worden gehouden met de hoeveelheid glas en welke gevel op het zuiden staat.

Bekijk ook

Klachten bewoners

Woningcorporaties zijn zich inmiddels ook bewust van de risico's van oververhitting, vooral na klachten van bewoners. Zoals Riny Hendriks die in een ouderencomplex van woningcorporatie Plavei in Didam woont. "Ik heb een paar keer gehad dat ik het 's avonds om half tien nog 29 graden hier binnen had. En dan had ik de schermen naar beneden en de deuren dicht."

De klachten in het complex waren zo talrijk, dat de corporatie inmiddels de temperatuur constant meet en bij hitte kan ingrijpen. "En we hebben gezien dat als we een deel van de stenen voor de deur verwijderen, dat het tot 10 graden kan schelen", vertelt Robin Sommers, beleidsmedewerker duurzaamheid van Plavei.

Maatregelen

"Dus dat doen we nu, we maken een tuin. Het platte dak hebben we voor de helft wit gespoten. We laten een klimop groeien tegen de muur, groen omhoog met allerlei planten om de zon van die gevel weg te halen. Dat kan tot 7 à 8 graden schelen", vertelt Sommers.

Toch is het voor corporaties niet makkelijk om veel meer te doen. Daar ontbreken de middelen voor van het Rijk. Waar wel geld voor vrij was gemaakt, was voor het isoleren van woningen. Maar juist dat zorgt ervoor dat hitte moeilijker wegkomt in de zomer.

Voorbereiden op hete periodes

Hoog tijd dat er dus wat gebeurt, stelt hoogleraar Marcel Olde Rikkert. "Eigenlijk moet dat een soort integraal plan zijn."

Volgens hem moeten de huizen veiliger worden aangepast. "Mensen moeten zelf meer voorlichting krijgen. En mensen die zorg geven aan kwetsbare groepen, moeten rekening houden dat klimaatopwarming een van de grootste stressoren en onveiligheden wordt van de toekomst."

Vooral voor ouderen kan een 'te hete woning' gevaarlijk zijn...

Bekijk ook

info

Verantwoording onderzoek

De hittescores van bestaande huizen uit de openbare databank van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland zijn voor dit onderzoek geanalyseerd. Deze wordt sinds 2021 bijgehouden. Daardoor zijn er van 1,3 miljoen woningen gegevens bekend over de hittescore. Daarvan zijn er ruim 740.000 met een te hoge hittescore.

Om uitspraken te doen over het totaal aantal Nederlanders en ouderen dat in een woning woont die te heet kan worden, is gebruikgemaakt van een data-analyse van databureau Explica. Om de steekproef representatief te maken, heeft het bureau gecorrigeerd op onder meer inkomen, leeftijd en de hoeveelheid koop- en huurwoningen uit de verzameling van 1,3 miljoen huizen. Vervolgens kon Explica de resultaten koppelen aan niet-openbare microdata van het Centraal Bureau voor Statistiek, zodat duidelijk is hoeveel mensen uit mogelijke risicogroepen in huizen met een hitterisico wonen.

Dit onderzoek deed Investico samen met EenVandaag, Trouw en De Groene Amsterdammer, De Gelderlander, Tubantia, De Stentor, Leidsch Dagblad, Noordhollands Dagblad, Den Haag Centraal, Vers Beton en de Brabantse onderzoeksredactie (BN DeStem, Brabants Dagblad, Eindhovens Dagblad).

Directeur Gerrolt Ooijman van woningcorporatie Wonion herkent de zorgen over hitte en vertelt erover in de studio

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Moet btw op energie lager? Deze deskundigen denken dat oplossing tegen energiearmoede ergens anders ligt

  1. 09-04-2025 17:29
  2. Klimaat en energie
  3. Auteur: Fleur van Benten
Moet btw op energie lager? Deze deskundigen denken dat oplossing tegen energiearmoede ergens anders ligt
Energie-expert Gwen Jansen van Milieu Centraal en energiecoach Claar Wachter
Bron: EenVandaag

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Bekijk ook

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

Bekijk ook

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.

Moet btw op energie lager? Deze deskundigen denken dat oplossing tegen energiearmoede ergens anders ligt

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ontslagronde bij Tata Steel, maar kan Europa wel zonder eigen staalfabrieken? 'Nodig voor schepen en tanks'

  1. 09-04-2025 16:27
  2. Buitenland, Geld en werk
  3. Auteur: Kamal van de Pol
Ontslagronde bij Tata Steel, maar kan Europa wel zonder eigen staalfabrieken? 'Nodig voor schepen en tanks'
Werknemers van Tata Steel aan het werk
Bron: ANP

Terwijl China en de Verenigde Staten met importheffingen naar elkaar gooien, is er slecht nieuws uit IJmuiden. Mede dankzij die importheffingen zit Tata Steel in zwaar weer. 1 op de 5 medewerkers gaat zijn baan verliezen. "Speelt al heel lang bij Tata."

Tata Steel heeft het, net als andere Europese staalbedrijven, al jarenlang moeilijk. De recente importheffingen van Amerikaanse president Donald Trump van 25 procent op Europees staal zijn maar een van de vele uitdagingen, ziet ook Ron Stoop, strategisch analist geo-economie aan het Haags Centrum voor Strategische Studies.

Concurrentie vanuit China

"Allereerst is er hele hoge concurrentie vanuit China op dit moment", legt hij uit. Dat komt volgens Stoop door het industriebeleid van China, daar wordt erg ingezet op de zogenaamde maakindustrie maar neemt de consumptie minder toe. Dus er wordt heel veel gemaakt in China terwijl de vraag niet enorm hoog is.

"Daardoor wordt er vanuit China heel veel staal geëxporteerd. Dat staal komt dus op andere markten terecht, waaronder de Europese." Dat goedkope Chinese staal drukt op de markt, legt Stoop uit, waardoor Europese staalbedrijven minder aantrekkelijk worden. "Er zijn toch veel bedrijven die gewoon staal kopen waar het het goedkoopst is."

Bekijk ook

Energieprijzen en investeringen

Maar ook binnen Europa zijn er grote ontwikkelingen, ziet de analist. "Ten eerste de hogere energieprijzen, als gevolg van onder andere de energiecrisis." Daardoor zijn Europese bedrijven die veel energie gebruiken, zoals de staalindustrie, veel duurder uit. "Die worden gewoon minder concurrerend."

De tweede ontwikkeling is volgens Stoop de energietransitie, staal moet op een groenere manier gemaakt worden. "Daarvoor zijn veel investeringen nodig. Daarbij is het ook zo dat groene productiemethoden op dit moment duurder zijn dan de traditionele methoden", legt hij uit. Bedrijven weten daarom volgens hem niet zeker of ze die grote investeringen gaan terugverdienen.

'Speelt al erg lang bij Tata Steel'

Medewerkers van Tata Steel zijn niet verrast dat er ontslagen vallen. "Dat is een verhaal dat eigenlijk al heel erg lang speelt bij Tata Steel", vertelt een logistiek medewerker. "We moeten natuurlijk naar groen staal toe en daar zijn gewoon impactvolle beslissingen voor nodig, dit is waarschijnlijk er weer één van."

Volgens een andere medewerker van het staalbedrijf moeten de Nederlandse regering en Europese beleidsvormers iets doen om het tij te keren voor Europese staalbedrijven. "China dumpt heel veel staal op de internationale markt. Ik denk ook dat de Europese staalindustrie gesubsidieerd moet worden om overeind te blijven."

Bekijk ook

'Is een algehele trend in Europa'

Voor Stoop is het ook geen verrassing dat Tata Steel met een ontslagronde komt. "Het is een trend, ook in Engeland zijn er staalbedrijven flink aan het snoeien in het aantal medewerkers", vertelt hij. "Je hebt ook andere Europese bedrijven die bepaalde groene staalinitiatieven nu aan het terugschroeven zijn."

Het verschilt volgens de analist enorm per bedrijf wat ze doen om geld te besparen. Zo kunnen bedrijven doorwerken maar geen nieuwe investeringen doen, mensen ontslaan, het bedrijf verplaatsen naar goedkopere plekken of sluiten.

Basisindustrie in Rotterdam

De vraag is hoe belangrijk het nog is dat we staalfabrieken hebben in Europa, want we kunnen het gewoon veel goedkoper halen uit China. Maar volgens Stoop is deze zogenaamde 'basisindustrie' nog steeds nodig. "Belangrijkste is dat die producten weer in andere industrieën verder gebruikt worden, zoals in de hightechindustrie."

Stoop legt uit dat die industrieën zich vaak vestigen waar ze die producten kunnen kopen, zoals in Rotterdam. "Er zijn ook allemaal hightech-bedrijfjes die om die basisindustrie heen zitten. Daar zie je het veel."

Bekijk ook

'Nodig voor schepen en tanks'

Een andere reden waarom Europa - vooral nu - volgens de analist staalfabrieken nodig heeft, is de herbewapening. "Want staal heb je nodig voor schepen en voor tanks. Zonder staal kun je eigenlijk bijna niet beginnen met het maken van defensieproducten."

"Stel je bent in oorlog met China, jij moet schepen maken en China zegt: 'Je krijgt geen staal meer van ons.' Dan heb je wel een probleem natuurlijk", legt hij uit.

Ontslagronde bij Tata Steel, maar kan Europa wel zonder eigen staalfabrieken? 'Nodig voor schepen en tanks'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant