Bijna tien miljoen Nederlanders wonen in een huis dat in de zomer te warm kan worden, onder wie zo'n twee miljoen ouderen. Zij lopen daarmee extra gezondheidsrisico's. Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag en Investico.

Voor het onderzoek keken EenVandaag en Investico naar de hittescores van huizen, de zogenoemde 'TOjuli'. Deze score wordt sinds 2021 bijgehouden op energielabels en geeft het risico op oververhitting in een woning weer. Is de score meer dan 1.2, dan is er een risico dat de woning tijdens warme dagen teveel opwarmt.

Gezondheidsproblemen

Uit het onderzoek blijkt ook dat zo'n twee miljoen ouderen - de grootste risicogroep - in woningen zoals deze wonen, onder wie 200.000 mensen van 85 jaar of ouder.

Wonen in een huis dat snel warm kan worden, is voor de gezondheid van bewoners een groot risico, zegt hoogleraar geriatrie van het Radboudumc Marcel Olde Rikkert. "Vaak gaat het ook samen met een toename van ozon in de lucht waardoor je moeilijker kan ademhalen", vervolgt hij. "En je hart moet veel harder pompen als je bloedvaten wijder worden met hitte."

Uitdroging

De hoogleraar legt uit dat het een enorme belasting is voor je hart en longen. "En als je dan ook nog eens uitgedroogd raakt, zit je zo in de problemen. Ouderen hebben zelf ook nog eens minder water in hun lichaam. Dus als ze iets verliezen, zijn ze veel sneller uitgedroogd. En ze voelen minder snel dorst." Juist in combinatie met het gebruik van bepaalde soorten medicatie is dat gevaarlijk.

Tijdens hittegolven belanden dan ook relatief veel ouderen in het ziekenhuis, doordat hun lichaam de hitte niet goed aankan. En, zegt Olde Rikkert, bij sommige ouderen leidt het zelfs tot overlijdensgevallen. "We weten van de vorige hittegolven tot en met 2022 dat er sprake is van oversterfte. Dat er per week zo'n driehonderd tot vierhonderd mensen extra overlijden."

Strengere eisen bij nieuwbouw

Opvallend is dat veel van de woningen met een te hoge hittescore nu niet meer zo gebouwd zouden mogen worden. Voor nieuwbouwhuizen geldt namelijk dat de hittescore lager moet zijn. Maar voor bestaande bouw geldt dit niet.

De score kan omlaag door hitte-beperkende maatregelen, zoals het aanbrengen van een airco of zonwering. Bij de bouw van nieuwe woningen kan er bovendien rekening worden gehouden met de hoeveelheid glas en welke gevel op het zuiden staat.

Klachten bewoners

Woningcorporaties zijn zich inmiddels ook bewust van de risico's van oververhitting, vooral na klachten van bewoners. Zoals Riny Hendriks die in een ouderencomplex van woningcorporatie Plavei in Didam woont. "Ik heb een paar keer gehad dat ik het 's avonds om half tien nog 29 graden hier binnen had. En dan had ik de schermen naar beneden en de deuren dicht."

De klachten in het complex waren zo talrijk, dat de corporatie inmiddels de temperatuur constant meet en bij hitte kan ingrijpen. "En we hebben gezien dat als we een deel van de stenen voor de deur verwijderen, dat het tot 10 graden kan schelen", vertelt Robin Sommers, beleidsmedewerker duurzaamheid van Plavei.

Maatregelen

"Dus dat doen we nu, we maken een tuin. Het platte dak hebben we voor de helft wit gespoten. We laten een klimop groeien tegen de muur, groen omhoog met allerlei planten om de zon van die gevel weg te halen. Dat kan tot 7 à 8 graden schelen", vertelt Sommers.

Toch is het voor corporaties niet makkelijk om veel meer te doen. Daar ontbreken de middelen voor van het Rijk. Waar wel geld voor vrij was gemaakt, was voor het isoleren van woningen. Maar juist dat zorgt ervoor dat hitte moeilijker wegkomt in de zomer.

Voorbereiden op hete periodes

Hoog tijd dat er dus wat gebeurt, stelt hoogleraar Marcel Olde Rikkert. "Eigenlijk moet dat een soort integraal plan zijn."

Volgens hem moeten de huizen veiliger worden aangepast. "Mensen moeten zelf meer voorlichting krijgen. En mensen die zorg geven aan kwetsbare groepen, moeten rekening houden dat klimaatopwarming een van de grootste stressoren en onveiligheden wordt van de toekomst."

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."