Oprichter ChatGPT geeft basisinkomen weg in ruil voor een irisscan, maar dat maakt hem 'niet per se een wereldverbeteraar'

Een basisinkomen voor elke wereldburger, met als enige tegenprestatie een scan van de iris in je oog. Het is het nieuwe project van de oprichter van ChatGPT, Sam Altman. Onomstreden is het niet: "Ik denk dat er terecht veel privacyzorgen over zijn."

Het inkomen wordt uitgekeerd in Altmans eigen cryptomunt: Worldcoin. Op verschillende plekken ter wereld duikt het project 'The Orb' op: een bol ter grootte van een voetbal, waarin mensen hun oog laten scannen. Wie daar aan meedoet, krijgt nu al direct 15 euro aan Worldcoin.

Al 2 miljoen irisscans

Waarom Altman het plan lanceert? Hij denkt dat kunstmatige intelligentie (AI), zoals zijn ChatGPT, in de toekomst de mens zal overstijgen in intelligentie en productiviteit. Het geld dat dat oplevert wil hij daarom als basisinkomen aan geregistreerde mensen uitkeren. En het lijkt succesvol: al 2 miljoen mensen lieten hun iris scannen.

Bijvoorbeeld in Kenia stonden mensen er urenlang voor in de rij. "Zeker in armere landen gaan mensen daar puur heen, omdat ze er direct die 15 euro mee kunnen verdienen. In Kenia is dat een hoop geld", vertelt universitair docent techniekfilosofie Stefan Buijsman van de TU Delft. Hij schreef het boek 'AI, alsmaar intelligenter'.

Je data in handen van een bedrijf

Je iris is, net als bijvoorbeeld je vingerafdruk, uniek. Dat die persoonsgebonden data op deze manier in handen van een commercieel bedrijf komt, is iets waar veel mensen volgens Buijsman niet genoeg bij stilstaan. "Waarom zou je die gegevens aan OpenAI, het bedrijf achter ChatGPT, afgeven? Want wat gaan ze daar verder mee doen? Ik denk dat er terecht heel veel privacyzorgen over zijn."

Toch begrijpt hij wel dat veel mensen voor de scan in de rij stonden. "De motivatie voor mensen is heel erg dat ze er direct voor betaald worden. En in Europa is het een beetje de hype: je kunt aan iets meedoen dat met AI te maken heeft. Dat trekt mensen."

Wat kan er gebeuren?

Wat OpenAI precies met de data kan doen, is volgens de universitair docent nog niet precies duidelijk. "Het is denk ik vooral een kwestie dat ze het kunnen koppelen aan veel andere informatie die ze over je kunnen vergaren, zeker als je ChatGPT gebruikt."

"En deels wordt de iris ook al gekoppeld aan bijvoorbeeld medische dossiers. Aan de hand van je iris zouden dus bijvoorbeeld dingen over je medische toestand kunnen worden afgelezen."

Marketingstunt

Potentieel kan er dus wel wat met de data gebeuren, al denkt Buijsman dat het nu nog niet zo'n vaart zal lopen. "Dit project voelt nu meer als een soort marketingstunt: 'Kijk eens hoe goed we bezig zijn en hoe hard we nadenken over de toekomst van de mensheid.' Er zit waarschijnlijk niet al een heel verdienmodel achter."

OpenAI-baas Sam Altman beweert dus iets terug te willen doen voor de wereld, omdat 'zijn' kunstmatige intelligentie veel banen overbodig zal maken. Toch plaatst Buijsman ook daar vraagtekens bij. "Er zijn veel makkelijkere manieren om je vermogen met de wereld te delen dan via een cryptomunt die je koppelt aan een irisscan", vertelt hij.

Crypto-promotie?

"Als we er heel cynisch naar kijken, zou het ook gewoon een manier kunnen zijn om zijn eigen cryptocurrency in waarde te laten stijgen door alle PR die hij hiermee kan genereren."

Ook over de promotie van het project in Kenia is Buijsman sceptisch. "Het is ironisch dat ze dit daar zo hard gepusht hebben. Tegelijkertijd betaalde OpenAI daar 1,5 jaar geleden allemaal mensen 2 dollar per uur om data te genereren voor ChatGPT. Dus kijk je naar de 'track record' van OpenAI, dan zijn ze echt niet per se de wereldverbeteraar."

Privacy is vaak abstract

Wat de gevolgen van dit project uiteindelijk zullen zijn, merken we volgens Buijsman pas in de toekomst. "Het is vaak erg abstract, wat er met data gebeurt die je uit handen geeft. Wat maakt het uit dat dat ergens op een server staat? Maar zoals bij veel privacydingen is dat anders op het moment dat daar iets mee gebeurt waarvan we denken: hé, maar dit wilden we helemaal niet."

Het lijkt hem daarom beter om, als dat kan, zo min mogelijk risico te lopen. "Voor veel van ons is het geldbedrag wat ze hiervoor geven niet erg de moeite waard. Dus los daarvan, als je dat niet nodig hebt, waarom zou je dit dan doen?"