meer NPO start

Hoe boeken geschreven door AI het lezen kan beïnvloeden: 'Iedereen trekt nu alles in twijfel'

Hoe boeken geschreven door AI het lezen kan beïnvloeden: 'Iedereen trekt nu alles in twijfel'
Slager Ben Kuijpers publiceerde met zijn zwager Luc Balcer een kookboek dat is geschreven en geïllustreerd door AI
Bron: EenVandaag

Een meeslepende roman, inspirerend kookboek of filmscript. Niet geschreven door een mens, maar door kunstmatige intelligentie. Steeds vaker wordt AI door hobbyisten ingezet om een boek te schrijven. Zorgwekkend? "Publiek gaat zich afkeren van de sector."

De wens voor een kookboek bestond ook bij slager Ben Kuijpers uit Maasmechelen. Hij is sinds kort auteur van een kookboek en kreeg daarvoor hulp van zijn zwager Luc Balcer, die op zijn beurt gebruikmaakte van AI. Zo zijn de plaatjes in het kookboek van niet-bestaande gerechten en zijn de recepten samengesteld door AI. De schrijvers van het boek hebben zelf pas drie recepten kunnen proeven, maar toch is het eerste kookboek van het duo al verkrijgbaar.

Vreemde en vervormde zinnen

Uit een analyse van De Groene Amsterdammer en de Data School van de Universiteit Utrecht bleek eerder al dat 1 op de 25 boeken op Bol.com door AI is gegenereerd. Over het algemeen staan deze boeken bovenaan in het zoekaanbod van de consument. Zo houdt AI rekening met waar mensen op zoeken als ze een boek willen lezen.

Bij de boeken staat nergens vermeld dat het gemaakt is met behulp van AI. Toch bevat een tekst die is geschreven door ChatGPT vaak vreemde en vervormde zinnen. Je kan je afvragen: hoe erg is het eigenlijk dat er boeken gemaakt worden door AI?

'Onbedoelde schade'

Shannon Vallor is hoogleraar aan de Universiteit van Edinburgh en techfilosoof, en werkte ooit voor Google aan ethische kwesties rondom kunstmatige intelligentie. Zij is bang dat er onbedoelde schade kan oplopen als er zoveel boeken verkrijgbaar zijn die door AI zijn gemaakt.

"Dat mensen zich afkeren van lezen of het genieten van kunst, omdat deze sector overspoeld wordt met een aanbod van slechte en oninteressante AI-producties", legt Vallor uit.

Alles in twijfel trekken

Joost Rutten studeert kunst aan de St. Joost School of Art & Design en ziet ook dit gevaar in generatieve AI. "Iedereen gaat, wanneer ze ergens naar kijken, een angst hebben of het wel echt is. Iedereen gaat alles in twijfel trekken."

Het idee dat een website bijvoorbeeld de kunst van het maken van een film in 5 minuten voor je zou kunnen uitvoeren, vindt hij alles behalve fijn. "En zoals je ziet: die website kan het ook niet." Medestudent Max van Raamsdonk voegt toe: "Als je AI vraagt om een script te schrijven, mis je wel een heel creatief proces dat belangrijk is."

Bekijk ook

Overspoelen met AI

Het fenomeen wat techfilosoof Valor en student Joost noemen heeft ook een term: 'shitification'. Dit betekent dat kunstmatige intelligentie een platform overspoelt met AI-content waardoor de kwaliteit van producten afneemt. "Het publiek keert zich af van veel van deze door AI gemaakte content", ziet Vallor.

Zo zit Facebook volgens haar vol met nieuws of reistips die allemaal door AI gegenereerd zijn. "Dat maakt het minder waarschijnlijk dat ik daar nog eens terug kom." En zo is Vallor ook bang dat wanneer je een boek leest dat door AI is samengesteld en de kwaliteit je tegenvalt, je voortaan minder snel geneigd bent om een boek te lezen, vanwege een eerdere slechte ervaring.

Tweede boek

De vraag is wel hoe belangrijk wij de kwaliteit van zo'n boek vinden. "Mensen kopen een kookboek maar heel zelden om zelf mee aan de slag te gaan. Vaker gebruiken ze het om cadeau te doen aan een ander", ziet Balcer.

Zijn gaan voorlopig enthousiast door. Na het succes van het eerste kookboek dat hij met behulp van AI heeft gemaakt, werkt het duo nu aan een tweede boek.

Hoe boeken geschreven door AI het lezen kan beïnvloeden: 'Iedereen trekt nu alles in twijfel'
Hoe boeken geschreven door AI het lezen kan beïnvloeden: 'Iedereen trekt nu alles in twijfel'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom volgens deze expert Iran en de VS in gesprek willen over atoomakkoord: 'Jonge mensen willen vrijheid'

Waarom volgens deze expert Iran en de VS in gesprek willen over atoomakkoord: 'Jonge mensen willen vrijheid'
Een voetbalfan tijdens een vriendschappelijke wedstrijd tussen Iran en de VS in 2000
Bron: ANP

Iran en de Verenigde Staten zitten vandaag om de tafel in Oman om een nieuw atoomakkoord af te sluiten. President Donald Trump stapte in 2018 uit het vorige akkoord, waarom zijn de landen nu weer in gesprek? "Alternatief is bombardementen."

Iran-deskundige en analist bij het Haagsche Instituut Geopolitiek Damon Golriz verwacht dat beide landen heel positief de gesprekken van vandaag ingaan. "En dat er ook eigenlijk een rail wordt gelegd voor de bewegingen die meer richting diplomatie gaan in plaats van oorlogsretoriek."

'Amerika wel kernwapens tegenhouden'

De gesprekken gaan dus over een nieuw atoomakkoord tussen Iran en de VS, waarin de landen afspraken maken over het nucleaire programma van Iran en wat ze met die technologie doen. "Het heeft alleen maar een politiek besluit nodig om zometeen kernwapens te maken. En dat wil Amerika tegenhouden."

De reden dat de VS toenadering zoekt heeft volgens Golriz te maken met de rivaliteit tussen de VS en China, waar het Midden-Oosten tussen zit. "Het is een veld waarin energie en logistiek een belangrijke rol spelen", legt hij uit. "En wat Iran wil is eigenlijk minder sancties, omdat de Amerikanen heel veel sancties hebben opgelegd de afgelopen paar jaar. En natuurlijk ook dat er geen oorlog komt."

Bekijk ook

De vorige 'Iran-deal'

Dit is niet de eerste keer dat Iran en de VS praten over kernprogramma's. In 2015 waren de landen het al eens geworden over het Iraanse kernprogramma. Iran zou volgens dit plan afzien van het maken van kernwapens. In ruil daarvoor beloofde landen zoals de Verenigde Staten en Europese landen om economische sancties tegen Iran op te heffen.

Toen Donald Trump in 2018 begon aan zijn eerste termijn als Amerikaanse president stapte hij uit het akkoord, ook kondigde hij nieuwe sancties aan op Iran. Sindsdien houdt Iran zich ook steeds minder aan de afspraken uit het akkoord.

'Iran moet gesprek aangaan'

Volgens de Iran-deskundige is dit het juiste moment om te praten over een nieuw akkoord. "Iran is ontzettend verzwakt na 7 oktober door de aanvallen van Israël op bijvoorbeeld Hezbollah, Hamas en de Houthis." Dat zijn allemaal groepen die militair gesteund worden door Iran.

"Er is ook een militaire opbouw in de regio door Amerika die ongekend is in de afgelopen 20 jaar", vertelt Golriz. "Dat samen zorgt ervoor dat Iran het gesprek moet aangaan, omdat het alternatief bombardementen is."

Hamas, Hezbollah, Houthi's: de invloed van Iran uitgelegd

'Regime wordt niet gedragen door bevolking'

Volgens Golriz heeft Iran nu ook te maken met veel interne problemen, wat een belangrijke reden is om in gesprek te gaan. Zo waren er de afgelopen jaren veel demonstraties voor vrouwenrechten. "Het regime wordt niet gedragen door de bevolking. Jonge mensen willen meer vrijheid, een westerse manier van leven. Dit regime kan dat niet geven."

"Economisch gaat het ook heel slecht", gaat hij verder. "Het land is gesanctioneerd op allerlei manieren. Je kan hier bijvoorbeeld geen geld over maken naar Iran als je familieleden hebt." Ook mogen veel bedrijven niet handelen met Iran, hierdoor is het land economisch grotendeels afgesloten van de rest van de wereld.

'Trump wil voor vrede zorgen'

De reden dat de VS het gesprek opnieuw aangaat, heeft volgens Golriz vooral te maken met president Trump zelf. "Hij wil een deal sluiten omdat hij de president wil zijn die voor vrede zorgt", legt hij uit.

President Trump wil volgens de Iran-deskundige het land naar zich toetrekken, om meer invloed te krijgen in het Midden-Oosten. "Waar dus energie en logistiek een belangrijke rol spelen. En dat samen zorgt ervoor dat er voldoende politieke wil is om deze bijeenkomst te laten slagen."

Waarom volgens deze expert Iran en de Verenigde Staten in gesprek willen over atoomakkoord

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Deze cyberexpert waarschuwt dat iedereen slachtoffer kan worden van telefoonfraude: 'Zijn bendes die extreem geraffineerd werken'

Deze cyberexpert waarschuwt dat iedereen slachtoffer kan worden van telefoonfraude: 'Zijn bendes die extreem geraffineerd werken'
Bron: EenVandaag

Het aantal meldingen van frauduleuze belletjes is enorm gestegen. Volgens expert Dave Maasland zijn de daders vaak Nederlandse jongeren die door bendes hiervoor geronseld worden. ”Het lijkt steeds meer op georganiseerde misdaad.”

Steeds meer criminelen proberen via de telefoon geld af te troggelen bij niets vermoedende slachtoffers. Dat blijkt uit recente cijfers van de fraudehelpdesk. In de eerste drie maanden van dit jaar kwamen er 9.793 meldingen binnen bij het anti-fraude instituut. In 2024 lag dit aantal in dezelfde periode nog op 3.031 meldingen.

Grote criminele bendes

Cybercrime-expert Dave Maasland is niet verbaasd over deze toename. "Deze vorm van misdaad begint echt de vorm aan te nemen van georganiseerde misdaad", legt hij uit.

Er zitten volgens hem steeds vaker grote criminele bendes achter deze vorm van oplichting. "Die weten hoeveel geld hiermee te verdienen valt."

Bekijk ook

'We zijn gewend alles online te delen'

Daarnaast maakt nieuwe technologie als AI het stuk makkelijker voor deze criminelen om hun slag te slaan, zegt Maasland. "De opkomst van kunstmatige intelligentie speelt zeker een rol en die versnelt deze opmars alleen maar. Je hebt nu voor het klonen van een Nederlandse stem, nog maar 10 seconden nodig van de oorspronkelijke stem", legt hij uit. "Dus dat wordt steeds beter en makkelijker."

"Maar dat is zeker niet de enige factor", benadrukt de expert. Ons eigen online gedrag speelt oplichters ook vaak behoorlijk in de kaart. "We zijn zo gewend om alles online te delen, omdat we elkaar vertrouwen. Deze gegevens lekken ook vaak uit. Maar dat zorgt er wel voor dat criminelen heel geloofwaardig deze telefoontjes kunnen plegen."

'Kan iedereen overkomen'

"Ze zijn echt zo geraffineerd deze oplichters", gaat Maasland verder. "Ze bellen je dus op en gebruiken in zo'n telefoontje allemaal gegevens van jou. Ze weten je naam, je adres en soms zelfs ook je banksaldo. Dan wordt het zo geloofwaardig allemaal."

Maasland heeft zelf van dichtbij gezien hoe deze criminelen te werk gaan. "Ik heb wel eens telefoontjes van de politie mogen mee luisteren. De manier waarop deze oplichters dat doen, is echt zo extreem gehaaid en geloofwaardig", vertelt hij. "Zo klantvriendelijk ook. Ik me voorstellen dat iedereen hier in mee zou kunnen gaan. Het kan dus echt iedereen overkomen."

Bekijk ook

Geronselde jongeren hebben 'geen idee'

Wat Maasland ook zorgen baart, is de leeftijd van de daders die zich met deze vorm van oplichting bezig houden. "Het zijn vooral veel jongeren ook die geronseld worden door deze bendes, helaas ook in vriendengroepen. Want veel van deze fraudeurs zitten gewoon in Nederland. Daar waarschuwt de politie voor."

"Ze vertellen deze jongeren niet dat ze geld stelen van ene mevrouw Jansen, maar dat ze stelen van de verzekering of van de bank", gaat hij verder. "In de rechtszaal komen ze er soms pas achter dat mevrouw Jansen het slachtoffer is en haar hele pensioenpotje weg is. Ze hebben echt geen idee."

'Let op urgentie'

De expert heeft tot slot nog een gouden tip hoe je kunt voorkomen dat je in de val van deze oplichters loopt. "Let op urgentie, dat komt bij al deze vormen van oplichting voor, of ze nou kunstmatige intelligentie gebruiken of niet."

"Ze roepen altijd hun slachtoffer op om direct iets te doen, meteen iets over te maken", legt hij Maasland uit. "Want anders verlies je je geld of je telefoon. Als je wordt opgedragen direct te handelen, moeten alle alarmbellen afgaan."

Deze cyberexpert waarschuwt dat iedereen slachtoffer kan worden van telefoonfraude: 'Zijn bendes die extreem geraffineerd werken'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant