OM eist zes jaar in hoger beroep Jansen Steur

20-05-2015 15:10
Veiligheid en recht
Redactie: Fannie Tijmstra

Deskundigen komen in het hoger beroep vandaag tegen de voormalig neuroloog Ernst Jansen Steur tot de conclusie dat hij zeer waarschijnlijk een frontaal syndroom heeft, een beschadiging aan de hersenen. Maar of dit komt door een zwaar auto-ongeluk dat Jansen Steur in 1990 had, dat is niet vast te stellen. Het kan ook veroorzaakt zijn door het gebruik van alcohol en medicijnen, waaraan de neuroloog lange tijd verslaafd was.

Toerekeningsvatbaar?

De neuroloog die Jansen Steur recent onderzocht, concludeert dat het zeer onwaarschijnlijk is dat het ongeluk de hersenbeschadiging heeft veroorzaakt. De twee andere deskundigen zijn minder stellig en sluiten niet uit dat het hersenletsel ontstaan is na het ongeluk. Maar het is 25 jaar na het ongeluk moeilijk om dit vast te stellen. Ook omdat er in 1990, direct na het ongeluk, geen neurologisch onderzoek is gedaan. Deze psycholoog en psychiater zien Jansen Steur wel als verminderd toerekeningsvatbaar. Voor deze deskundigen speelt de persoonlijkheidsstoornis hierbij een cruciale rol. De neuroloog heeft volgens hen ADHD en narcistische trekken. die ook al aanwezig waren voor het ongeluk. Wel is zijn gedrag na het ongeluk volgens hen steeds vreemder geworden, is hij daarna afgegleden en verslaafd geraakt aan medicijnen. Jansen Steur zou al voor het ongeluk een sterke bewijsdrang hebben gehad, die daarna verergerde. Door steeds harder te werken, zou hij uitgeput zijn geraakt en medicijnen gaan gebruiken. Het ongeluk is volgens de deskundigen wel de opmaat voor het ontsporen van de neuroloog.

De twee deskundigen achten hem dus verminderd, maar niet sterk verminderd toerekeningsvatbaar. De reden: de neuroloog kon nog wel jarenlang patiënten behandelen.

de neuroloog kon nog wel jarenlang patiënten behandelen.

Verkeerde diagnoses

Jansen Steur werd in 2014 veroordeeld tot drie jaar cel. De neuroloog stelde verkeerde diagnoses als Parkinson en Alzheimer bij tientallen patiënten. Zij kregen te horen dat zij een dodelijke ziekte hadden en kregen zware medicijnen voorgeschreven. Hierdoor verwoestte hij de levens van tientallen patiënten. Jansen wordt ervan beschuldigd zijn zorgplicht te hebben miskend met lichamelijk letsel tot gevolg. Ook werd hij verantwoordelijk gehouden voor de zelfmoord van één patiënt.

Strafeis

Het Openbaar Ministerie eist een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van zes jaar. Daarbij is rekening gehouden met het feit dat de verdachte in de media is afgeschilderd als een ‘horrorarts’. Ook eist het OM gevangenneming van de neuroloog, omdat hij niet is verschenen voor het hof.

Zijn advocaat Peter Plasman heeft eerder aangegeven dat dit niet in het belang van zijn cliënt is vanwege het opgelopen hersenletsel. Hij zou ‘niet te regisseren zijn en zich vreemd gedragen’. Morgen zal Plasman zijn pleidooi houden. De uitspraak is vermoedelijk op 18 juni.

Twitter

Namens EenVandaag heeft verslaggever Fannie Tijmstra gedurende het proces getwitterd. De tweets zijn hier terug te lezen:

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Zorgkantoor CZ wil meer bevoegdheden om op pgb-fraude te controleren: 'We voelen dat het niet pluis is, maar kunnen niets'

Zorgkantoren mogen administratie niet inzien en alleen aangekondigd huisbezoeken doen, wat toezicht op pgb-zorg lastig maakt. "We moeten meer bevoegdheden hebben", reageert CZ-directeur Verlaan op onderzoek van EenVandaag naar mogelijke pgb-fraude.

"Binnen de huidige constructie is het redelijk makkelijk om daar misbruik van te maken. Het probleem is dat we vaak wel voelen dat het niet pluis is, maar er heel weinig mee kunnen", zegt Caro Verlaan, directeur van zorgkantoor CZ, de partij die pbg-budgetten toekent.

Familie in Den Haag

Verlaan reageert op onderzoek van EenVandaag, waaruit blijkt dat een familie in Den Haag mogelijk tonnen aan pgb-geld declareerde zonder het aan de zorg te besteden.

De indicatie, verleend door zorgkantoor CZ, van 132.000 euro per jaar, verdween naar het zorgbedrijf van een van de zoons. De daadwerkelijk zorg werd verleend door Portugese en Braziliaanse vrouwen. Zij kregen maar een klein deel van dat bedrag en werden ver onder het minimum loon betaald.

Bekijk ook

Arbeidsinspectie onderzoekt mogelijk misbruik van arbeidsmigranten in pgb-fraudeconstructie: 'We moesten 24 uur per dag beschikbaar zijn'
- 22-04-2025

Onvoldoende controle

Het verhaal laat zien hoe makkelijk het is om te frauderen met een pgb-budget, over de rug van arbeidsmigranten. "Ik kan dat alleen maar beamen", zegt de bestuurder. Opvallend, want juist haar zorgkantoor moet controleren hoe het pgb-geld wordt uitgegeven.

"Er moet natuurlijk een zorgdossier gemaakt worden, dat bespreken wij, dat controleren wij ook. Dan kijken we met de budgethouder of de zorgverlener of dat reëel is en dan kunnen wij akkoord geven hoe dat verder daarna besteed wordt", zegt de directeur van CZ. "Maar dat kunnen wij helaas niet zien."

Onafhankelijke controle

Het zorgkantoor kan niet in boekhouding kijken en alleen een gepland huisbezoek doen. Wat volgens Verlaan weinig effectief is aangezien mensen de boel vaak in orde maken wanneer het zorgkantoor aankondigt langs te komen om achter de voordeur te controleren of wat er op papier staat ook klopt. Verlaan ziet dat ze op dit moment te weinig bevoegdheden heeft om fraude te controleren.

"CZ zou daarom graag de mogelijkheid willen verkennen om een onafhankelijke zorgverlener van een gecontracteerde partij buiten de familiare sfeer aan te stellen die erop kan toezien of het pgb wordt gebruikt op de manier waarvoor het bedoeld is." Op die manier is er dus iemand van buitenaf die controle houdt.

Meer bevoegdheden

"Hiermee verkleinen we de kans op samenspanning en hoeven we bij twijfel met betrekking tot fraude niet het gesprek te voeren met iemand die twee petten op heeft", legt Verlaan uit.

Daarnaast wil de zorgverzekeraar dat ze meer bevoegdheden hebben om fraude vast te stellen en aan te pakken.

info

Hoe werkt het pgb-budget?

Mensen die langdurige zorg nodig hebben bijvoorbeeld vanwege een beperking, ouderdom of chronische ziekte kunnen in Nederland zorg krijgen via instellingen, maar ook zelf zorg inkopen met een persoonsgebonden budget (pgb). Daarmee krijgen ze meer regie over wie de zorg verleent, wanneer en hoe. In plaats van zorg 'in natura' (bijvoorbeeld van een vaste zorginstelling), kiest de cliënt dus zelf zijn of haar zorgverlener: denk aan een familielid, een zelfstandig zorgverlener of een klein zorgbedrijf.

Het zorgkantoor beoordeelt het zorgplan: hierin staat wie de zorg levert, hoeveel uur en tegen welk tarief. Ook houden zij toezicht op het gebruik van het toegekende budget. Dit toezicht vindt grotendeels op papier plaats. Alleen bij signalen of steekproeven wordt soms een huisbezoek gedaan.

Partijen wijzen elkaar aan

Binnen het systeem van pgb zijn veel partijen betrokken. Wanneer het aankomt op de controle van fraude, wijzen ze vaak naar elkaar. De Sociale Verzekeringsbank (SVB) mag het geld alleen uitbetalen, en doet dus in feite alles wat de budgethouder aan hen doorgeeft. De SVB mag geen inhoudelijke controle doen. Zij checken alleen of de administratie klopt. Een woordvoerder laat weten dat zij op dit moment niks kunnen doen met meldingen.

Er wordt gewerkt aan wetgeving, zodat ze signalen kunnen doorgeven aan het zorgkantoor. Het zorgkantoor heeft namelijk wél een toezichthoudende rol. Verder is er de branchevereniging van zorgkantoren (ZN), die wilde niet op vragen van EenVandaag reageren.

Controle zorgkantoren lastig

De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), houdt toezicht op de uitvoering van het pgb door zorgkantoren, en laat weten dat het lastig is om dit te controleren.

"Momenteel zijn er geen concrete voorschriften ten aanzien van de inrichting van een zorgbedrijf die verbieden of verhinderen dat zoals in deze casus geschetst de zoon via een onderneming zorg verleent aan zijn vader", leggen ze uit.

CZ reageert op het onderzoek van EenVandaag

Verantwoordelijkheid budgethouder

Zij verwijzen, net zoals het zorgkantoor, naar de verantwoordelijkheid van de budgethouder: "In geval van een pgb is de budgethouder de enige die een contractuele relatie heeft met de zorgaanbieder. Dat bemoeilijkt de situatie. De budgethouder sluit overeenkomsten met de pgb-zorgverleners. Het zorgkantoor controleert deze overeenkomsten, maar heeft zelf geen contractuele relatie met de zorgaanbieder."

"Dat het zorgkantoor geen directe relatie met de pgb-zorgaanbieder heeft, hindert het zorgkantoor om signalen van onjuistheden of fraude te onderzoeken en op te volgen", leggen ze uit. "Hierdoor is het aan budgethouders om informatie te verzamelen over de zorgaanbieders van wie zij voor hun zorg afhankelijk zijn."

'Is te ver doorgeslagen'

In 2025 geven Nederlandse belastingbetalers 3,7 miljard uit aan pgb-zorg. Naar schatting wordt elk jaar voor zo'n 500 miljoen gefraudeerd met persoonsgebonden budgetten.

Verlaan ziet dat het politiek gevoelig ligt om het pgb-systeem te veranderen en dat begrijpt ze. "Het pgb-systeem is ooit bedacht met het idee mensen meer zeggenschap te geven over de zorg. Het is voor een bepaalde doelgroep mooi, maar het is te ver doorgeslagen", zegt directeur van het zorgkantoor CZ Caro Verlaan. "We hebben in Nederland veel regels, maar hiervoor misschien wel te weinig", zegt ze.