Nu Loekasjenko steun zoekt in Moskou, krijgt Poetin eindelijk zijn zin in Wit-Rusland

Als het aan Poetin ligt wordt in Wit-Rusland de Russische roebel ingevoerd en komen er Russische militaire bases in het land. Nu Loekasjenko verzwakt is kan Poetin waarmaken wat hij al zo lang wil: Wit-Rusland verder integreren met Rusland.

Naar de Krim kwamen in 2014 mannen in mysterieuze groene pakken de inlijving met Rusland inluiden. Nu zijn het in Wit-Rusland ministers in grijze pakken die de eerste aanwijzingen geven dat er iets te gebeuren staat. De afgelopen week liepen Russische en Wit-Russische ministers de deur bij elkaar plat om het te hebben over de verdieping en uitbreiding van de 'uniestaat' tussen de twee landen. Komende maandag reist Loekasjenko naar verluidt zelf af om hier met Poetin over te spreken.

'Hij heeft zich overgeleverd aan Poetin'

Na meer dan een maand van massaal protest tegen Loekasjenko is de Wit-Russische president verzwakt, maar hij wil van geen wijken weten. Daarom richt hij zich tot de enige vriend die hij nog over heeft: Vladimir Poetin.

Dat is een flinke draai voor Loekasjenko weet Rusland-kenner Hubert Smeets: "Loekasjenko wilde zich in het verleden nooit helemaal overgeven aan het Kremlin. Hij speelde en flirtte ook een beetje met de EU. Nu heeft hij zich overgeleverd aan Poetin."

Poetin's wensenlijstje

En nu heeft Poetin Loekasjenko precies waar hij hem wil hebben. Wit-Rusland komt door de demonstraties in de financiële problemen en Rusland helpt door de herfinanciering van Wit-Russische schulden. Loekasjenko zit alleen nog in het zadel omdat Poetin hem steunt, en dus kan de president moeilijk nee zeggen tegen Poetin.

Hoe de verdere integratie er in detail uit moet komen te zien is niet bekend, maar de Russische president heeft al een tijdje een wensenlijstje voor Wit-Rusland. Al in 1999 werd een 'uniestaat' tussen beide landen opgericht, maar daar werd nooit handen en voeten aan gegeven omdat Loekasjenko dat tegenhield. Al jaren dringt Poetin aan op bijvoorbeeld een gezamenlijk belastingbeleid, Russische militaire bases in Wit-Rusland en een gezamenlijk buitenlandbeleid.

Broedervolk

De bezoeken over en weer van de Russische premier en minister van Buitenlandse Zaken en de Wit-Russische minister van Defensie wijzen er volgens Smeets op dat Loekasjenko voor de Russische hulp moet gaan betalen met verdere integratie van Wit-Rusland met Rusland.

Poetin wil dat zo graag, omdat hij Wit-Rusland ziet als een land waar een broedervolk woont, zegt Smeets. "En daarnaast heeft Poetin vanaf het allereerste moment dat hij president van Rusland werd gezegd: de ondergang van de Sovjet-Unie is de grootste ramp van de 20e eeuw. Sindsdien heeft hij steeds stappen gezet om dat verlies van de Sovjet-Unie te herstellen."

'Alle Wit-Russen verlaten het land'

De Wit-Russische demonstranten zijn absoluut niet anti-Russisch. Toch zitten ze ook niet te wachten op deze bemoeienis vanuit het Kremlin. "Ik denk dat alle Wit-Russen het land verlaten als dit gebeurt. Vooral jonge mensen", zegt demonstrant Anna tegen EenVandaag.

De belangrijkste eis van de demonstranten is dat Loekasjenko opstapt en dat er vrije en eerlijke verkiezingen worden georganiseerd. Volgens Smeets is de kans daarop als Poetin meer macht krijgt, klein. "De verkiezingen in Rusland zelf kunnen de afgelopen tijd ook niet de toets der kritiek doorstaan."

Dilemma voor de EU

De EU staat inmiddels voor een dilemma. Tot nu toe hield Brussel zich afzijdig, bang om net als in Oekraïne Rusland te provoceren tot militair ingrijpen. Maar deze aanpak heeft duidelijk ook niet gewerkt.

Smeets denkt dat de EU iets kan doen door de Russen in de portemonnee te raken. "Het meest voor de hand liggende is Nord Stream 2, de gaspijplijn die rechtstreek aardgas gaat transporteren van Rusland naar Duitsland. Merkel heeft al laten doorschemeren dat die best eens ter discussie kan komen te staan. Als Duitsland daarvoor zou kiezen, zou dat wel een serieuze zware pijp zijn voor het Kremlin en voor Poetin."

'Het volk heeft wat te vertellen'

De Wit-Russische Marina Ulyashyna steunt de protesten vanuit Nederland. Zij wil uitgaan van de kracht van de demonstraties in plaats van bang te zijn voor Poetin. "Poetin en Loekasjenko kunnen afspreken wat ze willen, maar het volk is een subject geworden. Dat was het eerst niet."

"Het volk was een soort gratis bijlage dat je kreeg bij het land", legt ze uit. "Dat is nu niet meer het geval. Het volk heeft wat te vertellen en wil dat er naar ze geluisterd wordt. Leiders die dat niet doen krijgen het heel lastig."