Malek F. kan een verwarde man én een terrorist zijn

Malek F. steekt op Bevrijdingsdag 2018 in Den Haag wild om zich heen met een mes en verwondt drie toevallige passanten. Omstanders horen hem daarna “Alluha akbar” roepen. Was dit een terroristische daad? Nee, laat de Haagse burgemeester Pauline Krikke al snel weten, er zouden geen aanwijzingen zijn voor een terreurdaad. Malek F. zou een verwarde man zijn.

Daags na de steekpartij komen de eerste vraagtekens. Is Malek F. niet toch een terrorist? Een anonieme tipgever zou al in maart per brief aan Justitie hebben laten weten dat Malek F. plannen zou hebben. Ook deed hij op sociale media uitingen die in die richting wijzen. Zo heeft Malek F. verklaard dat hij hoopt te worden doodgeschoten, te sterven als een martelaar. F. weigert bovendien de toegangscode van zijn mobiele telefoons te geven aan Justitie, blijkt ook weer op de zitting. 

Geen spijt

Wel blijkt er een rapport te zijn opgemaakt over de radicalisering van Malek F. Daaruit is op te maken dat F. in Syrië nog geen uiting gaf aan zijn geloofsbeleving. “Daar dronk en blowde hij veel,” zegt de officier van justitie tijdens de zitting. In Nederland wordt hij gelovig en ‘geleid door Allah’. Het zijn stemmen die hem ertoe zetten dat hij personen ging aanvallen. “Hij ziet ze als een openbaring van Allah”, stelt datzelfde rapport. De deskundigen stellen dat hij extremistisch is, maar niet is aangesloten bij een organisatie.

Daarnaast zijn gesprekken afgeluisterd die F. voerde met zijn broer en moeder. Ze geven volgens Justitie inzicht in zijn motieven. Hij sprak over joden en christenen als ongelovigen. “Hij heeft opdracht gekregen van Allah om personen aan te vallen,” stelt het OM.

Als zijn moeder zegt medelijden te hebben met de slachtoffers, zegt hij geen spijt te hebben (‘dat God ze moge vervloeken’). “Het enige waar hij spijt van heeft, is dat hij een moslim heeft gestoken”, zegt de officier van justitie over het afgeluisterde gesprek. Tegen zijn broer zegt F. dat hij geïnspireerd was door God en dat hij de maagden heeft gezien. Hij zegt dat hij de straat op ging om ongelovigen te doden.

Religieuze psychose

Volgens de advocaat van Malek F. komt dit voort uit zijn psychische problemen. Dat hij die had en heeft, staat vast. Zo is hij begin dit jaar nog tijdelijk opgenomen in behandelkliniek Parnassia, na lang aandringen van zijn eigen familie. Tot de teleurstelling van zijn familie kwam hij al snel vrij. Bovendien, zo zegt zijn familie, is er te weinig nazorg gedaan waardoor F. terugviel en zijn daad kon plegen.

Tijdens de steekpartij zat F. in een ‘religieuze psychose’, zegt zijn advocaat Knoester. Die diagnose werd ook al gesteld tijdens zijn opname in Parnassia. Uit onderzoek moet nog blijken in welke mate Malek F. toerekeningsvatbaar is en of er sprake is van een stoornis. Hij krijgt nu dwangmedicatie.

Zaak staat niet op zichzelf

Volgens terrorisme-expert Jelle van Buuren maakt de ogenschijnlijke tegenstelling deze zaak zo interessant, want volgens hem is het niet zo zwart-wit: “Je kunt een terroristisch motief hebben en tegelijkertijd kan worden vastgesteld dat je niet- of beperkt toerekeningsvatbaar bent. Je wordt dan wel veroordeeld, maar krijgt bijvoorbeeld ook TBS opgelegd. Of hij een terroristisch motief heeft gehad, is aan de rechter.”

Overigens staat de zaak niet op zichzelf, zegt van Buuren. “Recent is er nog iemand veroordeeld wegens het versturen van terreurpropaganda. De man zat op dat moment in een behandelinstelling, maar hij is wel degelijk veroordeeld. Hij kreeg een verlenging van behandeling als straf opgelegd. En zo gek is dat niet. Er zijn ook zaken waarbij moord is bewezen, maar de dader ontoerekeningsvatbaar is verklaard. Die krijgt dan TBS opgelegd.”

Vraagtekens bij politiegeweld

Het Openbaar Ministerie herhaalde vandaag hoe ernstig situatie op Bevrijdingsdag was. “Het is een wonder dat er geen doden te betreuren zijn”, stelt de officier van justitie. F. bedreigde kort na zijn daad ook nog een man die hij tegenkwam op straat. Om F. te overmeesteren, gebruikte de politie vuurwapens, maar volgens advocaat Knoester was dat geweld buitenproportioneel.

Er vielen zes schoten, zonder dat F. van tevoren werd gewaarschuwd. Ook kreeg hij een kogel door zijn linkerarm, in de buurt van zijn hart, terwijl hij al bloedend op de grond lag. Onnodig en gevaarlijk, zegt de advocaat van F. De rechter-commissaris buigt zich nog over de rol van de drie agenten die bij de arrestatie betrokken waren.