De familie van Malek F., de 31-jarige Syrische man die op 5 mei drie mensen neerstak in Den Haag, heeft aangifte gedaan tegen GGZ-instelling Parnassia. F. was daar in behandeling. Volgens de familie is de instelling verantwoordelijk voor het incident op Bevrijdingsdag, omdat hulp uitbleef ondanks meerdere waarschuwingen van de familie dat F. een gevaar voor zichzelf en zijn omgeving was. Maar kan een GGZ-instelling wel verantwoordelijk worden gehouden voor incidenten door verwarde personen?

Na het incident in Den Haag werd steeds meer bekend over Malek F. Een terroristisch motief werd in eerste instantie niet uitgesloten, maar meerdere gebeurtenissen wezen erop dat de Syriër psychisch niet in orde was. Zo stond hij bij de politie bekend als 'verward persoon', omdat hij in februari zijn gehele inboedel op straat gooide. Na de dood van zijn vader, hij verdronk tijdens de oversteek naar Europa, werd F. paranoïde en raakte hij aan de drugs.

Officieel gek

In een interview met de NOS, vertelt beste vriend Abdul Rahim Kaseem, dat iedereen kon zien dat F. 'officieel gek' was. Het verbaasde hem dan ook dat hij vrij mocht rondlopen over straat. Zijn broertje trok twee keer aan de bel bij Parnassia, waar hij eerder gedwongen werd opgenomen. Toch liep hij na een tijdje weer vrij rond. De familie verwijt nu Parnassia verantwoordelijk te zijn voor het steekincident in Den Haag. 

reactie

In een reactie aan EenVandaag zegt de advocaat van de familie: "De familie van Malek heeft meerdere keren contact gezocht met verschillende instellingen waaronder Parnassia. Daar is onvoldoende op gereageerd, vinden zij. Er zijn nu vier slachtoffers, onder wie Malek. Dat had volgens de familie voorkomen kunnen en moeten worden."

Psychiater Damiaan Denys, tevens voorzitter van de landelijke vereniging van psychiaters, noemt het aanklagen van een zorginstelling een gevaarlijke ontwikkeling. "Onvoorspelbaarheid hoort bij de psychiatrie, dat weet iedereen en dat moet gedragen worden door de behandelaren, instellingen en de politie. Maar ook door de maatschappij."  

Incidenten niet 100 procent te voorkomen

Volgens Denys zijn er strikte regels in instellingen, die gehandhaafd moeten worden. "Iemand kan gedwongen opgenomen worden wanneer deze persoon een gevaar vormt voor zichzelf en de maatschappij. Toch moet een behandelaar op een gegeven moment iemand weer zijn vrijheid gunnen wanneer het weer beter gaat." Denys noemt het gevaarlijk om iemands behandelaar verantwoordelijk te stellen voor het ontslaan van een patiënt. "Hoe lang moet je mensen op basis van vermoeden in een instelling houden? Dat is een hele lastige, ethische kwestie. Dit soort incidenten zijn niet 100 procent te voorkomen."

Het aantal toegenomen incidenten met verwarde personen is volgens Denys te wijten aan het 'overbundelen' van verschillende soorten gedrag onder één gecreëerde term. "Het gaat echt om een kleine groep, die er altijd al is geweest. Het concept van de 'verwarde' persoon is de laatste jaren heel populair geworden, maar de verwarde persoon die soms grenzen overschrijdt, is iets van honderden jaren oud." Volgens Denys is de samenleving intolerant geworden voor het accepteren van zaken die mis gaan. "Twintig jaar geleden hadden we het nog over mensen die verslaafd, crimineel of agressief waren. Gek genoeg zijn dit soort woorden verdwenen en hebben we het nu maar over één grote groep: verwarde personen. Dat vind ik kwalijk, omdat er in die groep verwarde personen mensen zitten met psychische klachten, maar ook mensen met hele andere bedoelingen. Het samenbrengen van al die groepen onder een woord, maakt het heel moeilijk om daar beleid op te voeren." 

Zorgmijders

Burgemeester van Leeuwarden Ferd Crone maakt zich al jaren hard voor strenger toezicht op mensen die een geschiedenis hebben gehad met gedwongen opnames. Hij maakte meerdere malen incidenten met verwarde personen mee in zijn gemeente, waarvan de bekendste Udo D. was. Crone is blij met de nieuwe Wet verplichte GGZ, die in 2020 van kracht gaat. Die wet zorgt ervoor dat het makkelijker wordt om dwang toe te passen bij zorgmijders. Crone: "Er zijn altijd mensen waarvan we weten dat zij het een tijdje goed doen, maar wel een langere begeleiding nodig hebben om dat zo te houden, zodat het geen zorgmijders worden. Dat kunnen we nu nog niet regelen. Als het criterium 'een gevaar voor zichzelf en de samenleving' ontbreekt, dan wordt het heel lastig." Zelfs met vermoedens kom je er volgens Crone nog niet. "Het gaat echt om het topje van de ijsberg, waarvan we uit een langdurige zorggeschiedenis weten: dit gaat weer een keer mis. Op die groep moeten gemeenten en GGZ zich focussen." 

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.